Қазақстанда бай ауылдар көбеюі мүмкін. Енді ауылдық округтердің бюджеттері салықтардың жаңа 4 түрінен түсетін түсімдер есебінен де артады. Мәжіліс Спикері Нұрлан Нығматулиннің төрағалығымен өткен жалпы отырыста депутаттар аудандық, қалалық және ауылдық билік деңгейлерінің дербестігі мен жауапкершілігін кеңейту мәселелеріне қатысты жаңа заң жобасын бірінші оқылымда мақұлдады.
Мәжіліс Төрағасы бұл заңды жергілікті бюджеттердің дербестігін дамытудың жаңа кезеңі деп бағалады. Ол ауылдың әлеуметтік мәселелерін жедел шешуге мүмкіндік береді. Заң жобасын талқылау барысында депутаттар: «Тағы 4 салық түрі берілген соң ұлғаятын бюджетті игеруге және тиімді басқаруға аудандық маңыздағы қалалардың, кенттер мен ауылдардың мамандары қаншалықты дайын?» – деген мәселе көтерді. – Расында, ауылдық округтердің бюджеті өскелі тұр. Бірақ сонымен бірге жауапкершілік те артуы тиіс. Демек, осы ақшаны қайда жұмсау керегіне қатысты шешімді ауылдық округ әкімі жалғыз өзі қабылдамауы керек, – деді Нұрлан Нығматулин. Ол бюджет қаражатын тиімді әкімшілендірудің маңызын және әкімдерді дайындау қажет екенін атап өтті. 2018 жылы қабылданған жергілікті өзін-өзі басқару заңына сәйкес, бөлінген қаражат ең алдымен қайда жұмсалатыны туралы шешімді ауыл тұрғындарының жиналысы қабылдауы тиіс. Жергілікті мәселелердің басымдығын, өзектілігін және кезектілігін анықтау құқығы да осы жиналысқа жүктелген. Ал жаңа заң жобасы бойынша бюджетті 20%-дан аспайтын көлемде әкім аппараты өз бетінше түзете алады. Бұған қоса бюджеттерді бекіту рәсімі жеңілдетілмек. Сондай-ақ төл түсімдерінің жалпы көлемінің 10%-ынан аспайтын мөлшерде ауыл бюджетінің резерві құрылады. – Жергілікті өзін-өзі басқарудың дербес бюджетін практикалық жүзеге асыру үшін әкімдердің өздерінің дайындық деңгейі маңызды. Олар осы бюджеттік мәселелерді бүге-шігесіне дейін жетік білуі шарт, – деп түйді Мәжіліс басшысы. Бұдан бөлек, заң жобасында мәслихаттар депутаттарына қосымша құқықтар мен міндеттер беру және мәслихаттар хатшыларының құқықтық мәртебесін арттыру көзделген. Осы жиында депутаттар «Суға батып кеткен кемелерді жою туралы 2007 жылғы Найроби халықаралық конвенциясын ратификациялау туралы» заң жобасын мақұлдап, Сенатқа жолдады. Конвенцияның негізгі мақсаты – суға батып кеткен кемелерді тез әрі тиімді түрде көтеріп, жою, кеме иесінің мемлекетке келтірген залалы үшін өтемақы төлеуі жөніндегі бірыңғай халықаралық қағидалар мен рәсімдерді әзірлеп, енгізу. Құжат аталған конвенцияға қатысушы мемлекеттің туын көтеріп жүзетін, жалпы сыйымдылығы 300 және одан көп тонна болатын теңіз кемелерінің бәріне қолданылады.Айхан ШӘРІП