Иранның әскери стратегі, сыртқы саясатының бас сәулетшісі деп аталатын Касем Сулеймани АҚШ-тың Бағдадтағы әуе соққыларынан қаза тапты. Әскери басшыны өлтіру туралы бұйрықты АҚШ президенті Дональд Трамп жеке өзі берген, – деп жазады bbc.com.
Би-би-си ирандық генералдың өліміне әлемдік қауымдастық қалай қарағанына шолу жасады.
Иран телевизиясы жұма күні кешке Сулейманидің өлімі туралы бірінші болып хабарлады, кейін оны Пентагон растады.
Трамп Twitter-де америка туының суретін түсіндірмесіз жариялады –сарапшылар болған оқиғаның ұлттық маңыздылығын ол осы әрекеті арқылы білдірді деген пікір айтуыда.
АҚШ: күмән, келіспеушілік, сілкініс, реакцияны күту
Сулейманиді өлтіру ісін Америкада әртүрлі талқылап жатыр. Конгресстегі демократтар бұл операцияның заңдылығына күмән келтірді.
«Біз Американың Конгресстің мақұлдауынсыз Иранның екінші ықпалды тұлғасын өлтіргенін дұрыс түсініп отырмыз ба?» Коннектикут штатының сенаторы Крис Мерфи Twitter-де осылай деп жазды.
Республикалық партияның мүшесі және бұрынғы армия ардагері Ли Зелдин бұл кісі өлтіру туралы Twitter-де: «Америкалық лидерлер келіссөз үстелінде отыратын және америкалық сарбаздар ұрыс алаңдарында өліп жатқан күндер – жазасыз кеткен қылмыстар аяқталды».
New York Times газеті көптеген адамдар Сулейманидің қазасы мен 2011 жылғы Усама бен Ладеннің өлімі арасынан параллель ойлауға асықты деп жазады.
Бұрынғы вице-президент Джозеф Байден Америкада ешкім террорды қолдамайтынын және бүлік шығарған генерал Сулейманиге қайғырмайтынын айтқан. Сонымен бірге, Байден америкалық биліктің бұл қадамын «тым шиеленістіре түсу» деп атады.
«Президент Трамп жаңа динамитті ұнтақ толы бөшкеге лақтырды. Енді ол америкалықтарға болашақта біздің әскерлерімізді және біздің елшілік қызметкерлерімізді, адамдарымыз бен мүдделерімізді – үйде де, шетелде де, сондай-ақ серіктестерімізді қорғау үшін не істейтіні туралы нақты айтуы керек», – деді Байден.
Республикашыл-сенатор Линдсей Грэм Трампты мақтап: «Иран Америкаға және біздің одақтастарымызға жасалған шабуылы үшін, оның ішінде мұнай өңдеу зауыттарын қиратқаны үшін өтеуін толтыру керек», - деп жазды.
Ауғанстан мен Ирактағы операцияларды басқарған отставкадағы АҚШ генералы Дэвид Петреус пен ЦРУ-ның бұрынғы директоры келіскен «бірақ бұл қадамның маңыздылығын бағалау қиын», бірақ Иракта реакция жақын арада, Сирияда және аймақта болуы мүмкін деп ескертті».
POLITICO пікірінше, Иран Ислам революциялық ұлан корпусы туралы имамның авангардына арналған кітаптың («Имам авангарды») авторы Афшон Остовар да осындай пікірде. Сарапшының айтуынша, Иран басшылары жақын арада Сулейманиге мұрагер болады деп жариялайды.
«Ол Ислам Республикасының сыртқы туы, олардың стратегиясының бет-бейнесі болды, бірақ стратегияның өзі мұнымен аяқталмайды», – деді Остовар.
POLITICO медиа ұйымы атап өткендей, америка әкімшілігінің кейбір мүшелері бұл жаңалықты таңқаларлық түрде қабылдады; олар соңғы сәтке дейін Сулейманиге жасалған қастандық елеулі түрде қарастырылмағанын атап өтті.
АҚШ пен Иран арасындағы қарым-қатынастың қаншалықты шиеленіскенін ескерсек де, Сүлейманиге жасалған қастандық шок әкелді, деп хабарлады POLITICO.
Иран мен Ирак: қауіпті шиеленіс
Иранның жоғарғы жетекшісі Аятолла Әли Хаменеи АҚШ-қа Сулейманиді өлтіргені үшін аса жойқын түрде кек аламыз деп қорқытты және елде үш күндік аза тұтуды жариялады.
Иранның сыртқы істер министрі Джавад Зариф бұл оқиғаны өте қауіпті шиеленіс деп атады: «АҚШ өзінің қарақшылық авантюризмінің барлық салдары үшін жауап береді».
Сулеймани қаза болғаннан бірнеше сағат өткеннен кейін Иран Президентінің аға кеңесшісі Хасан Рухани Telegram-да ескерту жасады: «Өзінің әрекетімен Трамп Құрама Штаттарды аймақтағы өте қауіпті жағдайға келтірді. Қызыл сызықты кесіп өткен кез-келген адам оның салдарына дайын болуы керек».
Ирактың премьер-министрі Адель Абдул Махди Иранның қолдауымен АҚШ-тың әуе шабуылына «бұл Ирактың егемендігін өрескел бұзу» деп жауап берді.
Ресей: авантюралық қадам
Ресей СІМ Бағдадта ирандық генералдың өлтірілуін «АҚШ-тың бұл әрекеті аймақтағы шиеленістің ушығуына әкелетін авантюралық қадам» деп атады.
«Сулеймани Иранның ұлттық мүдделерін қорғау жолында адал қызмет етті. Біз Иран халқына шын жүректен көңіл айтамыз», – делінген Ресей СІМ-нің хабарламасында.