Өткен екі айда республикалық маңызға ие жолдарда көлік қозғалысына 235 рет шектеу қойылған. Бұл боранның ғана емес, осы жолға жауапты мекемелердің де кесірінен болғаны анық. Ендеше мойнына жауапкершілікті алғандар өз істеріне неге салғырттықпен қарайды?
Қыс қаһарына мінді. Қар қалың түсуде. Үлп еткен жел тұрса болды, алай-дүлей боран, көз алдыңыздағы затты көру арман болар мезгіл. Бұл Қазақстанның көптеген аймағындағы жағдай. Қыста қарды анда-санда көретін онтүстік өңірі де қалың қар құрсауында қалуда. Осының кесірінен жолдар жабылып, қар күрелмей қалу жағдайлары да жиі қайталанды. Көліктердің далада қалып қойғаны туралы әлеуметтік желілерде жиі айтылып та, жазылып та жатыр. Көбіне бұл ескертуге қарамай жолға шыққан көлік тізгіндеушілердің кінәсі болса, енді бірде «жолды ақ ұлпадан тазартып отырамыз» деген мекемелердің уәдені орындамауынан туындаған мәселе. Республикалық маңызы бар тасжолдың 25 мың шақырымын қыста күтіп ұстау мүмкін болса, оның 21,1 мың шақырымы QazAvtoJol ҰК АҚ-на, 3,4 мың шақырымы жаңғырту нысандарындағы мердігерлік ұйымдардың және 422 шақырымы күрделі жөндеудің ауыспалы нысандарының қарамағында екен.
Олай болса, жалпы жолдың жартысынан көбіне иелік етіп отырған QazAvtoJol өз жұмысына атүсті қарайды десек те болғандай. Айтылған сөзіміз дәйекті болуы үшін бір ғана мысал келтіре кетсек, артық болмас. Қарағанды облысында жаңа жылдың алғашқы күндері қар көп жауып, көлік қозғалысына шектеу қою жиілеп кеткен. Арнайы тексерген тәртіп сақшылары жолды уақытылы тазаламаудың бірнеше фактісін анықтаған. Коммуналдық қызметкерлер мұны арнайы техниканың жетіспеушілігімен және ауа райының қолайсыз жағдайларымен түсіндіріп әлек.
Дегенмен тәртіп керек. Жолды күреу талаптарын орындамағаны, көлік құралдарының қауіпсіз және үздіксіз қозғалысын қамтамасыз етпегені үшін «ҚазАвтоЖол» ЖШС-не қарасты облыстық бөлімше бастығының міндетін атқарушысы, «Ақылы жол дирекциясы» учаскесі, ЖЭУ-46 және ЖЭУ-42 бастықтары әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Бұл тек Қарағанды ғана емес, жалпы Қазақстандағы жағдай. Жаңа жыл алдында астанада да ақ ұлпа мәселесі біраз сөз болды. Ол туралы: «Елорда қар астында қалды» деген тақырыппен біз де жаздық. Дегенмен қыстың қаһарына төтеп берген астаналықтар үшінші қаңтардағы мәлімет бойынша қар тазалау жұмыстарына 830 арнайы техника мен 1 450 жұмысшы жұмылдырылған. «Қыс басталғалы барлығы 1 383 468 текше метр қар шығарылды (115 289 рейс)» деп жазылып тұр, қала әкімдігінің сайтындағы жазбада. Әрине, қыстың сынына қала әкімі Алтай Көлгінов «сынбаса» екен дегеннен басқа айтарымыз жоқ.
Әрине, миллиардтаған қаржы бөлінген жолда арнайы қар тазалайтын техниканың аздығы түсініксіз. «Қыс шанаңды жаз сайла» деген сөз оларды айналып өткені ме дерсіз?! QazAvtoJol компаниясының мәліметінше, кәсіпорын 1 067 жол техникасымен жабдықталған болса, қазіргі таңда республикалық маңызы бар автожолдарда бар болғаны 599 арнайы техника жұмыс істеуде.
Осы жағдайға байланысты «Қазақавтожол» ЖШС басқарма басшысы Айдын Әбдірахманов:
– Табиғаттың тосын мінезіне әрқашан дайын болуға тырысамыз. Әсіресе, ауа райы күрт құбылып, жауын-шашын мөлшері артқан жағдайда біздің мамандар күшейтілген режимде жұмыс істейді. Бұған қоса, көрші облыстарда төтенше жағдай болып жатса, қол ұшын беріп, қосымша күш пен арнайы техникалар жөнелтеміз. Сала мамандары республикалық және аймақтың маңызы бар тасжолдарында күні-түні кезекшілік етеді. Қауіптің алдын алуға тырысады. Қиындыққа тап болғандарға көмектеседі. «Сақтансаң – сақтаймын» деген бар ғой. Әсіресе, алыс жолға шығарда арнайы хабарламаларды ескеріп, тәуекелге бас тіге бермеу керек, – дейді.
Басқарма басшысының айтуына қарағанда, оларда бәрі жақсы. Дегенмен қарамағындағы мекемелерге дұрыс жұмыс істете білген де жөн ғой дегіміз келеді.
Сөзіміз дәлелімен болсын, өткен жылдың қазан және желтоқсан айында республикалық маңызға ие жолдарда көлік қозғалысына 235 рет шектеу қойылған. Шығыс Қазақстан облысының жолдарындағы қозғалыс 72 рет тоқтаған. Жолдың жабылуының жиілігі бойынша өңірлер арасындағы екінші орында тұрған Ақмола облысында қозғалысқа 49 рет шектеу қойылған. Қарашада Шығыс Қазақстан облысында температура – 34 градусқа дейін төмендеп, жолдар 15 рет жабылды.
Иә, табиғат бізге емес, біз табиғатқа тәуелдіміз. Дегенмен адамзат бүгінде ауа райын бірнеше ай бұрын болжайтындай жетістікке жеткен. Онымен айналысатын арнайы мекемелер де бар. Ұялы телефонымызға ескертулер келіп жатады. Бірақ соған қарамай жолға шығатын көлік жүргізушілер де өз кінәсін мойындауы керек.
Нұр-Сұлтан – Қарағанды арасында InDriver такси желісімен жолаушы таситын Мадияр атты жігітпен осы туралы сөйлестік:
– Кейде ауа райының қолайсыздығына қарамай жолға шығамыз. Өйткені клиент жоғалтқымыз келмейді.
– Ескертуге де қарамайсыздар ма?
– Ойлап қарашы, көлігіме төрт адам мінеді. Олар да біледі жол жабық екенін, бірақ асығыспыз ғой бәріміз. Кейде көлік жүргізушілер айдалада қалып қойдық деп жатады. Ең қиыны қысты күнгі боран, мезгілсіз жауған жаңбыр аяққа тұсау болады ғой. Егер жауын жауып, артынан аяз болса, бітті, Теміртауға дейінгі жол көктайғақ болып шыға келеді. Тасжол бетон, коньки тепсең болады, – дейді ол.
Айта кетейік, Солтүстік Қазақстан облысында жаңажылдық мереке күндері 31 желтоқсан мен 5 қаңтар аралығында 22 көлік қар құрсауында қалып қойған. Салдарынан 65 адамды, соның ішінде 12 баланы қауіпсіз жерге шығаруға тура келген.
Бүгінгі күні елімізде 4 ақылы жол бар деп мақтанамыз. Олар: «Нұр-Сұлтан – Щучинск», «Нұр-Сұлтан – Теміртау», «Алматы – Қорғас» және «Алматы – Қапшағай» жолдары. Ақылы болғаннан кейін оны уақытында қардан тазалап, жауыннан кейін көктайғақ болса құм, тұзды дер кезінде сеуіп қойса болар еді ғой? Әр жерде осындай жағдайда керек заттарды дайындамай ма? Қыс қатал сыншы. Қапы қалмаудың жолын іздеп, қамданғанда ғана үлкен мәселелер туындай қоймайтынын ескерсе болмас па?
Әдебиет БЕЛГІБАЙҰЛЫ