Адамзаттың кемеңгері атанған қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбайұлының 175 жылдығының салтанатты ашылу рәсімі кеше елордадағы «Астана Опера» театрында өтті. Іс-шараға қатысқан Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев пен Президент Қасым-Жомарт Тоқаев шетелде және еліміздің барлық өңірінде жыл бойы ұйымдастырылатын мерекелік шараларды ресми түрде бастап берді.
Нұрсұлтан Назарбаев пен Қасым-Жомарт Тоқаев «Қазақ халқы – Абайдың халқы» атты Қазақстан өнер шеберлерінің мерекелік концертін тамашалады. Концерт бағдарламасына Абайдың барлық музыкалық мұрасы енді.
Салтанатты рәсімде сөз сөйлеген Мәдениет және спорт министрі Ақтоты Райымқұлова Абай мерейтойы шеңберінде қандай шаралар қолға алынатынын баяндады. Шын мәнінде, кемеңгер тұлғамыздың мол мұрасы тек қазақ үшін ғана емес, бүкіл адам баласы үшін аса құнды әрі тағылымды дүние. Сондықтан Абайдың өнегелі өсиетін дәріптеу – кейінгі ұрпақтың қасиетті парызы. Бұл мәселеге Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев жақында жарық көрген «Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан» атты мақаласында жан-жақты тоқталды.
«Қазіргі кезде еліміз алдында биік мақсаттар тұр. Мемлекетімізде саяси, экономикалық, әлеуметтік саладағы жаңғыруы жүзеге асырылып жатыр. Осы орайда, Абайдың ой-толғамдары бізге нақты бағыт-бағдар береді. Оның асыл сөздерінен артық құндылық жоқ. Елбасымыз айтқандай, Абай армандары – тек бір ғана ұлт емес, күллі адамзат ұстанатын мұраттар. Ендеше ұлы ойшылдың ілімін терең зерделеп, жас ұрпақты тәрбиелеу ісінде пайдалануымыз керек», – деді министр.
А.Райымқұлова Президенттің халық тілегін тыңдайтын мемлекет тұжырымдамасы Абай ұлағатымен астасып жатқанына екпін түсірді.
– Ұлы ойшыл бірлігі жарасқан ел болу идеясының жақтаушысы бола білді. Ол ұлтымызды ортақ мақсатқа ұйыстырып, әділетті қоғам құру идеясын алға тартты. Бүгінгі «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы дәл осы ұстаныммен сабақтас. Ұлы Абай шығармаларының өзегінде елдің қамы, қуанышы мен қайғысы, келешегі, арман-мұраты тұр. Жаңа қоғам мен жаңа адамды қалыптастыру идеясы да Абайдан басталады. Ол елдің үнемі алға жылжуына, өсіп-өркендеуіне шын ниетімен тілеулес болды, халықты жаңа өмірге бейім болуға шақырды. Хакім Абайдың тіл үйренуді және жаңа кәсіп игеруді ерекше дәріптегенін жақсы білеміз, – дей келе, Мәдениет және спорт министрі ұлы ғұламаның мұрасы және өнегелі өмірі ұрпақ тәрбиесінде әрдайым лайықты орын алуға тиісін жеткізді.
Ведомство басшысы Абайдың 175 жылдығын атап өту үшін кешенді жоспар дайындалғанын еске салды. Халықаралық, республикалық және өңірлік деңгейде 500-ден астам іс-шара ұйымдастырылады.
Басты жиынның бірі – тамыз айында Семей қаласында өтетін ғылыми-практикалық конференция. Сондай-ақ қазанда Нұр-Сұлтан қаласында ауқымды халықаралық конференция болады. Министр бұл жиындарда Абайдың тұлғасы мен мұрасы жан-жақты зерделеніп, одан ары айшықтала түсеріне сенім білдірді.
Ақынның өлеңдері мен қара сөздері 10 шет тіліне аударылады. Бұл ретте министрлікке аударма ісінің сапалы орындалуына басымдық беру жүктелді. Әйтпесе, көзбояу үшін жасалған жинақ шетелдік оқырманның күлкі-кекесінін туғызып, елді абыройсыздыққа ұшыратпақ.
– Сонымен қатар Абай туралы бірнеше деректі фильм және телесериал түсіру жоспарланып отыр. Мерейтой аясында шетелдерде бірқатар маңызды шаралар өтеді. Қазақстанның елшіліктері жанынан «Абай орталықтары» ашылады. Бұл – әлемге ақынның еңбектері мен ұлттық құндылығымызды қатар таныту деген сөз. Ақынның ғибратты ғұмыры халқымыздың төл өнері айтыс арқылы да кеңінен насихатталады, – деді А.Райымқұлова.
Бұдан бөлек, Абайдың қастерлі мекені – әйгілі Жидебайды абаттандыру шаралары қолға алынады. Сол арқылы ұлы ақынның рухына тағзым етіп келетін жұртшылыққа лайықты жағдай жасалмақ. Бұл өңірде мәдени туризмнің дамуына да тың серпін беруі мүмкін.
«Мерейтойға байланысты бұдан басқа да көптеген мәдени іс-шара қолға алынады. Президент «ең басты мақсат – той тойлау емес, ой толғау екеніне» зор мән беріп отыр. Іс-шараларды өткізу кезінде ысырапшылдық, асығыстық пен науқаншылдыққа жол берілмейді. Кейбір жобалар биылғы жылмен шектелмейді, алдағы уақытта жалғасын табады. Жалпы, біз Абайдың мерейтойына қоғамдық сананы жаңғыртатын өте маңызды шара ретінде мән береміз» деп уәде етті Мәдениет және спорт министрі Ақтоты Райымқұлова.
Салтанатты шараға Абай ұрпағы – оның жиеншары Ләйлә Баймағамбетова қатысты. Біз оны әңгімеге тарттық.
– Бұл – біз үшін тарихи оқиға. Абай атамыздың жылы басталды деп білемін. «Өлмейтұғын артына сөз қалдырған» ұлы Абай мұрасы тек қазақтың ғана емес, барша әлемнің баға жетпес құндылығы, қазынасы. Біз Абай Құнанбайұлының тұңғыш баласы Ақылбайдан тараған ұрпақпыз. Ақылбайдан Әлімқұл, Әлімқұлдан – менің анам Қауаш туады. Шешем 1910 жылы туып, 1988 жылы дүние салды. Біз соның қыздарымыз. Абай атамыздың ер кіндікті ұрпағына тоқталсақ, анамның Бағфур деген бауырынан Айдар деген ұл қалды, одан Данияр туды. Оның үш қызы бар. Ендеше ер кіндігі сол Даниярмен тоқтап тұр. Айдар – Абайдың шөпшегі болса, Данияр – неменесі. Қазақ халқы бастан кешкен зұлмат салдарынан ұлы ойшылдың басқа балаларынан ұрпақ қалмады. Хакімнің ұрпағы болу бізге үлкен жауапкершілік жүктейді. Ата өсиетімен бәріміз білімге ұмтылып, жоғары білім алдық. Еңбексүйгішпіз. Балаларым да, немерелерім де Абай өлеңдерін жатқа айтады, – дейді Ләйлә Мұхлесқызы.