Жамбыл облысындағы салалық мекемелер қазына қаржысын жымқырудан алдына жан салмай тұр. Әсіресе, өңірлік Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті мен оның ведомстволық бағынысындағы бөлімше қызметкерлерінің «тәбетіне» қайран қалуға болады. Ел аузында «СЭС» аталып кеткен мекеме мамандары кәсіпкерлерге сес көрсетіп қана қоймай, өздеріне қаралған қазына қаржысын миллиондап жымқыруда. Мұндай заңсыздықты Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Жамбыл облысы бойынша департаменті анықтап, ANTIKOR ORTALYGY алаңында бар шындықты жайып салды.
Үйде жатып, үстемеақы алған
Жалпы, департамент мамандары биылғы 4 ақпан мен 2 наурыз аралығында облыстық Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті мен оның ведомстволық бағынысындағы бөлімшелерге сыртқы талдау жүргізген. Нәтижесінде, департамент қызметкерлері қазына қаржысына еш қымсынбай, қол салғаны анықталып отыр. Тарқатып айтсақ, департамент эпидемияға қарсы іс-шараларға тартылған қызметкерлерге үстемеақы төлеуде «бармақ басты, көз қыстыға» жол берген. Мәселен, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жарлығына сай коронавирус дертімен күрескен медицина мамандарына 167 млн теңге төленсе, арасында үйде жатып-ақ үстемеақы алған адамдар болған. Нақты факті келтірсек, департаменттің бір маманы еңбек демалысына кетсе де, 100 пайыз үстемеақы алған. Мұндай заңсыз әрекет былтыр жыл бойы көрініс тауып, 13 маманға негізсіз төлем төленген. Нәтижесінде, бюджетке 1 250 000 теңге шығын келіп, қазына қаржысы талан-таражға түскен.Жанар-жағармайдан да теңге «сындырған»
«СЭС» мамандары жанар-жағармайдан да қаржы жымқырған. Мәселен, мемлекеттік сатып алу туралы шарттарына сәйкес, 2019 жылы департамент 2 243 220 теңгеге (құны 1 литр – 140 теңге) 16 023 литр, 2020 жылы 2 366 153 теңгеге (құны 1 литр – 142,79 теңге) 16 571 литр жанар-жағармай сатып алған. Алайда жанар-жағармай тұтынған қызметтік көліктердің құнын зерделеу кезінде олардың нақты жүрісі туралы есеп беру құжаттарында көрсетілген мәліметтер шындыққа жанаспайтын болып шыққан. Атап айтсақ, Chevrolet Captiva автомобилі бойынша биылғы қаңтар айының соңына дейін көліктің жүрген жолы 320 837 шақырым деп көрсетілсе, шын мәнінде автомобильдің нақты жүрісі – 290 274 шақырым. Айырмашылық – 30 563 шақырым немесе 2 465 литр жанар-жағармай. Бұл ақшалай 352 495 теңге. [caption id="attachment_123125" align="alignnone" width="1200"]
© коллаж: Елдар Қаба[/caption]
Дәл сондай Lada-21214 автомобилі бойынша биылғы жүріс 199 728 шақырым деп тіркелсе, қызметтік көлік тек 135 114 шақырымға қозғалған. Мұнда да 5 618 литр жанар-жағармай немесе 803 374 теңге қайда кеткені белгісіз. Осылайша, мамандардың жалған есеп жүргізуінің нәтижесінде мемлекетке 1 150 000 теңге залал келіп отыр.
«Қарға қарғаның көзін шұқымайды»
Облыстық Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің мамандары тексерістен де теңге алып қалуға тырысқан. Департамент 2020 жылы барлығы 955 әкімшілік іс қозғаса, оның 834 ісі бойынша айыппұлдарды мекеме тікелей өздері салған. 81 іс тоқтатылған. Алайда қысқартылған істерге қатысты туындап отырған күдік көп. Олай дейтініміз – Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл департаменті мамандарының зерделеу барысында Тараз қаласында компьютерлік клубы бар жеке кәсіпкердің заңсыз әрекеті үшін 230 АЕК немесе 638 940 теңге айыппұл салу көзделгенін анықтаған. Алайда «СЭС» маманы әкімшілік жаза қолдану туралы шешімді шығармай, 2 ай уақыт созған. Нәтижесінде, Әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодекстің 62-бабының 1-бөлігіне сәйкес, жеке кәсіпкерге айыппұл салу мерзімінің ескіруіне байланысты ол 638 940 теңге көлеміндегі төлемнен құтылып кеткен. Осылайша, айыппұл өндірілмей, заң бұзушы кәсіпкер де жазасыз қалған. Маманның мұндай әрекетіне департамент басшылығы тарапынан тек «ескерту» түріндегі тәртіптік жаза қолданылған. Бір сөзбен айтқанда, «қарға қарғаның көзін шұқымайдының» кері.Бұрынғы басшы кәсіпкерлердің «крышасына» айналды
Тағы бір сұмдықты айтсақ, «СЭС»-тің бұрынғы маманы жеке аудиторлық компания ашып, көңілі ауған кәсіпкерлерді қорғаштауға да көшкен. Мәселен, 2018-2020 жылдар кезеңінде эпидемиялық маңызы жоғары объектілердің тізімін зерделеу кезінде Тараз қалалық аудиторлық ұйымдарының бірі 12 аудиторлық есеп бергені анықталған. Ал аудиторлық есеп алған объектілер осы арқылы тексеруден босатылған. Кәсіпкерлерге мұндай құзырет берген облыстық Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің бұрынғы маманы екен. Ол 2018 жылдың 16 қарашасына дейін департаменттің тамақтану объектілерін санитарлық-гигиеналық қадағалау бөлімінің бастығы болып жұмыс істеген. Қызметтен кеткеннен кейін басшы бұрын өзі бақылаған кәсіпкерлерді қамқорлығына алып, аудиторлық тексерістен босату туралы құжатты шүленше үлестірген. Биылдың өзінде аталған аудиторлық компанияның қорғауында үш серіктестік тұр. Бір сөзбен айтқанда, департамент бөлімінің бұрынғы басшысы тексерісті қойып, енді «көке» ретінде «крыша» болуға көшкен. P.S.Міне, осылайша бір ғана мекеменің өзінен осынша қулық пен сұмдық, былық шығып отыр. Естеріңізде болса, дәл осы «СЭС» мекемесі карантин кезінде дәріханалардағы бағаны бақылаған белсенділерді «бездельникке» теңеген болатын. Кейін бұл мәселе облыс әкімдігінде қаралып, аймақ басшысы Бердібек Сапарбаев департамент басшысының басынан сипамаған. Алайда бұл сыннан сабақ алмағандай. Себебі департамент мамандары тіліне ие болғанымен, құлқына ие бола алмай жатқандай. Ал ең сорақысы, әлемдік пандемия жағдайында облыстық Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментіне бұқара сенім артып отырса, олар ұлтының емес, құлқынның қамын ойлап отырғаны қынжылтады.
Саятхан САТЫЛҒАН, Жамбыл облысы