Соңғы күндері Украина мен Ресей шекарасында мұздай қаруланған әскер топтастырылып жатқаны жайлы деректер көп тарап жатыр. Сарапшылар қазір шиеленістің ушығып кетуінен қауіптенеді. Тіпті, соғысқа ұласуы мүмкін дейтіндер де бар. Дегенмен қос мемлекеттің бұдан арғы қадамы қалай боларын болжау қиын.
Ресей әскері шекараға шоғырланып жатыр
Негізі, Ресей қарулы күштерінің түрлі бөлімшесі Украинамен шекараға шоғырлана бастағаны жайлы мәліметтер наурыз айында тарай бастады. Алғаш рет танк колонналарының Украинаның Донецк облысындағы Горловка елді мекенінің төңірегінде байқалған. Алайда шекара маңында Ресейдің нақты қанша әскері мен техникасы шоғырланғаны белгісіз. Тек Conflict Intelligence Team тобы екі елдің шекарасына 2015 жылдан бері алғаш рет мол әскер жиналғанын хабарлаған. Ал бірқатар сарапшы Донбасс пен Қырымда Ресейдің 28 батальон-тактикалық тобы бар екенін алға тартады. Соның ішінде Қырымда 32 мың Ресей әскері тұрса, Донбастағы сеператистердің күші шамамен 30 мыңдай адам ретінде айтылып жүр. Украина қарулы күштерінің бас қолбасшысы Руслан Хомчак ресейліктер өңірге тағы 25 батальон-тактикалық топ әкелуі мүмкін екенін айтқан. Сонымен бірге ресейлік 2 мыңдай әскери кеңесші де шиеленіс аймағында жүргені жайлы деректер келтіреді. Бірақ Мәскеу бұл мәліметтердің ешқайсысын мойындаған жоқ. Керісінше, «біз тек армияның даярлығын тексеріп жатырмыз» деуден танар емес. Ресей қорғаныс министрі Сергей Шойгу әскерлердің шиеленіс аймағына шоғырландырылуын қатардағы жаттығуға теңеді. Дәлірек айтқанда, Мәскеу батыс және оңтүстіктегі әскерлерді кезектен тыс тексеруге кіріскенін айтады. Бірақ С.Шойгу Псков, Кемеров облыстары сияқты алыс аймақтардағы әскерлердің, соның ішінде әскери әуедесанты күштерінің не себепті Украинамен шекараға шоғырландырылғанын түсіндіріп жатуды қажет деп санамады. Ал кейбір мамандар, жалпы алғанда өңірге Ресейдің 50 мыңдай әскері шоғырланғанын айтады. Біздің пайымдауымызша, шекара төңірегінде шамамен 40-50 мың әскер топтастырылса, Донецк пен Луганс төңірегіндегі сеператистер жасағын қоссақ, аймақта Украинаға қарсы шамамен 80 мыңдай адам қарсы тұруы мүмкін. Оның үстіне, Ресейден келіп жатқан еріктілер де бар екенін атап өткен жөн.Украина НАТО-ға үміт артады
Бірер күн бұрын әлеуметтік желілерде Украина қарулы күштерінің ауыр техникаларының пойыздарға тиелгені жайлы видеолар тарай бастаған-ды. Өздігінен жүретін артиллериялық қондырғы мен танктердің белгісіз жаққа тасымалданып жатқаны айтылады. Әлеуметтік желі қолданушылары мен бірқатар сарапшы бұл техниканың Донбасс пен Қырым жаққа жіберіліп жатқанын жеткізді. Алайда Украинаның экс-президенті Леонид Кравчук ел билігінің бүлікшілдер жиналған аймаққа әскер жібермегенін мәлімдеді. Ол журналистерге берген сұхбатының бірінде «әскер топтарының бір орыннан екіншісіне жылжытылуы қалыпты дүние. Киев Донбасқа әскер шоғырландырған жоқ» депті. Демек, Киев елдің шығысына нақты қанша әскер жібергені белгісіз. Яғни, ақпараттарды мейлінше жасырын ұстауға тырысып жатыр. Бұл жағынан Украина ұтып тұр. Шамасы, Таулы Қарабақтағы Әзербайжан тәжірибесін ескеріп, артық-ауыс ақпараттың таралуына жол бермеуге тырысып жатқан болар. Ол жағы бізге беймәлім. Бірақ масс-медиада жылт ете қалатын кейбір мәліметке қарағанда, Донбасс жаққа Киев шамамен 100-ге жуық бронды техника мен танк жіберген. Бұл –бір танк полкы деген сөз. Сонымен бірге 57 мотоатқыштар бригадасы күшейтіліп жатқанға ұқсайды. Дегенмен Украинаның аймаққа шоғыландырған күштері егер ұрысқа Ресей араласар болса, аздық ететіні белгілі. Global Fire Power рейтингінде Украина қорғаныс қабілеті жағынан әлемде 25-орында тұр деп көрсетілгенімен, іс жүзінде елдің армиясы сеператистер мен Ресейдің тұрақты әскеріне төтеп беруі қиын. Оның үстіне, Украина әскерінің саны да аз. Шамамен 255 мың. Ал шиеленіс аймағына жиналып жатқан қарулы топтар мен әскер саны күн санап өсіп келеді. Содан да шығар, Киев НАТО күштерінің елдің әуекеңістігін күзетуіне мүмкіндік жасады. Дәлірек айтқанда, сондай келісімге қол жеткізді. Бірақ ел аумағында НАТО-ның әскері жоқ. Тек инструкторлар жүруі мүмкін.«Ер болсаң, бопсаға шыда»
Қазақтың осынау көне сөзі заманауи геосаясаттың бұлжымас қағидасына айналған сияқты. Өйткені Украина – Ресей шиеленісінде бір-біріне дөң айбат көрсету басым тәрізді. Украиналық журналист, сарапшы Д.Гордон Мәскеу қоқан-лоқы жасаумен ғана шектеледі деген болатын. Біз де солай пайымдағанбыз. Өйткені В.Путин өзін кісі өлтіргішке теңеген АҚШ президенті Джо Байденге мінез көрсеткісі келгендей көрінген. Бірақ Мәскеудің гибридті ұрыс тәсілдерінен ешқашан бас тартпайтынын ұмытпау керек. Бірер күн бұрын екі жақтың жанасатын сызығынан 15 шақырым жерде 4 жастағы бала мерт болды. Сеператистер оны Украина дроны тастаған қолдан жасалған жарылғыштан көз жұмды десе, украиндар минаға жарылып қайтыс болды деп санайды. Бірақ ресейлік масс-медиа осы оқиғаны өз пайдаларына жаратып, шу көтеріп-ақ жатыр. Ресми Киев болса, ұшқышсыз ұшатын аппараттарды майдан шебінен 15 шақырым ішкері кіргізудің әскери де, саяси да мәні жоқ екенін, стратегиялық та, тактикалық та пайдасы шамалы қадам боларын алға тартып, бала өліміне өздерінің айыпты емес екенін айтуда. Керісінше, 3 және 5 сәуірде аймақта 2 украин сарбазының мерт болғанын мәлімдеген. Ал ЕҚЫҰ-ның аймақтағы тобы бала өлімін растаса, әскерлердің мерт болғаны жайлы бірауыз болса да мәлімдеме жасаған жоқ. Тіпті, соңғы күндері аймақта салыстырмалы түрде тыныштық орнағанын мәлімдеді. ЕҚЫҰ-ның мониторинг миссиясы 2-5 сәуір аралығында Донецк облысындағы қарсыластар шебінің түйісетін аймағында 1,4 мың, Луганск жақта 126 рет оқ атылғанын анықтаған. Бұл дегеніңіз былтырғы наурыздың соңы мен сәуірдің басындағы жағдайдан әлдеқайда жақсы. Былтыр екі жақ осы кезде бір-біріне 16 мыңнан астам рет оқ атқан. Соның ішінде 4 мыңнан астам жарылыс болыпты. Әрине, әңгіме бұл жерде ауыр артиллерия, танк, зымыран туралы емес, автомат пен пулеметтен оқ ату, граната мен жолдарға төселген миналардың жарылуы туралы болып тұр. Әйтпесе, қақтығыс аймағында біраздан бері артиллерия қолданылған жоқ. Яғни, Украинаның шығысындағы дүрбелеңнің дақпырты көп тәрізденіп тұр. Екі жақ бір-бірін бопсалауға көшкендей. Алайда «ойыннан от шығады» деген бар. Саясаткерлер сабырлы болмаса, құр бопсалаудың өзі соғысқа ұласып кетуі мүмкін.Ардақ СҰЛТАН