Бүгінде ауыл шаруашылығы саласының ел дамуындағы рөлі зор екеніне баршаның көзі жетті. Мемлекет те ауыл-аймақтарды, агроөнеркәсіп кешенін дамытуға айрықша көңіл бөлуде. Қазақстан Парламенті ауылдағы түйткілді мәселелерді шешу жолдарының заңнамалық негізін қалыптастыруда аянып қалған емес. Үкімет те ауылдық аумақтарды дамытуға арналған парламенттік тыңдаулардың қорытындысы бойынша Сенаттың әзірлеген ұсынымдарын қолдады.
Дегенмен ауыл-аймақтарды дамыту әлі де көп жұмысты, қажырлы еңбекті қажет етеді. Табысы күнкөріс деңгейінен төмен аз қамтылған отбасылардың көпшілігі ауылдық жерлерде тұрады, олардың үлесі қалаға қарағанда 2,5 есе көп. Соңғы екі жылда ауылдан қалаға 720 мың адам қоныс аударған. Жүргізілген сауалнама нәтижелері ауылдық жердегі ең басты қиындық – жұмыссыздық екенін көрсетті. Сауалнамаға қатысқан еңбекке қабілетті адамдардың 40% болашақта қалаға көшуді жоспарлап отыр. Ауылды жерлерде 137 денсаулық, 315 білім беру нысанын салу керек, 78 мектеп – үш ауысымды, 19 – апаттағы жағдайда, 900 дәрігер, 1 860 педагог жетіспейді. Үкіметтің қолданған шаралары арқасында ауылдағы көптеген проблема шешілуде, бірақ аталған мәселе біз қалағандай тез арада шешіле қойған жоқ. Мамандардың есебі бойынша, ауылдық инфрақұрылымды қаржыландыруға қазіргі жоспарланған бюджетке қарағанда кемінде 2 есе көп қаражат бөлу қажет. Біз ауыл тұрғындарының ең өзекті мәселесі – оларды сапалы ауызсумен қамтамасыз ету қалай шешіліп жатқанына талдау жүргіздік. Мемлекет басшысының осы мәселеге қатысты берген тапсырмасының сапалы орындалуын қалай қамтамасыз етеміз? 2019 жылы 105 ауылдық елді мекенге ауызсу тасымалдау арқылы жеткізілетін болса, өткен жылдың соңына қарай олардың саны азаймаған, керісінше көбейген, яғни 109 ауылдық елді мекен болған. Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің мәліметінше, сапалы ауызсумен 1 922 ауылдық елді мекен әлі қамтамасыз етілмеген, ал бұл еліміздегі барлық ауылдың 30%-дан астамы. Оның ішінде 1 129 ауылда сумен жабдықтау жүйесін блок-модульдерді салу арқылы жергілікті бюджет есебінен қалпына келтіру көзделіп отыр. Сонымен бірге мамандар бұл жұмысты 2025 жылға дейін аяқтай алатынымызға күмәнмен қарап отыр, өйткені бұл ауылдардың көпшілігінде жерасты суларының қорлары (дебеті) және олардың сапасы әлі зерттелмеген, ал бұл қымбатқа түсетін ұзақ процесс. Тағы бір мәселе, ауылшаруашылық құрылымдарына және ауылдағы ауыл шаруашылығына жатпайтын бизнеске несие беру. Осы уақытқа дейін ауыл шаруашылығындағы басты қаржы институты «ҚазАгро» АҚ ұлттық холдингі болды. Оны «Бәйтерек» AҚ-мен біріктіргеннен кейін, біз ауылды қаржыландыру көлемі ұлғаяды деп үміттенген едік. Алайда Ауыл шаруашылығы министрлігінің дерегі бойынша, «Аграрлық несие корпорациясы», «Ауыл шаруашылығын қаржылық қолдау қоры», «Қазагроқаржы» акционерлік қоғамдарының 2021 жылға жоспарлаған несие қаражатының көлемі өткен жылдармен салыстырғанда шамамен 30 млрд теңгеге төмендеп, бар болғаны 416 млрд теңгені құрады. Сонымен қатар АШМ деректері бойынша, ауыл тұрғындарының несие қаражатына жыл сайынғы қажеттілігі 1,5 трлн теңгеге дейін құрайды. Міне, бұл мәліметтердің өзі ауылды жерлерді дамыту мәселесінің ешқашан назардан тыс қалмауы керек екенін көрсетеді. Біздің қол жеткізген табыстарымыздан гөрі алда атқарар ісіміз, жүзеге асырар жобаларымыз әлдеқайда көп.Ақылбек КҮРІШБАЕВ, Парламент Сенатының депутаты