Кәсіпкерлерді заңсыз тексеру тыйылар емес

Кәсіпкерлерді заңсыз тексеру тыйылар емес

2020 жылғы 1 қаңтардан бас­тап елімізде Қазақстан кәсіпкерлерінің құқық­тарын қорғау жөніндегі уәкіл Рустам Жүрсіновтің айтуынша, кәсіпкерлерді заңсыз тексеруден құтқарудан бөлек, шамамен 700 мың салық төлеуші 1 трил­лион теңге көлеміндегі салық жеңілдік­терін пайдаланған. Сондай-ақ 18 мыңнан астам шағын және орта бизнес субъек­тілеріне 222,4 миллиард теңгеге несиелер бойынша кейінге қалдыру ұсынылыпты.

Аймақтардағы ахуал қалай?

Кәсіпкерлерді заңсыз тексеру оқи­ғалары бірнеше өңірде ушығып тұр. Сон­дай үздіксіз тексерулерден запы болған кәсіпкерлер мобильді топтарға жиі жү­гінеді. Өйткені бірқатар мемле­кеттік қызметкер тексеру жүргізуге уәкі­леттілігі болмаса да лауазымын асыра пай­да­ланған. Сондықтан прокуратура тара­пынан бизнес нысандарға жүргізілген тексеру жұмыстарының заңдылығы зер­деленіп, онда мораторий талаптары бұ­зылып, әкімшілік айыппұл салудың заңсыз деректері көптеп анықталды. Мысалы, биыл Қызылорда облысы прокуратурасы аймақтағы бизнес-ах­уалды жақсарту мен әкімшілік кедер­гілерді жою мақсатында біршама жұмыс­ атқарған. Ондағы мобильді топтарға кәсіпкерлерден 2020 жылы 13 арыз-хабарлама түссе, 2021 жылдың 5 айында 30 арыз-хабарлама тіркелген. Ал бизнесті қор­ғау бойынша атқарылған жұмыста­р­дың нәтижесінде 17 прокурорлық қа­даға­лау актілері енгізіліп, 117 кәсіп­­кердің құқығы қорғалыпты. Сол сәтте 16 шенеу­нік тәртіптік, 1 лауазымды тұлға әкімшілік жауапқа тартылса, 2 заңсыз тексерудің және кәсіпкерлерге қатысты 9 әкімшілік өндірістің күші жойылған. «Сондай-ақ мемлекеттік тапсырыс бойынша білім беру қызметін көрсеткен 75 жеке бала­бақшаның 192,9 миллион теңге бюджет берешегінің төленуі қамтамасыз етіліп отыр. Енгізілген прокурорлық қадағалау актісінің қаралу нәтижесімен өткізілген мемлекеттік сатып алу бойынша 35 кәсіп­кердің жалпы сомасы 33 миллион теңге банктік кепілдемелері кері қайтарылды» деп мәлімдеді Қызылорда облыстық прокуратурасының баспасөз хатшысы Ғабит Ұзақбай. Биылғы жыл басынан бері Атырау облыстық прокуратурасының мобильді тобы да сондай келеңсіздікке кезіккен 300-ден астам кәсіпкердің құқығын қор­ғапты. Одан кейін де жергілікті прокурор­лардың араласуымен ШОБ-қа қатысты 445 заңсыз тексерудің күші жойылып, 27 шенеунік жауапкершілікке тартылған. Сондай-ақ өткен жылы Маңғыстау облысында да 192 кәсіпкерлік нысанға заңсыз тексеру жүргізілген. Түркістан облысында өңірлік прокуратура мен Құ­қықтық статистика және арнайы есеп­ке алу жөніндегі комитеттің Түркістан об­лысы бойынша басқармасы бірлесіп, заңсыз тексерулерді тіркеу кезінде олар­дың алдын алу бойынша жұмыс жүргізді. Қабылданған шаралардың нәтижесінде 13 шағын және микрокәсіпкерлікті не­гізсіз тексерудің жолы кесілген. Ал мо­ра­торий жарияланған сәттен бастап Алматы облысының прокуратурасы кә­сіп­керлік субъектілерінің қызметінде заңсыз тексе­рулер мен профилактикалық бақылаудың өзге де нысандарын жүргізу­дің 244 факті­сін, оның ішінде мораторий талаптарын бұзған 128 фактіні анықтады. Жарлық талаптарының сақталуын ШҚО прокура­турасы да ерекше бақылауға алған. Атап айтқанда, өткен жылы өңірдегі санитар­лық-эпидемиологиялық бақылау орган­да­ры­ның 91 тексеруі заңсыз деп танылған екен. Ақмола облыстық прокуратура­сының мәліметінше, өңірде 2020 жылы бизнес субъектілерін тексеру саны 2 есеге (8 074-тен 4 299-ға дейін) азайыпты. Қа­былданған шаралардың арқасында ве­домство биыл да 12 шағын кәсіпкерлік субъек­­тісін негізсіз тексерудің алдын алған. Жұрттың жеке кәсібін бас-көз жоқ тексере беруден бұл аталғандардан басқа өңірлер ада сияқты. Өйткені әзірге заңсыз тексерулер жайлы дерек қолымызға түс­педі. Бәлкім, заңсыздық жасайтындар бар шығар, бірақ «ұсталмаған ұры емес» бо­лып тұр.

Еркеғали БЕЙСЕН