2022 жыл – Балалар жылы. Қазақта «Адам болатын бала алысқа қарайды» деген тәмсіл бар. Бала мықты болып өсуі үшін дұрыс тәрбие мен білім қажет. Президент жаңажылдық құттықтауында Балалар жылы аясында түрлі мерекелік шаралар мен жиындар өткізу емес, балаларды қорғау мақсатында денсаулығы мен білім сапасын арттыру, әлеуметтік қамсыздандыру басты міндет екенін айтқан еді.
«Өскелең ұрпақтың үйлесімді дамуы мен бақытты балалық – бұл біздің жалпыұлттық міндетіміз. Мен Мемлекет басшысы ретінде өскелең ұрпақтың болашағына баса мән беремін. Жастарға зор үміт артамын. Жастарымыз атқарылып жатқан ауқымды жұмыстар мен реформалардың игілігін міндетті түрде көреді. Олардың арасында көзі ашық, көкірегі ояу, ойы ұшқыр азаматтар аз емес. Біз өскелең ұрпаққа жол ашу үшін барлық жағдайды жасауымыз керек», – дейді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Балалар жылында атқарылатын игі шаралардың бірі – сауықтыру мәселесі. Саламатты өмір салтын құру. Елімізде ем-дом қажет ететін балалар өте көп. Биыл балаларды сауықтыру жылы деп атауға да негіз бар.
Осы орайда Бала құқықтары жөніндегі уәкіл Аружан Саин: «Мемлекет пен Денсаулық сақтау саласы балаларға туа салысымен көңіл бөлуі керек. Скринингтен өткізу арқылы аурудың алдын алуға болатыны баршаға мәлім. Елімізде ДЦП, көз ауруы сияқты диагнозы бар балалар жеткілікті. Мүмкіндігі шектеулі балалардың мүмкіндігін шектемеу үшін жүйелі жұмыс істеу керек» деген еді. Уәкілдің айтуынша, олардың сапалы, талапқа сай білім алуы маңызды. Мәселен, өңірлерде үйірме жоқ. Балаларға бақытты балалық пен болашақ сыйлау ата-ана мен мемлекеттік міндеті екені айқын. Уәкіл алаңдаған мәселелер биыл орынды шешіліп, балалардың болашағы үшін маңызды шаралар атқарылғаны жөн.
Педиатр дәрігер Жарқынай Алпысова Балалар жылын ерекше қолдайтын жанның бірі. Дәрігердің айтуынша: «Себебі бізге неше түрлі балалар келеді. Барлық баланың ата-анасы перзентін 100 пайыз қамтуға, емделетін болса, емдетуге мүмкіндігі бола бермейді. Қазіргі медициналық қызметтің бағасы клиникаларда өте қымбат. Мемлекеттік емес мекемелерде емдеу үшін бітпейтін кезек екені барлығымызға белгілі. Сонымен қатар үнемі ем-дом қажет ететін балалар да бар. Олардың жағдайы тіптен ерекше. Осындай жағдайдың барлығын ескере отырып, биылғы Балалар жылында барлық балаларға медициналық көмектің барлық түрін қарастырсақ, құба-құп болар еді», – дейді.
Соңғы жылдары аутизммен ауыратын, сал ауруына шалдыққан балалардың қатары артқан. Олардың да әрқайсысына ерекше күтім керек. Ем-домы үшін аналары шырылдап, арнайы мекемелерді іздеп, табанынан таусылып жүр. Бұл жағдайда мұндай балаларға қажеті – тегін медициналық көмек. Сол себепті де Балалар жылында оларға арнап медициналық көмектің түр-түрін қарастырсақ, құба-құп болар еді.
Әсем Мейірманқызы – балаларға арнап, түрлі үйірме ашып жүрген білікті маманның бірі. Ол: «Бала мектептен кейін қайда барады? Көп бала селтеңдеп бос жүріп, уақытын текке өткізеді. Оның орнына өзіне қажетті үйірмеге барып, спорттық гимнастиканы, актерлік шеберлікті үйреніп өссе, нұр үстіне нұр. Балалар домбыра үйреніп, халық биі, актерлік шеберлік, хореография, спорттық гимнастика, сурет және тағы басқа үйірмелерге қатысып, саламатты өмір салтын құрса, жақсы емес пе? Осы арқылы біз балалардың келешегіне айрықша үлес қосып келеміз», – дейді маман.
Ал балалар психологі Әсем Жолтаеваның айтуынша, қазіргі балалардың ой-танымы, түсінігі, болмысы басқа. «Қазір балалардың көбі робототехникаға ерекше қызығады. Мен – педагогпін. Өмірге бала әкеліп, соның күтімімен үйде отырған жылдары «Балалар неге қызығады? Оларды қайтсем дамытамын?» деген ой болды. Сосын осы тақырыпта біраз ізденіп көрдім. Осылайша, өз балаларым арқылы өзге балалардың да арманына қанат қақтыруды жөн көрдім. Міне, биыл жетінші жыл, робототехникамен айналысамын. Арнайы орталық ашып, балалардың сабақтан тыс уақытын тиімді әрі пайдалы өткізуі үшін жақсы мүмкіндік беріп отырмын. Бұрын ата-аналар балаларын өздері жетектеп әкелетін. Қазір, керісінше балалар ата-анасын алып келеді. «Мен осындай жерге келгім келеді, досым не құрбым робототехниканы меңгеріп жүр» деп балалардың өзі ынталанады. Бұл – біз үшін үлкен жетістік. Президентіміз биылғы жылды Балалар жылы деп жариялады. Ендеше барлық ата-анаға айтарым – баланы оқыту, денсаулығын қадағалау, әлеуметтік жағдайын жасау аздық етеді. Баланың жарқын болашағы үшін оның қызығушылығын одан әрі жетілдіру де маңызды. Сондықтан бұл жылды балалармен сырласу жылы деуімізге де болады», – дейді психолог.
Биыл атқарылатын тағы бір ізгі дүниенің бірі – балалар әдебиетін дамыту. Ауылдық мектеп кітапханаларында балаларға арналған әдебиеттер жеткіліксіз. Интернет және гаджет ғасырында балалар кітап туралы ұмытпауы тиіс. Балалар әдебиетін дамытудың жолы – балалар драматургиясы, балалар прозасы, балалар поэзиясына арнап түрлі бәйге ұйымдастыру. Қуыршақ театрларына балаларға арналған репертуарды көбейту. Ұлттық мультфильмдер шығару ісінде жекеменшік компанияларды қаржылай қолдау тетіктерін қарастыру. Жергілікті әкімдіктер тарапынан кітапханаларды жаңа кітаптармен толықтырған жөн. Жасөспірімдердің кітап оқуға деген қызығушылығын арттыру үшін электронды оқулықтарды енгізу қажет. Мұндай кітаптар қолдануға өте тиімді, барынша ыңғайлы, қазіргі заман талабына сай болары сөзсіз.
Қазір балалардың дені YouTube арнасына тәуелді. Балалар YouTube-тан не көріп отыр? Қазақша сапалы контент бар ма? Балаларға арналған анимациялық фильмдер, түрлі ойын, қажетті контенттер жоқтың қасы. Осы олқылықтың орнын толтырудың уақыты келген сияқты. Балалар жылында қолға алынатын негізгі игі шаралардың бірі осы болмақ.
Деректерге қарасақ, елімізде 6 млн 109 мың бала бар екен. Олардың әрқайсысы білім алуға, тегін медициналық көмек алуға құқылы. Әрбір бала ой-пікір, ар-ождан және дін еркіндігіне құқығы бар. Өзі қалаған спорт түрімен шұғылдануға, тынығуға және мәдени демалуына да мүмкіндік берілуі тиіс.
