Мемлекет пен қоғам арасындағы көпір

Қоғамдық даму министрлігінің ұйымдастыруымен Қазақстан Республикасы Азаматтық Альянсымен бірлесіп, қоғамдық кеңестің II Республикалық Мәжілісі жұмысын бастады. Басты мақсат – оң тәжірибе алмасып, қоғамдық кеңестердің қызметін жетілдіру бойынша ұсынымдар әзірлеу. Сондай-ақ қоғамдық кеңестер мен мемлекеттік органдар арасындағы ынтымақтастықты одан ары дамыту үшін механизмдердің бағыттарын да айқындау қажет. 

Іс-шараға қоғамдық кеңестер өкілдері, сарапшылар қауымдас­тығы, ҮЕҰ, мемлекеттік орган­дар­дың және халықаралық ұйым­дар­дың басшыларынан құралған, жалпы саны 300-ден астам адам қатысты. Естеріңізге сала кетейік, қоғамдық кеңестер – мемлекет пен азаматтық қоғам арасындағы диалогтың нысаны ретінде 2016 жылы «100 нақты қадам» ұлттық жос­парын іске асыру шеңберінде құрылған еді.
Бұл мемлекеттік емес инсти­тут­тар – мемлекеттік шешімдерді қабыл­даудың ашықтығын артты­ру­ға бағытталған консультатив-кеңесші, қадағалау органдары. Елімізде республикалық және жергілікті деңгейде 229 қоғамдық кеңес бар. Атап айтқанда, респуб­ли­калық деңгейде – 16, облыстық деңгейде – 213. Олардың жұмы­сы­на 3907 адам қатысады.
Қоғамдық кеңестер азамат­тар­дың құқықтары, бостандықтары мен міндеттеріне қатысты 12 мың­нан астам нормативтік-құ­қық­тық акті жобасын қарады. Мемле­кеттік қызметтер сапасы, және басқа да мәселелер бойынша 1069 қоғамдық тыңдау ұйым­дас­ты­­рылды. Осыдан екі ай бұрын Азаматтық форум өткен еді. Ол жерде Мемлекет басшысы азамат­тық қоғам саласын дамытуға ба­ғыт­талған бірқатар ірі тапсыр­ма­лар берген болатын. Форум нәти­же­сінде азаматтық сектормен жұ­мыс, институттар мен заңна­ма­ла­рын жаңғырту жолдары көрсе­тіл­ген хаттамаға қол қойылды. Енді алдағы екі жыл бойы үкі­мет­тік емес ұйымдардың қызметін цифр­лық қамтамасыз ету жұмыс­тары жүргізіледі.
Қоғамдық даму министрі Дарxан Кәлетаевтың айтуынша, қоғамдық кеңеске мүше азамат­тар­дың белсенділігін арттыру үшін мотивация қажет. Соның ішінде ақшалай стимулды да қолдануға болады. «Қоғамдық кеңес мүшелерінің арнайы рей­тин­гін енгізу ұсынылып отыр. Сонда әрбір мәселе, петиция, қоғамдық тыңдау үшін үкіметтік емес ұйымдарға немесе жеке тұлғаларға ұпай беріледі. Осы жұмыстың нәтижесінде, үкіметтік емес ұйымға сыйақы беріледі. Ол үшін мемлекеттік-әлеуметтік тап­сы­рыс, гранттар мен сыйақы­лар туралы заңнамаға өзгерістер енгі­зі­леді», – деді Кәлетаев қоғам­дық кеңес­тердің II республикалық мәжі­лісінде.
Оның сөзіне қарағанда, қоғамдық кеңес отырыстарына қатысу ережесін де күшейту көз­дел­ген. Мәселен, кеңес мүшесі үш отырысқа келмесе, оны кеңес құра­мынан бірден шығарып тас­тайды. «Ондай азамат басқа кеңес­­терге де мүше бола алмайды. Ал құзіретті мемлекеттік орган «қара тізім» жүргізеді. Транс­фор­ма­­цияның нәтижесінде орталық мемлекеттік органдардағы кеңес­тер – 35 процентке, ал облыс дең­­ге­йіндегі қоғамдық кеңестер 25 процентке кеңейеді деген бол­жам бар. Қалалық және аудан­дық кеңестер шамамен 20 процентке оңтайландырылады. Сонда қо­ғам­­дық кеңестердің тиімділігі артады.
Қазір «Қоғамдық кеңес туралы» заң жобасы әзірленіп жатыр. Осы жылы маусым айында аталған құжат Парламент Мәжілісіне енгі­зіледі» деді сала министрі. Тағы бір айта кетерлігі, бүгінгі жиында Дарxан Аманұлы қоғам­дық кеңестердің негізгі пробле­ма­­ларын атады. Оның айтуынша, қазіргі қоғамдық кеңестер «ақс­а­қал­дар жиналысы» болып кетті. Сондай-ақ министр республи­ка­лық маңызы бар үш қалада жас­тар­ға арендалық баспананы тара­ту мерзімі туралы айтты.

Айша ЕРСҰЛТАН