Абай Балажан: Әр ұлттық газеттің өз менталитеті болады

Түркістан өңірінде айтар ойы, өзіндік пікірі бар азаматтар аз емес. Сондай азамат­тардың бірі – Түркістан облыстық «Оңтүстік Қазақстан» қоғамдық-саяси газетінің дирек­тор-бас редакторы Абай БАЛАЖАН. Ақпа­рат саласында қырық жылдан бері еңбек етіп келе жатқан ол қандай да бір қоғамдық мәсе­ле­­лерде пікірін көптен бүгіп қалған емес. Біз Түркістанды емес, Түркістан бізді дамытып жатыр – Абай Бекназарұлы, Мемлекет басшысы Түркістанға сапары кезінде «Түркістан тек қазақ халқының ғана емес, күллі түркі жұртының қасиетті мекені» деп ерекше баға берді. Жал­пы, Түркістанның рухани астана дейтін ерекше мәртебесі бар. Айты­ңызшы, ерекше мәртебесі бар қала қандай болуы керек деп ойлайсыз? – Біз Түркістанды дамытып жа­тырмыз, Түркістан біздің арқа­мызда жаңарып, жасарып жатыр деп ой­лаймыз. Ал шындығына келгенде, өзіміз осы Түркістанның арқасында адам болып жүргенімізді білмейміз. Рас, Түркістанды қолға алып жатыр, алайда бізде бір қате түсінік бар. Ол – қаланы дамыту дегенді оны жалғыз ажарландыру, бүгінгі та­лапқа сай ету деген сияқты құрылыс саласына ғана әкеп ті­рейтін түсінік. Сіз он жерден мың­даған аспанмен таласқан ғимарат, қаншама гүл­зарлар салып тастаңыз, Түркістан онымен Түркістан бол­майды. Он­дайлары жоқ кезде де Түркістанның даңқын жарты әлем білетін. Дұрысы, біз Түркістанды да­мытпаймыз, Түркістан бізді дамы­тады. Мысалы, қазір онда небір зәулім ғимараттар салынып жатыр. Алайда ондай ғимараттар адамзат үшін таңсық па? Біз алдымен «адам­зат үшін Түркістан несімен қас­терлі?» деген сұраққа жауап тауып алуымыз керек еді. Осы сұрақтың жауабын тапсақ, сосын сол төңі­ректе жұмыс істесек, Түркістан қазіргісінен де бетер дүрілдеп кетеді деп ойлаймын. Сосын зәулім ғима­ратыңды да, гүлзарыңды да сала бер, көшіріп көліңді де әкел. Кө­герт, жайнат, оған ешкімнің таласы жоқ. Алайда «Түркістанды әлемге не­мен танытамыз?» дейтін мәселе бәрібір бірінші кезекте тұруы керек қой. Осының төңірегінде ойла­нуымыз керек. Ал Түркістанды әлемге таныту үшін алдымен оны өзіміз тануға тиіспіз. Қожа Ахмет Ясауиді өзің танысаң ғана өзгелерге таныта аласың. Біз Түркістанды түркі ха­лықтарының рухани астанасы деп атап жүрміз. Дұрыс. Алайда рухани астана болу үшін не істеу керек? Бір күні қырғыздың концертін, екінші күні өзбектің, сосын башқұрттың концертін қойғаннан Түркістан рухани астана болып кете ме? Түркістанды дамыту үшін үлкен рухани жобалар керек еді ғой. Бұл тұрғыдағы мемлекеттің бағдар­ламасын көріп тұрған жоқпын, бар болса, 2018 жылдан бері бір көрер едік қой. Меніңше, ондай бағдар­лама Қожа Ахмет Ясауидің ілімінің төңірегінде жасалуға тиіс. Бүкіл әлемге Қожа Ахмет Ясауи ілімі нұрын шашқанда ғана Түркістан рухани астана болады. Сондықтан біздің мемлекет осының алғы­шар­тын жасауы керек еді. Қожа Ахмет Ясауиді алдымен қазақтың өзі та­нуы керек. Біздің идеология са­ла­сына жауап беретін басшылардың бірінші кезекте Ясауи ілімінен аз да болса хабары болуы керек деп есептеймін. Кадр жоқ деп ауызды қу шөппен сүрту болмас,«Әзірет Сұлтан» қорық-мұражайында қыз­мет атқарып жүрген қыз-жігіттердің біразы баба тарихына, баба ру­ханиятына өте жетік. Мен тіпті әкім, министр болып тағайын­дал­ғандардың алдында Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне келіп, Консти­туцияны қолға ұстап тұрып ант берсе деп армандаймын. – Осыдан 5 жыл бұрын Шым­кент республикалық қала мәрте­бесін алды. Үшінші мегаполистің осындай атауға ие болғанынан бергі өмірі көз алдыңызда өтіп келеді. Әлеуметтік желідегі парақшаңызға қарап, Шымкенттегі кейбір мәсе­лелерге көңіліңіз толмай жүргенін байқап қаламыз. Неге? – 1984 жылдан бері Шымкент қаласының тұрғынымын. Сондық­тан бұл қаладағы кез келген мәселе мені бей-жай қалдырмайды. Біз білгелі Шымкент ұлт ру­ха­ниятының іргелі орталықтарының бірі болатын. Тіпті, кешегі кеңестер заманының өзінде де. Қазақтың атақты ақын-жазушылары Әбділдә Тәжібаев, Тәкен Әлімқұлов, Сыр­бай Мәуленов, Ғафу Қайырбеков, тағы басқа ақын-жазушылар жаз­ған-сызғанын әуелі Шымкенттен шығатын газет-журналдарға бас­тыруға бейіл болатын. Себебі шым­кенттік оқырмандардың рухани әлеуетін іштей бағамдайтын. Ал­матыдағы әкемтеатр жыл аралатып, Шымкент көрермендеріне өз өнер­лерін ұсынатын. Театр ұжымын қала басшылары қабылдап, арқа-жарқа күй кешіп жататын. Қазақ мәдениеті мен өнеріне еңбек сіңіріп жүрген тұлғалардың көпшілігі Шымкент мәдениет институтын тауысқандар. Шымкенттің өзінің қалыптасқан интеллигенциялық ортасы бар еді. Тіпті, кешегі 2000-2005 жылдарға дейін жергілікті билік қатарынан үш-төрт ай бойы аптаны бос жі­бермейтін – әр аптаға Алматыдан, Астанадан төрт-бес қаламгерді шақырып, оқырмандармен кездес­тіретін. Өкінішке қарай, мұның бәрі кешегі тірліктер. Бүгінде мұның бірі де жоқ. Облыс Түркістанға көшіп, Шым­кент мегаполис мәртебесін қалай алды, бұрынғы Оңтүстік интел­ли­генциясы екіге бөлініп кетті. Жар­тысы – Түркістанда, жартысы – Шым­кентте. Сонда деймін де, бұл бө­ліністен қазақ руханияты не ұтты екен? Шымкент мәдениет институты деген қазір жоқ. Шымкент қаласын 5,5 ай басқарған Ерлан Айтаханов бұл салада біраз мәселені қолға алып көрген. Сол бес жарым айда идеология, руханият саласында қа­лада қыруар тірліктер қолға алынды. Абайдан бастап, Маралтайға дейін­гі қазақ ақындарының өлеңдері Шымкенттің ірі көшелерінде үлкен-үлкен билборд болып ілулі тұрды. Әр жұманы Шымкентте поэзия кү­-­ні деп белгіледі. Ол үшін «Жеңіс» саябағының ішінен ақындарға арнап «Поэзия бұрышын» ашып берді. Өлеңсүйер жастар жұма күні осында жиналып, өз өлеңдерін оқып жатты. Әкім ол әрекетін «жас ұрпағымыз жалғыз мешітке ғана бармай, поэзия, музыка да тыңда­сын. Поэзияны сүйген адам жаман­дық атаулыдан аулақ өседі» деп түсіндірді. Тұрғындар бұл орайда өз әкімдерін қолдады. Өкінішке қарай, жоғары биліктегілер Ерлан Айта­хановтан тез құтылуға асықты. Елді басқару деген жалғыз әлеуметтік-экономикалық мәселелерді ғана шешу емес қой. Елдің қарнын еш­қашан тойдырып жібере алмай­­сың. Руханияты болмаса адам еш­нәрсеге тоймайды. Ал қалай руха­ниятын тойдырасың, солай асқа­занының өзі-ақ көп нәрсені қажет етпейтін болады. Айтахановтың ерекшелігі сол, ол осыны білді. Батырлар жыры дегеніңіз – жат діндерге қарсы иммунитет! – Ұлттық идеология, ұлттық рух туралы сөз қозғала қалса, Оңтүстік­тің жұрты өзіңізді іздей бастайды. «Осы мәселені Абай Балажан айтса екен» дейді. Айтыңызшы, өзіңіз ұлттық идеологияға қандай үлес қо­сып жүрмін деп ойлайсыз? – Өзім басшылық жасайтын «Оңтүстік Қазақстан» газеті арқылы үлес қоспасам, жеке өз басымның тындырған ешнәрсем жоқ. Білесіз, республикада тұңғыш рет мектеп оқушылары арасында батырлар жырын жатқа айту бойынша «Жақ­сылар, дастан айтайын» атты байқау ұйымдастырдық. Мұндай байқауды ұйымдастыру бұрыннан ойымда жүрген дүние еді. Мен өзім әлі күнге дейін әлсін-әлсін батырлар жырын оқып тұрамын. Қалай оқи бас­тайсыз, өзіңізден өзіңіз рухтанып отырасыз. Бір жақсы жері бұл адам­ның жасына қарамайды. Жыр-дастандарды баяғыда кішкентай кезімізде әке-шешемізге шамның жарығымен оқып беретінбіз. Соңғы жылдары қазақтың ішін «дін жайлап» кетті ғой. Қанша жерден өкінішті болса да айтайын, енді мұны оңайшылықпен тоқтата алмайсыз. Басында бұларды кіргіз­беу керек еді. Бөтелкенің ішінен шы­ғып кеткен жынды оның ішіне қайта кіргізе алмайсыз ғой. Бұл да сондай. Жалғыз амал, оған қарсы тұратын иммунитет ойлап табу керек. Ол иммунитет не? Ол – қа­зақ­тың өзінің рухани қазынасы. Соның ішінде батырлар жыры бі­рінші орында тұрады. Батырлар жырын сүйіп оқып өскен бала жат дінді бойына жұқтырмайды. Қа­былдамайды. Себебі иммунитеті мықты болады. Бұл ой «Оңтүстік Қазақстан» газетіне келмей тұр­ғанда-ақ мазалайтын. Идея болға­нымен, оны жүзеге асыратын ресурс жоқ, қалай, неден бастаймын деп жүріп қалдым. Ұжымға да айтпадым. Бірде ұжымда Наурыз мерекесін өткізіп, сол жерде белгілі жазушы Мархабат Байғұтқа шет жағасын айтып көрдім, реакциясын бай­қайын дедім. Айтқаным сол еді, «өй, мынау керемет идея ғой, мы­наны қолға алу керек қой» деді. Болды, ары қарай өзім де дайын едім. Сосын орынбасарым Гүл­жамал Мұсаева екеуміз ақылдас­тық та, Алматыдан мамандар ша­қырдық. Нобайы әбден белгілі бол­ған соң ұжымға айтқанда, олар ду етіп, бірден қолдады. Қолымызда бір тиын жоқ, бас жүлдеге автокөлік деп хабарлап жібердік. Руханият үшін бір тірлікті қолға алсаң, жоқты Құдайдың өзі тауып беретініне көз жетті, сол жолы. Мақсатымызды түсіндірген соң ел ішінен демеу­шілер де табыла кетті. Тіпті, бір ғалым ағамыз зейнетақысының шетінен әкеліпті. Алмадық. Ана кісінің ренжігенін көрсеңіз... Де­мек, мына ел өзінің төл рухания­тынан соншалықты қол үзіп кет­пегені ғой. Түсінген адамға батыр­лар жыры дегеніміз – тұнып тұрған дін, тұнып тұрған руханият! Бізде барынша әділ болу керек, төте жолдан таймау керек деген бір ғана мақсат болды. Шүкір, ол мақсаты­мыз да орындалған сияқты. Бай­қауды үш жыл қатарынан өткіздік. Келесі жылы газетіміздің шыға бастаға­нына 100 жыл толады. Сол мерекеде пандемияның кезінде үзі­ліп қалған дәстүрді қайта жал­ғас­тырсақ деп ниеттеніп отырмыз. Осы байқауды өткізу барысында тағы бір есте қалғаны – өзі қазақ жазушысы атанып жүрген әкім орынбасары қолдамады да, кейін оның орнына келген солтүстіктің қазағы, өзіміз сыртынан «орыс» атап кеткен орыс тілді орын­басар жобаны жан-тәнімен қол­дады. Жоба шығынын түгел бюд­жетке кіргізді. Өзі барлық жұмысын тастап, бастан-аяқ қатысты. Байқау біткен кезде ерекше толқып тұрып, қазақшалап, «мынаны тоқтатпау керек!» деді. Көрдіңіз бе, жалпы руханият деген саланы түсіну қиын. Филология ғылымынан диссер­тация қорғаған, нанын өмір бойы осы саладан жеп жүрген адам мұның тереңіне бойламайды да, «орыс» деп жүргенің «ақшаны осын­дай жобаларға салу керек!» дейді. Де­мек, ешкімге «мына адамның руха­ниятқа қатысы жоқ, бұл ән­шейін жүрген біреу» деп қарауға болмай­ды екен. Қазақтың бәрінің қа­нын­да баба қасиеті бар, сол қан түбінде өз сөзін айтпай тұрмайды! Тек жұ­мыс істей білу керек. Тағы бір жобамыз – газеттің әр нөмірінде бірінші бетке «Сіз жатқа оқуға тиіс бір өлең» деген айдармен соңғы жүзжылдықтағы ең танымал деген қазақ ақындарының жыр­ларын жариялап жүрміз. Бұл айдардың да оқырмандары көбейді. Жалпы, біздегі айдарлардың көбісі айналып келіп руханият мәселесіне келіп тіреледі. «Менің әкем» деген айдарымыз бар. Әркімнің әкесі өзіне патша. Әр әкенің ұрпаққа берер өз тәрбиесі бар. Одан бөлек, елдің кез келген мәселесінде ұжым мүшелері қол қусырып, қарап отыра алмайды. Ал­дыңғы жылғы қуаңшылық ке­зінде Құрмет деген жігіттің елге танылуына әуелі Құдай, сосын осы «Оңтүстік Қазақстан» газетінің қызметкерлері себепші болған. Қалай дейсіз бе? Әлеуметтік желіден Құрмет бауырымыздың еліміздің батыс өңірінде болып жатқан қуаңшылыққа байланысты «маң­ғыстаулықтар мен қызылорда­лық­тарға көмектесейік» деген жан айқайын естіп қаламыз. Бірақ бір адам қыбыр етейін демейді. Сосын ұжымның жігіттері түгел шалғы-орағымызды алдық та, Құр­меттің қасынан табылдық. Қол күшімен, техника кү­шімен бес гектар жер­дің шөбін де ордық, сол дала қосынан бүкіл отан­дас­тарымызды тікелей эфир арқылы Құрметтің бас­тамасын қолдауға да шақырдық. Нәти­жесін білесіздер. – Өзіңіз атап өткен байқауда жеңімпаз бол­ған балаға емес, мұға­ліміне көлік мінгізу идея­сын өзге­лер­дің қарсы бол­ға­нына қарамастан өзіңіз жүзеге асыр­ған едіңіз. Яғни, ол кезде ұстаз­дарға деген құрметі­ңіз ерек­ше бо­латын. Бүгін неге ренжулісіз? – Біз ол байқауды қолға алған кезде мұ­ғалімдердің мәртебесі деген ұғым да жоқ еді. Естеріңізде болса, сол жылдары кейбір ата-аналар, тіпті оқушылардың өздері де мұ­ғалімдерді сыныптың ішінде саба­ған жағдайлар тіркелген еді ғой. Әсіресе, қазақ тілі мен әде­биеті пәні мұғалімдеріндей аяқасты болған мұғалімдер жоқ-тұғын. Мә­селен, математика, химия, био­логия, фи­зика пәндерінің мұға­лімдері оқу­шы­ларын олимпиада­ларға, түрлі байқауларға шетелдерге апарып, әкеліп жатса, қазақ тілі мен әде­биетінің мамандары ауыл-ай­мақтан ұзап шыға алмайтын. Со­лардың кіш­кене рухын көтерейік дедік. Мектепте қазақ тілі мен әдебиеті пәнін, тарихты жақсы оқы­татын бол­са, ол бала отаншыл болып өседі деп ойладық. Сондықтан мұғалім­дердің осы тобын көтергіміз келді. Автокөлікті бірінші орын алған шәкіртке емес, сол баланы дайын­даған мұғалімге мінгізейік деп тұрып алғанымыз да содан. Әйт­песе, маған «жырды жаттайтын оқушы, авто­көлікті қалай мұғалімге бересіз, ол дұрыс емес қой» дегендер де болды. Оларға «біріншіден бала дүниеге жақын болмасын, рухани қазынасын дүние үшін жаттамасын, екінші, мұғалімнің беделін көте­рейік, ауыл мұғалімі машина жеңіп алып, жар­қырап тұрсын» деген уәж айттым. Солай болды да. Мұғалім­дердің өк­песі жоқ. Осыдан кейін мұғалімдер де руханиятқа тартылуы керек еді, өкінішке қарай, тар­тылмады. Қазір «Педагог мәртебесі ту­ралы» деген заң шығарып қойды. Осы заңды дайындаған ақылдылар ренжімей-ақ қойсын, олар осы құ­жат арқылы мұғалімдерді қоғамнан бөліп тастады. Қазір бүкіл Қазақстан бір бөлек, мұғалімдер бір бөлек өмір сүріп жатыр. Осы заң шыққалы мұғалімдер бірінші кезекте мұғалім емес, шетінен саясаткер, шетінен оппозиционер болып алды. Оның міндеті – бірінші кезекте жас ұр­паққа сапалы білім, саналы тәрбие беру. Ол ұнамай ма, онда мектепті тастасын да, алаңсыз саясатқа кет­сін! Кім қой дейді?! Жоқ, бұлар әлеуметтік желіге бір минутта екі пост салып отырады. Одан қалса, «Серпін» бағдарламасымен оңтүстік қазақтарын солтүстікке көшірумен айналысады. Сонда бұлар қашан сабақ береді, жаңа сабаққа қашан дайындалады? Сосын ұят та болса айтайық, көпшілігінің жазбаларын­да бір сөйлемнен төрт-бес қате шы­ғып тұрады. Осылар осындай сауа­тымен біздің балаларымызды оқы­тып отыр. Айына 100-150 мың теңге ғана жалақы алатын ата-ана байғұс баласы жоғары сыныпқа көшкеннен бір етек ақша төлеп, репетитор жалдай бастайды. Оның ақшасы тасып бара жатқан жоқ. Баласының мұғалімінің біліміне сенбегендіктен репетитор жал­дайды. Балам ертең қор болмасын дейді. Оу, сонда 400-500 мың теңге жалақыны мемле­кет мұғалімге не үшін төлеп отыр? Неге одан сапалы білім беру мә­селесі талап етіл­мейді? Мұға­лім­нің мәртебесі бо­лады да, жауап­кер­шілігі бол­­­май ма? Сосын мұғалім дегеніңіз – кәсіп. Әлемде, оның ішінде Қа­зақстанда да не көп, кәсіп түрі көп. Ал бір кәсіп иесі екін­ші бір кәсіп иесінен артық та емес, кем де емес. Егер мұғалімнің мәрте­бесі арнайы заңмен қор­ғалса, инже­нердің де, дәрігердің де, вет­тех­ник­тің де, зоотехниктің де, жур­налистің де, суретшінің де, еден жуу­шы­ның да мәртебесі арнайы заңмен қор­ғалуы керек. Еден жуушының мұғалімнен қай жері кем? Бұл бір кәсіп иесін жоғары көтеріп, бір кәсіп иесін төмендету болып шықпай ма? Депутатта­ры­мыздың осы заңды қабылдаған кезде не ойлағандарына әлі күнге дейін ақылым жетпейді. Сосын осы заң бойынша мұ­ғалімді газет-журналдарға күштеп жаздыруға, сенбілікке шығаруға болмайды екен. Ал біз мұғалімдерді ауыл интеллигенциясының жарқын өкілі деп есептейміз. Оу, сонда газет оқымайтын, кітап оқымайтын ин­теллигенция да бола ма екен? Адамды жақсы нәрсеге үйрету үшін ептеп зорлауға тура келеді, жаман нәрсені ешкім үйретпей-ақ, өздері үйреніп алады. Кітап, газет-журнал оқытуды зорлап үйретесің балаңа, арақ-темекіні ешкім баласына зорлап үйретпейді, оны даладан алады. Біздің кезімізде мұғалімдер былай тұрсын, газетке оқушы­лар­дың өздерін зорлап жаздыратын. Одан сол ұрпақ жаман болды ма? Шетінен журналист болып кетпе­генмен, ұлттың руханиятынан ха­бар­дар болып өсті. Ол кездің шо­пан­дарының өзінің етіктерінің қо­нышында мыж-мыжы шыққан «Жұлдыз», «Жалын» журналдары жүретін. Бүгінгі мұғалімдердің көпшілігі жекеменшік оқу орын­дарын сырттай бітіріп алған. Қане, шындықтың бетіне тура қарайық­шы, солардың қайсысы профес­сор­дың алдын көріпті дейсіз?! Оқуға құжат тапсырғанда төлемақысын төледі, бітірер мерзімі келгенде дипломдарын алып кетті. Сенбіліктің де жайы солай. Сен­білікке дәрігер де шығады, әкімшілік қызметкері де шығады, журналист те шығады, инженер де шығады, не, мұғалім шықса, қолы­на жара шыға ма екен? Туған Ота­ныңның патриоты болу туған жерді сүюден басталмаушы ма еді?! Туған жерінің тазалығына қарамаған адам туған жерін сүйеді дегенге сенесіз бе? Туған жерін өзі сүймеген мұғалім шәкіртіне қалай «Отанның пат­риоты бол!» деп айта алады?! Айтқан күнде де аузында дуасы жоқ мұға­лімді жас өскін тыңдай ма? Міне, сізге «Педагог мәртебесі туралы» заңның «шарапаты»! Менің мұға­лім­дерге өкпем жоқ, менің өкпем осындай «заң» шығарып, қоғамды айдың-күннің аманында екіге жа­рып тастағандарда. Мұғалімнің абырой-беделін тек жалақысын көбейтумен көтере алмайтынымызды кешегі сайлау дәлелдеп берген жоқ па?! Ана бюл­летень ұрлап жүрген мұғалімдердің әрқайсысы 300-400 мың теңге жа­лақы алады. Бірақ сонда да ұрлық істеп жүр. Бұдан шығатын қоры­тын­ды, олардың ең төменгі жалақы­сын кемі екі миллион теңге қылып қойсаңыз да ол 30 мың теңге үшін сізге дауыс ұрлап әпереді. Демек, мұғалімнің мәртебесін ешқандай заңмен, ешқандай жалақымен көтере алмайсыз. Мұғалімнің мәртебесі тек білімімен, білігімен, дүниетаным көкжиегінің кеңдігімен көтеріледі. Ол үшін көп оқу керек. Газет – идеология құралы – Былтыр күзде Астана қала­сында өткен Astana Media Week медиа апталығы аясында газет мәселесін өткір көтергеніңізді біле­міз. Сол басқосуда «Газет ақпарат құралы емес, ол – руханият құралы, идеология құралы» деген пікір айттыңыз, аймақ журналистерінің айлық жалақыларының өте төмен­дігін, биліктің аудандық газеттерді жаппай жекешелендіргенін сына­дыңыз, журналист мәртебесі жайлы сөз қозғадыңыз. Осылардан қандай да бір нәтиже шықты ма? – Біздің Қазақстанның жағ­дайында нәтиже еш уақытта бірден болмайды. Дегенмен Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбал­д­ы мырзаға үлкен рахмет! Айлық жалақымызды 30 пайызға көтеруді ішкі саясат басқармасымен келісіп отырғанбыз. Әкім соны бірден 50 пайызға көтеріп берді. Сөйтіп, бұрын 90 мың теңге жалақы алып жүрген облыстық газеттің тілшісі 135 мың теңге алып бір жырғап қалды. Жергілікті билік келер жылы жалақыны тағы да 50 пайызға кө­теруге уәде беріп отыр. Шүкір, тоба. Бұл – мәселенің мате­риалдық жағы. Ал енді екін­ші қырынан келсек, газетті билік те, басқалар да ақ­парат құралы деп есеп­тейді. Сіздің бүгінгі жаз­ған ақпа­ратыңыз оқыр­ман­ның қолына ең ерте тиді дегенде ертең тиеді. Телеарналар ол жаңа­лықты сол күні, әлеуметтік желілер сол сәтінде жет­кізеді. Сонда газет қандай ақпарат құ­ралы болды? Демек, газет ақпарат құ­ралы болудан қалып барады. Әр ұлттың өз менталитеті бола­тыны сияқты, әр ұлттық газеттің де өз менталитеті болады. Қазақ га­зет­тері о бастан ағартушылық, рухани мә­селелермен айналысты. ­Тәр­биелік мәні зор кере­мет дүние­лер арқылы қан­шама ұрпақты тәр­биеле­ді! Бізге руханият, идеология керек деп тапса, басылымдар мәселе­сін мектептен бастап оқы­туды қолға алу керек. – Медиа апталыққа барып келген соң әлеуметтік желіде бі­разға дейін сіздің сөйлеген сөзіңіз талқыға түсіп, сізді Мәжіліс де­пу­таты болуға әбден лайықты деп пікір білдіргендер көп болды. Тіпті, айналаңызда жүрген әріптестеріңіз де жеке пост жариялап жатты. Шыныңызды айтыңызшы, халық қалаулысы болу­ға өзіңізде ниет, қызығушылық болды ма? Шы­нында, Сіздің депутат бола­тындай кезіңіз келген жоқ па? – Сенерсіз, сенбессіз, осы жа­сыма дейін өңмеңдеп, төрге шығуға ұмтылмаппын. Ел төрге шығарып жатса, рахметімді айтамын. Шы­ғармаса, ешкімге «төрді босат!» демеймін. «Евразия. кz» деген га­зетте істеп жүргенімде жүргізушім Бимахан Жантаевтың жасы менен әлдеқайда үлкен кісі еді. Ағайын-туыстардың ортасына түскенде, басқа да кейбір дастарқандарда төрге өзім емес, сол жүргізушімді шығаратынмын. Сол сияқты осы уақытқа дейін депутаттық дегенге де ұмтылмаппын. Бірақ кеше ел сондай ұсыныс айтып жатқанда, кішкене ойландым. Партиялық ті­зімге алып жатса, бақ сынап кө­рейін деген ой болмай қалған жоқ. Себебі қалай болғанда да қырық жылдан бері елдің ішінде жүрміз. Қай саладағылардың да проблемасы етене таныс, тіпті сол пробле­ма­лардың ішінде жүрміз. Алайда жоғарыдағылардан ондай ұсыныс түспеді. Ал бірмандатты округтен түсуді өзім қажет деп таппадым. – Байқаймыз, үнемі аттың жалы, түйенің қомында жүресіз. Жай­барақат жүргеніңізді көрмейді екен­біз. Жалпы, Сізді дәл қазір не тол­ғандырады? – Жалпы, мен табиғатымда оп­тимист адаммын. Алайда дәл қазір сол оптимизмнен ешнәрсе қалмай барады. Кешеге дейін сәл болса да бойымда үміт болатын. Расын айтайын, өзім соны күткендіктен бе, мені мұғалімдердің сайлауда да­уыс сатып жібергендері де сон­шалықты жабырқатқан жоқ. Ал, Наурыз мерекесінде қазақтардың бір тәрелке палауға таласып, бірін-бірі жеп қоя жаздағанын көрген­нен кейін менің үмітім біржолата үзіл­гендей болды. Әрі сол видеоны қайта-қайта айналдырып көрсете берді. Маған сол көрініс биліктің бұқараға «өздеріңнің кім екендік­теріңді танып алыңдар. Сендердің деңгейлерің осы» деген ишара­сындай болып көрінді. Расында да, соңғы 30 жылдан бері намыстан жұрдай болыппыз ғой. Сол бір тәрелке тегін палаумен қай жерге дейін баратын едік? Намысы жо­ғалған адамнан еш жақсылық күт­пей-ақ қой. Мұның емі жоқ. Қазақ­ты Құдай құтқармаса, адам құт­қарудан кетіп қалыпты. «Е, Құдай, осы көргеніміздің ақырын жақсы қыла гөр» деп дұға тілеуден басқа еш нәрсе қалмапты. Қазақтың жа­уырыны қақпақтай еркектері мен үріп ауызға салғандай қыз-ке­лін­шектері палау үшін ұлы майданға түсіп жатса, ол елден тағы қандай жақсылық күтпекшісіз?! Міне, осылай бір кездегі опти­мист адам бірте-бірте пессимистке айналып барады... – Ашық әңгімеңізге рақмет!

Шымкент қаласы