Ол арнайы орындарды белгілеп, көптеп қысқы отынды әзірлегеннен болып отыр. Бұл – биліктің ұтқаны. Бірақ ұтылатын тұсы – «Көмірге мұқтаж, біз апарғанымызды бәрібір алатын ел бар» деп халықтың қалтасын қағатын делдалдарға жол ашып бергені. Алыпсатар байып, халық алақан жаймасын десек не істеуге болады?
«Шұбаркөл көмір» басшылығы не дейді?
Қазіргі күні «Шұбаркөл көмір» дәурені жүріп тұр. Халықтың назары да, алары да осы көмір. Алайда оларға деген елдің айтары көп. Өйткені «қара алтын» қымбат. Шалғай ауылдарға жеткенше баға мың құбылады. «Неге бұлай?» деген сұрақпен мекемеге шықтық. Жаяу немесе көлікпен емес, ұялы телефонмен.
– 2023 жылы биржалық – сауда-саттық қорытындысы бойынша коммуналдық-тұрмыстық көмірді көтерме сатып алушы болып, «Көмір гарант» ЖШС анықталды. Биыл біз тұтынушылар үшін алып кету пунктін ашқан жоқпыз, «Көмір гарант» ЖШС-мен мынадай елді мекендердің отын базаларында көмір сату туралы шешім қабылданды: Ол – Жезқазған қаласы (Ұлытау облысы); Жаңаарқа кенті (Ұлытау облысы); Осакаровка кенті (Қарағанды облысы); Арқалық қаласы, Аманқарағай стансасы, Қостанай қаласы (Қостанай облысы). Көмір аталған отын базаларына темір жол арқылы үздіксіз жеткізілетін болады. Осылайша, осы өңірлердің сатып алушылары Шұбаркөл разрезіне бармай-ақ және бірнеше күн бойы көмір үшін кезекте тұрмай-ақ, көмірді өз елдімекендерінде сатып алуға қауқарлы», – дейді Дамира Қожахметова.
Оның айтуынша, «Шұбаркөл көмір» АҚ биыл тек Қарағанды облысы Нұра ауданы мен Ұлытау облысы Ұлытау ауданының тұрғындары үшін көмір алып кету алаңын ашты. Әкімдіктен машиналар тізімі алынды. Ұлытау облысының басқа аудандары үшін Жаңаарқа стансасының тұйық темір жолында отын базасы жұмыс істейді. Көмірдің сату бағасы – 13 мың 500 теңге.
Қорғалжын кентінің тұрғындары көмірді Астана қаласында сатып ала алады. Мұнда, Шұбаркөл көмірі үш бөлшек сауда нүктесінде сатылады. Жылыту кезеңінде Астанаға күн сайын 10-15 вагон көмір жеткізіледі.
«Қарағанды облысы Нұра ауданының теміржол стансаларынан (Баршын, Бестамақ, Жанбөбек, Қарақаска, Құланөтпес, Талдысай, Тікенекті, Соналы және Нығман) алыс орналасқан кенттерінің тұрғындары үшін олардың елді мекендеріне барынша жақын қашықтықта қосымша отын базалары ашылатын болады. Бүгінде Шұбаркөл көмір алаңындағы көмірдің сату бағасы өзгеріссіз қалды, тоннасына 8 790 теңге, – деп жауап берді «Шұбаркөл көмір» АҚ баспасөз хатшысы Дамира Қожахметова.
Ауылдағы ағайынның да айтар уәжі бар
«Ауылда көмір қымбат» дегенді естіп, елге хабарластық. «Шұбаркөл көмірін» жағамыз жылда. Биыл да тапсырыс беріп алдырдық. Бір тоннасын 21 мың теңгеге алдық және 2 500 теңге жеткізуі бар. Бұрынғы алып жүргендей емес, қызуы бар болғанымен, жаман көмірді араластырып жібереді-ау деймін. Ірісінен ұсағы көп», – дейді Сәкен кентінің тұрғыны Алмас Жұманов.
Ал Шет ауданына қарасты Бұрма ауылында тұратын Қарлығаш Шәтекова болса, оларға да осы бағамен жететінін айтады.
– Бізге бір тоннасын 21 мың теңгеден әкелуде. Ал жеткізу бағасы – 5 мың. Тұмсық ауылында тұратын туыстарым көмірді сатып алудан басқа 20 мың теңгені әкеліп бергені үшін қолдарына ұстатқан. Қармыс ауылына 15 мың теңгеге жеткізеді. Ауыл арасы небәрі – 10-15 шақырым ғана. Еріксізден аламыз. Қыстан шығуымыз керек қой, – дейді ол.
Шұбаркөл 8 790 теңгеге «Көмір гарант» ЖШС-ға сатса, олар халыққа 13 500 теңгеден өткізсе, 21 мың теңге қайдан шықты? Делдал ұтып, жұрт ұтылып тұрған заман емей не?
Жеткізумен бір, 8 мың теңгедей қосып, екі жұтқан алыпсатардың қалтасы қамписа болды, ал елдің халің кім ойлайды?
Елді алыпсатар елеңдетеді
Шілде айында Қарағанды облысының өңірлік коммуникациялар қызметінде өткізілген брифингте көмірмен қамтамасыз ету жұмыстары жөнінде айтылған болатын. ИИДМ Индустриялық даму комитетінің төрағасы Азамат Панбаев: «Қарағанды облысының көмірге деген қажеттілігі – 1 млн 156 мың тонна. Министрлік жүйелі шараларды қабылдап жатыр. Біріншіден, республика деңгейінде тиісті іс-шаралар жоспары әзірленіп, бұл жөнінде барлық әкімдікке жеткізілді. Екіншіден, көмірді автокөлікпен республика аумағынан әкетуге толық тыйым салынды. Бұл шешімнің негізгі мақсаты – алыпсатарлар санын азайту және болдырмау», – деген еді.
Сол уақытта облыста қатты отын сатылатын 52 орын белгіленгені, олардың 20-сы Қарағандыда орналасқаны да айтылды. «Мамандардың бағалауы бойынша өңірді толығымен қамтамасыз ету үшін көмір қоры жеткілікті» деп те жазылды баспасөз беттерінде.
Алайда республика аумағынан әкеткендермен шектелгендер ел ішінде алыпсатарлықпен айналысқан делдалдармен «шайқас» туралы «ләм-мим» демеді. «Бұлай боларын білмеді-ау. Әйтпесе, алдын алар еді ғой» дегеннен басқа не айтамыз?
Шалғай ауыл ғана емес теміржол бойындағы станция тұрғындары да көмірді қымбатқа сатып алуда. Халық «Шұбаркөлге» наразы, «көмірінің бағасы удай» деп, олар болса, «біздің баға арзан» деп шырылдайды. Кім кінәлі? Бар айыпты алыпсатарға үйіп апарып төге саламыз ба? Әлде, биліктегілер биылғы жіберген қателігін келесі жылы түзер ме?
Мақаланың тоқетері: Қазір қысқа дайындық аяқталды. Қаладағы үйлерге жылу да берілді. Былтыр «АрселорМиттал Теміртау» өзіне қарасты ЖЭО-на арзан көмір сатып алып, онысы жанбай, Теміртау халқын қыста бүрсең қақтырған болатын. «Биыл олай болмайды, қымбатын алдық, қала тұрғындары тоңбайды» деп басшылығы уәде берді. Мақаланың нүктесін «Маған керегі сапалы да қызуы бар көмір, жылдар бойы жатып қалған немесе піспеген арзан көмір аламын деп, қыстан қылқиып шығып жүрмейін» деген ауылдықтардың жанайқайымен қойғымыз келеді. Нүкте қойсақ та, алақанын ысқылаған делдал көз алдымнан кетер емес...
Әдебиет БЕЛГІБАЙҰЛЫ