Тұтас ай бойы тоқтамастан жауған жаңбырдың салдарынан теріскейдегі диқан қауымының алтын астығын түгелдей ылғал басып, элеваторларға әдеттегідей көлемде жеткізілген газ таусылып қалды. Әрине, кештетіп болса да газ көлемі жіберілген. Алайда сұйытылған газдың уақытында әкелінбеуінің салдарынан теріскейдің жүздеген диқан қауымы астығын уақытында кептіре алмай, қызып кеткен мыңдаған тонна астығы далаға төкті. Тіпті, әлі де кептіре алмай қызған астықты қайда өткізерін білмей жатқан шаруа көп. Бұл орайда форс-мажорлы жағдайға дайын болмауымыздың басты себептерінің бірі – алғашқы кезекте газдың уақытында жеткізілмегенінде екені рас...
Үкімет пен тиісті министрлік «түйінді мәселе тарқатылды, қажетті көгілдір отын көлемі өңірлерге жеткізілді» дегенімен жергілікті аймақтарда газ тапшылығы әлі де болса асқынып тұр. Элеваторлар мен нан қабылдау бекеттеріндегі қарбалас өз алдына, енді кәдімгі жанармай құю бекеттерінде де газ құйып алудың өзі қып-қызыл майданға айнала бастаған. Жанармайдың қымбатшылығынан көліктеріне автогаз балонын қойдырып алған жүргізушілер газ тапшылығына қатысты наразылықтарын жиі білдіріп жүр. Тіпті, кейбірінде кезек күтіп қалған жүргізушілердің өзара жанжалдасып, бір-біріне жұдырық ала жүгіргендері де кездесіп қалады.
Әсіресе, Ақмола облысында «Автогаз жетіспейді, қаланың барлық автогаз құю бекеттерінде газ жоқ» деп жүрген автокөлік иелерінің қарасы көбейген. Бар болса бірыңғай талонмен, оның өзі ұзынсонар кезекке айналған. Қаланы айнала жүріп газ таппаған жүргізушілер мәселені билікке тікесінен қойып, оны шешуді талап етуде. Желіге жарыса жазған автокөлік иелерінің айтуынша, облыстың барлық аймағындағы газ құю бекеттерінде автогаз жоқ. Болған күннің өзінде талонмен, яки ұзынсонар кезек күтіп зорға алуға мәжбүр болады. Тұрғындардың басым бөлігі «газ тапшылығы қолдан жасалған, кезекті мәрте бағаны көтерудің амалы...» деп санайтындарын жасырмады.
– Автогаз іздеп қаланы түгел кезіп сандалып шықтым. Бір жарым айдан бері автогаз қасқалдақтың қанынан қат болып кетті. Бар болған күннің өзінде кезек күтіп 1,5-2 сағаттан астам уақыт кетеді. Астық кептіру үшін элеваторларға жіберілсе, автокөліктерге бөлінетін газға неге қосымша қоры болмайды? Антимонополиялық қызмет пен прокуратура органдары ай қарап отыр ма? Бұл дегеніңіз – нағыз бағаны жасанды түрде көтерудің келісімді әрекеті ғой, – дейді Көкшетау қаласының тұрғыны Әнуар Бахманов.
Газ тапшылығын жергілікті газ тарату компаниялары да мойындады. Қаланың тұрғын үйлерінің басым бөлігіндегі газгольдерлерді газбен қамтитын бірнеше автогаз жанармай бекеттері бар «Көкшетау Транс Газ» компаниясының басшысы әзірге газ болғанымен көлем таусылуға таяу екенін жеткізді.
– Иә, газ тапшылығы бар екені рас. Қаланың бірнеше автогаз бекеттерінде газ мүлдем жоқ. Бірінші кезекте бұл элеваторлар мен нан қабылдау бекеттерінде болған газға қажеттіліктің салдарынан болды деп ойлаймын. Бірінші кезекте әлеуметтік маңызды салада газ болуға тиіс. Әзірге менің газ құю бекеттерімде газ бар. Бірақ алдағы күндерде таусылып қалатыны анық. Өйткені өткен айларда болған газ сатылымынан осы соңғы апталарда сатылған газдың көлемі бірнеше есе асып түсті, – дейді «Көкшетау Транс Газ» компаниясының директоры Батыр Әшіров.
Ал облыстың Энергетика және тұрғын үй және коммуналдық шаруашылық басқармасы түйінді мәселенің негізгі себебін ауыл шаруашылығы компанияларының газды аса көп мөлшерде сатып алуынан осындай тапшылықтың болғанын жеткізді. Басқарма мәліметінше, еліміздің Энергетика министрлігі бекіткен сұйылтылған газ жеткізу жоспарына сәйкес, қараша айына облысқа 8 604 тонна газ бөлінген. Оның ішінде «Ақтөбе Мұнай-Газ» компаниясынан 5 508 тонна және Атырау мұнай өңдеу зауытынан 3 096 тонна жеткізілген. Өңірдің газ тұтыну мәліметіне қарағанда, облыс аумағында осы жылдың тоғыз айы ішінде 8,5 мың тонна газ тұтынылған. Басқарманың соңғы деректері бойынша, өңірдегі сұйылтылған мұнай газы бар-жоғы 816 тонна қалған. Оның 370 тоннасы Көкшетау қаласында. Мұнымен қоса, өңірге 31 цистерналы вагонмен 1 116 тонна газ келе жатыр. Ол облысқа тек 6 күнге жетпек.
Автогаз бағасына келсек, өңірдегі автогаз бағасы бүгінде 69 теңгеден 81 теңге аралығында болып тұр. Яғни, балон газы келісіне 81-220 теңге болса, өнеркәсіп кәсіпорындарына келісіне 85-160 теңгеден саудаланады. Ал газ тарату қондырғыларында текше метріне 460 теңгеден басталған.
– Қазір облыста сұйылтылған газ тапшы болып отыр. Жыл сайын күзгі уақытта элеваторлар мен астық қабылдау бекеттерінде бидай қабылдайтын кезде осындай жағдай болады. Ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері халыққа арналған сұйылтылған газды көп көлемде сатып алады. Осыған байланысты көптеген автогаз құю бекеттерінде газ сату тоқтап қалады. 2 қарашадағы мәлімет бойынша, облыстың 36 автогаз құю бекеттері газдың болмауынан уақытша жұмысын тоқтатқан. Басқарма өндіруші зауыттардан сұйылтылған мұнай газын облыстың газ толтыру стансаларына жеткізуге тұрақты түрде мониторинг жүргізеді. Қазір «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы акционерлік қоғамымен теміржол арқылы автогаз құйылған вагон-цистерналардың тезірек жеткізу мақсатында тиісті жұмыстар жүріп жатыр, – дейді Ақмола облысының Энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасы басшысының орынбасары Ермек Тушанов.
Түйінді мәселе жылда қайталанады. Бірақ құзырлы органдардың мәселені ушықтырмай уақытында қор жинамай, яки бағаның өзгеруіне себепкер болуы түсініксіз. Бұл орайда түйіннің тарқатылуы үшін Үкіметпен қоса, тиісті министрліктер, сондай-ақ облыстық әкімдіктер бірлесе шара қабылдаса екен дейсің...
Абзал АЛПЫСБАЙҰЛЫ
Ақмола облысы