Әлемге әйгілі, халқының ұлы перзенті, аты алтын әріппен жазылған ғалымның мерейтойын адамдық келбетін және ғылыми ізденіс жолындағы жанқиярлық еңбегін жан-жақты аша түсу мақсатында республикалық деңгейде түрлі іс-шара өтіп жатыр.
12 сәуір Қаныш туған күн – қазір ғылым қызметкерлер күні ретінде белгіленген. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев атаулы күннің құрметіне елордада Ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңестің отырысын өткізді. Алдымен жиналған көпшілікті ғылым күнімен құттықтаған Президент:
«Шын мәнінде, бүгінгі мерекелік күн – қоғамымыздағы ерекше сәт, себебі бұл күн ғұлама ғалым, заңғар тұлға Қаныш Сәтбаевтың туған күнімен тұспа-тұс келіп отыр. Дәл бүгін академик Қаныш Сәтбаевтың туғанына 125 жыл толды. Біз Ұлы Абайды қазақ руханиятының темірқазығы, Ахмет Байтұрсынұлын Ұлт ұстазы дейміз. Ал Қаныш Сәтбаевты қазіргі қазақ ғылымының атасы деуге болады» – деп заңғар ғалымға қазақ ғылымының атасы деген шынайы бағасын берді. Ендігі кезекте Президент тапсырмасымен Қаныш Имантайұлы туған күн – елімізде білім-ғылым культін қалыптастырудың және Сәтбаев салған сара жолды жалғастырудың бастамасы болмақ.
Кеше Астанада халқын сүйген Қаныштың атақты ағылшын премьері У.Черчилльдің алдында «Менің халқым менен де биік» деп туған елінің абыройын асқақтата білген тау тұлғалы тұғыр-ескерткішіне гүл шоқтары қойылды.
Л. Гумилев атындағы ЕҰУ-де ғалымның тағылымға тұнған тұлғасын, ғұлама ғұмырын тани түсу үшін «Қаныш Сәтбаев – ұлт мақтанышы» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция болды.
Оған Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек, Өнеркәсіп және құрылыс министрі Қанат Шарлапаев, ҚР Ғылым академиясының президенті Ақылбек Күрішбаев, Халықаралық Сәтбаев қоры қамқоршылар кеңесінің төрағасы, Парламент Сенатының депутаты Алтынбек Нұхұлы, Астана қаласы әкімінің орынбасары Есет Байкен және белгілі ғалымдар, мемлекет және қоғам қайраткерлері, сондай-ақ қала тұрғындары қатысты.
«Қазақ ғылымының атасы, ғалым, геолог, мемлекет және қоғам қайраткері Қаныш Сәтбаевтың туғанына 125 жыл толды. Ол Қазақстан Ғылым академиясының тұңғыш президенті, ғалым қазақ даласындағы көптеген пайдалы қазбаларды алғаш ашты. Ұлы тұлғаның мерейтойына арналған іс-шаралар өзге қалаларда да ұйымдастырылуда. Сондай-ақ бүгінгі 12 сәуір ғылым қызметкерлерінің күні құтты болсын, – деді Саясат Нұрбек.
Кейін Ғылым академиясының тұңғыш президентіне жасалған барельефтің ашылу салтанаты өтті. Оны Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек пен Еуразия ұлттық университетінің ректоры Ерлан Сыдықов ашты.
Қаныш Сәтбаевтың суреті бейнеленген тақтайша университеттің бас ғимаратына орнатылды. Оның авторы – ЕҰУ сәулет кафедрасының аға оқытушысы, Қазақстан Суретшілер одағының мүшесі, мүсінші Талғат Анарбеков. Барельефтің өлшемі 60*80 см.
«Мен бір аптадай Қаныш Имантайұлының тақтайшаға сай келетін портретін іздеп, осы нұсқасына тоқталдым. Рельеф мүсіндік пластилиннен жасалған. Жалпы, мүсіндеу жұмысын жасап шығу үшін 1 айдай уақыт еңбек еттім, – деді автор Талғат Анарбеков.
Сондай-ақ мұнда Қаныш Сәтбаевты еске алу мақсатында оның жеке қолданған заттарының, эксклюзивті портреттердің, ғылыми еңбектердің көрмесі ұйымдастырылды. Салтанатты жиынға келген қонақтар, оқытушылар, студенттер ғалымның туған жері Павлодар облысы Баянауыл ауданынан арнайы әкелінген жәдігерлермен танысты.
Л. Гумилев атындағы ЕҰУ-де өткен халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция барысында Мемлекет басшысының құттықтау хаты оқылды. Онда «Қаныш – Қазақстан тарихында айрықша орны бар тұғырлы тұлға. Академиктің мол мұрасын жан-жақты дәріптеп, есімін ұлықтау – ұрпақ парызы» деп жазылыпты.
ЕҰУ-дың ғылым бойынша проректоры Жанна Құрманғалиева:
«Бүгінгі конференцияға еліміздің ең беделді ғалымдары және Ұлттық ғылым академиясының басшылары шетелден келген қонақтар, студенттеріміз, магистранттар және жалпы ғылымға қатысы бар азаматтар жиналды. Конференцияның мақсаты – Ұлттық кеңестің отырысында Президент атап өткендей, алдымен Қаныш Имантайұлының бай мұрасын дәріптеу және ғылымда жасаған қызметін, қазақ халқына жасаған қызметін жан-жақты жас буынға өнеге ретінде насихаттау, қоғамдағы ғылым мен білімнің мәртебесін көтеруді көздейді. Сонымен қатар Қаныш туған күн – ұлттық деңгейде бүкіл өңірлерде, тек ғылыми ортада ғана емес, қоғамдық санада ғылым мен білім жоғары құндылық саналуы керек десек, осы құндылықтарды дәріптейтін кез келген ұйымда тиісті іс-шаралар негізінде аталып өтілуі керек, – деп Қаныш Сәтбаев және ол бастаған жұлдызды ғалымдар шоғыры ХХ ғасырдың басында Алаш арыстарынан кейін ұлт мәдениетінің көшбасшысы болғаны туралы әңгімелеп берді.
Иә, ғылымға түбегейлі бет бұруды мақсат еткен елімізде аты аңызға айналған тұлғасы тағылымға толы Қаныш Сәтбаевтың есімі мен мұрасы ғылымдағы ізбасарларына әрқашан үлгі-өнеге болып жалғасын таба бермек. Ғалым мұрасы арқылы жас ұрпақ бойына отансүйгіштік, ұлтжандылық, білімге құштарлық, халқына қызмет ету сынды асыл қасиеттерді сіңіре алсақ...
Тілекгүл ЕСДӘУЛЕТ