Облыстық маңызы бар бірнеше жолды су шайып кетті. Бүгінгі күнге бірнеше бағыт бойынша қатынас әлі қосылған жоқ. Билік өкілдері қатынассыз қалған елді мекендерге қажетті азық-түлікті тікұшақпен тасымалдап отыр. Дегенмен осы бір қиын күндерде жылт еткен жақсы жаңалық бар. Үйлері суға кеткен саяжайдағы ағайынға үй берілетін болды. Мұны естігін халық қуанып жатыр.
Иә, саяжайдағы үйі суға кеткен ағайынға Үкімет үй береді. Егер саяжай оның жалғыз тұрғылықты жері болса, онда ол отбасыға басқа жерден үй алып беру немесе салып беру мәселесі қарастырылады. Егер ол отбасының қалада немесе басқа жерлерде үйі болса оған үй берілмейді. Белгілі нәрсе біреу. Үйдің көлемі 80 кв метр болады, әрі құны 22 млн теңгеден аспайтын үй қарастырылады.
– Үйлері суға кеткен халыққа үй алып береміз. Немесе салып беру жағын қарастырып жатырмыз. Тек жалғыз ескеретін жайт бар. Біз суға кететін жерден енді үй салмаймыз. Бұл – әсіресе саяжайларға қатысты. Саяжайда үйлері суға кеткен халыққа үй беріледі. Бірақ саяжайдан бермейміз. Себебі саяжай жылда суға кетеді. Халықты қауіпсіз жерге көшіреміз. Осылайша, саяжай бау-бақша егетін маусымдық орынға айналады. Саяжайдың негізгі міндеті сол ғой. Біз осыны қайтармыз, – деді облыс әкімінің орынбасары Тілепберген Каюпов.
Үйлері суға кеткен ағайынға үй берерде Әділет департаментінің базалары арқылы тексеріледі. Суға кеткен адамдар үй алу үшін оның атында ешқандай үй болмауы керек. Яғни, саяжайдағы баспанасы жалғыз бас паналайтын орны болып отырған ағайынға ғана үй беріледі. Ауылда немесе қалада үйі бар жандарға бұл мүмкіндік қарастырылмаған.
«Бұл – Үкіметтің халықтың тұрғын үй жағдайын жақсартуға арналған мемлекеттік бағдарламасы емес. Бұл төтенше жағдайдың салдарын жою үшін жасалып жатқан дүние. Сондықтан түсіністікпен қараңыздар», – деді аймақ басшысының орынбасары өз сөзінде.
Су тасқынынан зардап шеккендер тағы бір жағдайды түсінуі керек: Мемлекеттен берілетін үйдің көлемі бәріне бірдей болады.
Мысалы, «менің саяжайдағы үйім 150-170 кв метр еді, маған сондай үй керек», – деген талап ескерілмейді. Халықтың бәріне, ауылдағы үйлері суға кеткендерге де, саяжайдағы ағайынға да 80 кв метр үй салынады.
Бір қуантарлығы үйлердің құрлысымен жергілкті мердігер компаниялар айналысатын болыпты.
Қазір басты мәселе Қаратөбе ауданының Қоржын ауылына қатысты болып отыр. Себебі су тасқынының бірінші кезеңінде қарғын су осы ауылды түгел шайып кеткен болатын. Бір ауыл түгел су астында қалды. Жолдары жабылды. Халық аудан орталығына эвакуцияланды. Ендігі мәселе осы ауыл тұрғындарына арнап жаңадан ауыл тұрғызуға келіп тіреліп тұр. Атқарушы билік басында Қоржын ауылын су жетпейтін биік нүктеге көшіреміз деген ұсыныс айтқан. Бірақ жергілікті халық келіспепті.
– Қаратөбе ауданы, Қоржын ауылының халқы басқа жерге көшуге келіскен жоқ. Халық «Өмір бойына тұрған жеріміз, ата-бабамыздың қорымы да осында, біз туған жерді тастап ешқайда көшпейміз» деген талабын айтты. Біз елдің талабына құрметпен қараймыз. Сондықтан да Қоржын аулы сол орынға тұрғызылады. Тек енді ауылды қоршайтын бөгеттердің құрылысын қатар жүргізетін боламыз. Ауыл жылда суға кетпес үшін аулды бөгетпен қоршаймыз, – деп түсіндірді бұл шешімді аймақ басшысының орынбасары Т.Каюпов.
Үйлері суға кеткен халыққа салынатын үйлердің құрылысын 1 тамызға дейін аяқтайтынын айтты атқарушы билік өкілдері.
Тағы бір ескеретін жайт су тасқынынан зардап шеккен халыққа арнап салынатын үйлерге бюджеттің ақшасы шығындалмайды. «Бұл жұмыстар ірі кәсіпкерлер мен қорлардың демеушілігмен салынады», – деді БҚО әкімінің орынбасары.
Әзірге белгілісі «Қазақстан халқына» қоғамдық қоры Батыс Қазақстан облысында су тасқынынан зардап шеккендерге 114 үй салатындығы. Жақында ғана «Қазақстан халқына» қоғамдық қоры және Батыс Қазақстан облысының әкімдігі өңірдің Сырым ауданында су тасқынынан зардап шеккен отбасылар үшін тұрғын үйлер салу туралы меморандумға қол қойды. Аталған келісімге сәйкес бой көтеретін үйлер қордың қаржы ресурстары есебінен жергілікті атқарушы органдар ұсынған үлгілік жоба негізінде салынады. 114 тұрғын үйдің 49-ы Жымпиты ауылында, 25 үй Бұлдыртыда, 38 үй Өлеңті ауылында, бір үй Жетікөлде салынса, тағы бір баспана Жаңақоныс ауылында бой көтереді. Салынатын үйлер объективті тексеру қорытындысы бойынша жөндеуге келмейді және қалпына келтіруге жарамсыз деп танылған басапаналардың орнына беріледі. Ол үшін Батыс Қазақстан облысының әкімдігі су басу қаупі жоқ аймақтарда жаңа үйлер салу үшін жер учаскелерін анықтап, бөлді. Сондай-ақ әкімдік қажетті инженерлік инфрақұрылымды жүргізуді қамтамасыз етпек. Құрылыс жұмыстарының барысын, үйлердің сапасын бақылау мен қадағалауды облыс әкімдігі мен қоғам белсенділері бірлесіп жүзеге асыратын болады.
Жанат ҚАЙРҒОЖИНА,
Батыс Қазақстан облысы