Қоладан құйылған көзтартарлық мүсін Көркемөнер галереясының ауласын ажарландыра түсті. Осылайша, ұлы тұлғаның 120 жылдығына арналған мерейтойлық шаралар легі суретшіні сомдаған ескерткіштің шымылдығын түсіріп, алдына гүл шоқтарын қоюдан басталды. Айтулы күнге алыс-жақыннан ат терлетіп келгендер арасында мемлекет және қоғам қайраткерлері Мырзатай Жолдасбеков, Қуаныш Сұлтанов, Қазақстанның Халық жазушысы Бексұлтан Нұржекеев, көрнекті қылқалам шеберінің қызы Гүлдария Қастеева, Қазақстан Суретшілер одағының басқарма төрағасы Өмірбек Жұбаниязов, зиялы қауым өкілдері, жалпы облыс жұртшылығы болды. Көпшілік алдына шығып алғашқы құттықтау сөзді алған Жетісу облысының әкімі Бейбіт Исабаев мерейтойлық шаралардың мән-маңызына тоқталды:
– Жетісу – қашанда қасиетті өнердің киелі бесігі болған өркенді де өнегелі өлке. Осы өңірдің төл перзенттерінің бірі де бірегейі Әбілхан атамыз – қазақ халқының кәсіпқой көркемсурет өнерінің бастау бұлағында дара тұрған, тұңғыш суретшісі. Ол сурет өнерінде қарапайым өмір философиясына, ұлттық дүниетанымға арқа сүйеді, сол арқылы туған халқының тарихы мен өмір салтын бейнеледі. Өмір қысқа болғанмен, өнер мәңгілік. Қанша ғасыр өтсе де, Әбілхан Қастеевтің есімі тарихта алтын әріптермен жазылып, суретшінің бай мұрасы елдің асыл қазынасы ретінде ұрпақтан-ұрпаққа жете беретіні сөзсіз, – деген өңір басшысы ескерткіштегі суретші бейнесін жеткізу идеясының авторы көрнекті ғалым Мырзатай Жолдасбековке, мүсіншілер Ринат Абенов пен Ербол Зиябековке жетісулықтардың ризашылығын білдірді.
Мұнан соң сөз алған көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, Ұлттық ғылым академиясының академигі Мырзатай Жолдасбеков:
– Әбілхан Қастеевпен етене араласпасам да тірісінде көзін көрдім. Қой аузынан шөп алмайтын момын кісінің тұла бойында саф таланттың тұнып жатқаны таңқаларлық еді. Ол қазақтың рухын көтерген, ұлтын әлемге танытқан тұлға. Біз мұндай ұлы өнер иелерін қастерлеуіміз керек. Сонда ғана берекелі ел боламыз. Әбілхан аға ешқашан өлмейді, халықтың көкейінде жарқырап қала береді, – деді.
Сол сияқты мемлекет және қоғам қайраткері Қуаныш Сұлтанов, Қазақстан Суретшілер одағының басқарма төрағасы Өмірбек Жұбаниязов, көрнекті суретшінің қызы Гүлдария Қастеева да көпшілікке арнап лебіздерін білдірді. Бұл ретте Әбілхан Қастеевтің немересі Сауран Қастеев атасының жолын қуып, көркемсурет өнерін таңдағанын айта кеткен жөн.
– Біз кішкентайымыздан атамыздың барлық туындысын көріп-біліп өстік. Соның ішінде маған акварельмен салған таулардың суреті керемет ұнайтын. Өсе келе суретшілік өнерге бет бұрдым. Қазір кескіндеме, графика, иллюстрация бағыттарында жұмыс істеймін. Әбілхан атамыздың еңбегі бағаланып, халықтың құрметіне бөленіп жатқаны біз үшін мақтаныш, – дейді Сауран Қастеев.
Ескерткіштің ашылуынан кейін қонақтар Көркемөнер галереясының ішінде Ә.Қастеевтің 120 жылдығына арналған экспозициялық көрмені тамашалап, суретшінің 9 картинасының тұпнұсқасын көрді. Сонан кейін мерейтойлық жиын Ілияс Жансүгіров атындағы Мәдениет сарайында «Тұғыры биік тау тұлға» атты республикалық конференциямен жалғасты. Конференцияға жиналған қауымды облыс әкімі құттықтады. Басқосуда Қазақстанның Халық жазушысы Бексұлтан Нұржекеұлы, Қазақстан Суретшілер одағының мүшелері және Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері Махамбет Сейсенхан, Жанұзақ Мүсәпір, өнертанушы Әйгерім Еспенова, Ә.Қастеев музей-үйінің жетекшісі, қастеевтанушы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Еркін Нұразхан, Ә.Қастеев атындағы мемлекеттік өнер музейінің директоры Гүлайым Жұмабекова баяндама жасап, Халық суретшісінің еңбектеріндегі этнографиялық бағыттарға тоқталды, оның бүгінгі сурет өнерінің дамуына тигізген ықпалы туралы сөз қозғады. Сондай-ақ сахна төрінде мерейтойға арнап шығарылған қылқалам шеберінің өмірі мен өнер жолына қатысты «Әбілхан Қастеев», «Өмір мектебі» кітаптарының тұсауы кесілді.
Мерейтойлық шаралар Ә.Қастеевтің туған жері Панфилов ауданы Шежін ауылында суретшілердің республикалық пленэрімен жалғасады. Оған еліміздің 20-ға жуық кәсіби суретшісі қатысып, шара Жаркент қаласындағы Көркемөнер галереясында қатысушылардың еңбектерінің көрмесімен қорытындыланады.
Болат АБАҒАН,
Жетісу облысы