Таяуда Атырау қаласына қарасты Қайыршақты мен Алмалы ауылдық округтерінде «Жасыл ел» ұйымы өткізген акция нағыз отбасылық мерекеге айналды. Шараның қарапайым шарты көпшілікті ынталандыруға ықпал етті. Яғни, бес пластикалық бөтелке өткізген әр қатысушыға бір балмұздақ тегін берілді. Нәтижесінде, небәрі бір сағат ішінде 24 мыңға жуық пластикалық бөтелке жиналып, 5 мыңдай балмұздақ таратылды.
Атырау қалалық әкімдігінің баспасөз хатшысы Ғасырбек Төлегеннің айтуынша, бұл тек қоқыс жинау емес, экологиялық мәдениетті қалыптастыру, қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеуге үйрету мақсатында қолға алынған кең ауқымды жұмыс. «Қайыршақты округінің өзінде 10 мыңға жуық пластик бөтелке жиналды. Барлық қалдық арнайы қайта өңдеу мекемелеріне жіберіледі», – дейді ол.
Шараға әсіресе балалар ерекше қызығушылықпен қатысты. Мұхамедәлі есімді оқушы досы Мадиярмен бірге бір күнде бес қап бөтелке жинаса, Перизат есімді тұрғын бауырларымен төрт қап толтырған. Көпбалалы ана Айгерім Күлетова балаларын үйде ұстап қалмай, қоғам жұмысына жұмылдырған. «Балалар балмұздақ үшін емес, тазалық үшін еңбек етті. Ең кішкентайымыз үш жаста. Мен үшін олардың табиғатқа жауапкершілікпен қарауы – басты құндылық», – дейді ол.
Ұйымдастырушылардың айтуынша, мұндай шаралар өзге де ауылдық округтерінде жалғасын тауып жатыр. Бұл акция бір реттік шара емес, Атырау тұрғындарының табиғатты аялау мәдениетін арттырып, жас ұрпақты экологиялық жауапкершілікке тәрбиелеудің тиімді жолына айналмақ.
Жыл өткен сайын қалдықтардың, әсіресе пластиктің қоршаған ортаға келтіріп жатқан зияны артып келеді. БҰҰ деректеріне сүйенсек, әлемде жылына 400 миллион тоннадан астам пластик өндіріледі, оның 9 пайызы ғана қайта өңделеді екен. Қазақстан үшін де бұл мәселе өзекті. Осындай жергілікті бастамалар арқылы ғана жаһандық проблемаларға нақты шешім ұсынуға болады.
Бұл – қарапайым азаматтардың, ата-аналардың, балалардың және жергілікті әкімдіктің бірлескен еңбегінің нәтижесі. Экология – тек экологтардың мәселесі емес, әрбір азаматтың саналы таңдауына байланысты. Атыраулықтардың бұл бастамасы басқа аймақтарға үлгі болары сөзсіз.
Экология жанашыры, химия саласының маманы Әсел Оңдашованың айтуынша, экологиялық тәрбиені тұтас қоғамда қалыптастырудың маңызы ерекше.
«Пластик – адамзат өмірін айтарлықтай жеңілдеткен материал. Алайда оның зияны – бүгінгі экологиялық дағдарыстың негізгі себептерінің бірі. Әсіресе, күнделікті өмірде көп қолданылатын пластикалық бөтелкелер қоршаған ортаға аса үлкен қауіп төндіріп отыр. Арзан әрі ыңғайлы болғанымен, бұл тұрмыстық қалдық табиғатқа ұзақ жылдар бойы зиян келтіріп, экожүйелердің бұзылуына әкеледі. Мәселен, пластик бөтелкелердің ыдырау мерзімі 450 жылдан асады. Табиғатта өздігінен жойылмайтын бұл қалдықтар ғасырлар бойы топырақта, су қоймаларында, теңіздер мен мұхиттарда сақталып, тірі организмдерге қауіп төндіреді. Пластик бөтелкелер мен басқа да қалдықтар көбіне суға тасталады немесе желмен теңізге жетіп, балықтар мен теңіз жануарларының өліміне себеп болады. Жыл сайын миллиондаған құс, тасбақа, балық пластикті тамақ деп қабылдап, жеп қою салдарынан өледі», – дейді ғалым.
Сол себепті ол кез келген мемлекет пластикті алмастыратын биопластик өндіруге және оны қолдануға назар аударуы керек деп есептейді.
«Микропластиктің адам ағзасына енуі түрлі аурудың туындауына себеп болуы мүмкін. Бүгінде микропластик ауадан, судан, тіпті тұз бен балдан да табылып жатыр. Пластик бөтелкелер – көрінгендей зиянсыз емес. Олар жүздеген жыл бойы табиғатқа зиян келтіріп, тіршілік иелерін құртып, адам денсаулығына қауіп төндіреді. Сондықтан бұл мәселені шешу – тек мемлекет пен ғалымдардың емес, әрбір адамның күнделікті әрекетіне байланысты», – дейді табиғат жанашыры, ғалым Әсел Оңдашова.
Насиба Ешмұратова – Атыраудың тазалығына атсалысып жүрген тұрғындардың бірі. Ол Атырау арнайы автобазасында еңбек етеді. Қала маңындағы Еркінқала ауылындағы учаскенің тазалығына жауапты Насиба Ешмұратова экологиялық тазалық акцияларын жиі өткізу керек деген пікірде.
«Бес жылдан бері тазалық саласында еңбек етіп келемін. Аптап ыстық пен қақаған аязға қарамастан, біздің жұмысымыз жалғаса береді. Өз қаламыздың тазалығына немқұрайды қарамай, әркім өзінен бастаса, қарапайым қоқыс тастау мәдениетін үйренсе, ауа да таза, біздің де жұмысымыз жеңілдер еді», – дейді ол.
Қалай десек те, қоршаған орта – ұрпаққа аманат. Бүгін жасалған игі әрекеттер ертеңгі ұрпаққа таза табиғат, сау экожүйе болып оралары анық.
Баян ЖАНҰЗАҚ,
Атырау облысы