Студенттік жатақхана – қазақ қоғамындағы ерекше құбылыс. Бір жағынан, ол жастардың жаңа ортаға бейімделу мектебі, екінші жағынан – күнделікті тұрмыс пен әлеуметтік қатынастардың сынақ алаңы. Әдетте, жатақхана туралы айтқанда, көпшілік оны студенттік жылдардың ең қызықты естеліктерімен байланыстырады: достық, түнгі әңгімелер, ортақ ас әзірлеу, мерекелер. Бірақ бұл романтикалық көріністің астарында әлеуметтік мәселелер, тұрмыстық қиындықтар мен бейімделу сындары да аз емес.
Романтикасы. Жатақхана – адамның шыдамдылығы мен коммуникация қабілетін қалыптастыратын орын. Бір бөлмеде бірнеше студенттің бірге өмір сүруі – түрлі мінездер мен дағдылардың тоғысуы. Осындай ортада өзара түсіністік, төзім, көмектесу сияқты қасиеттер шыңдалады. Көптеген достық қарым-қатынастар жатақханадан бастау алып, өмір бойына сақталады.
Сынағы. Алайда жатақхана тек қана романтика емес. Шектеулі кеңістік, тұрмыстық қолайсыздықтар, тазалық пен тәртіп мәселелері жастардың шыдамын талай рет сынайды. Кейде суық бөлмелер, ыстық судың үзілуі, ортақ асхананың күйі студенттің күнделікті өмірін қиындатып жібереді. Бұл жағдайлар жастардың әлеуметтік бейімделуін тежеп қана қоймай, олардың психологиялық жай-күйіне де әсер етеді.
Әлеуметтік қыры. Жатақхана – тек баспана емес, ол шағын қоғам. Мұнда әртүрлі аймақтан келген жастар бір ортаға жиналады, мәдениетаралық байланыстар орнайды. Жатақханадағы әрбір күн – әлеуметтік зерттеу алаңындай: кімнің лидер екенін, кімнің әзілі өткір екенін, кімнің қиындыққа төзімді екенін байқауға болады.
Жатақхана өмірі – екі қырлы құбылыс. Ол студенттік шақтың ең есте қалар сәттерін сыйлайтын да, адамның өмірлік тәжірибесін шыңдайтын да орын. Бірақ сонымен қатар әлеуметтік сынақ пен тұрмыстық қиындықтың ортасы да болып қала береді. Демек, жатақхана – студент үшін шынайы «әлеуметтік лаборатория».