«Поэзия» номинациясы: Абай үні – адамдықтың ізгі шамы (Поэма)

Абай Құнанбайұлының 180 жылдығына арналған "Ұлы дала" республикалық шығармашылық байқауы

Авторы: saule

 

Түн қойнында жұлдыз ғана жымыңдап,

Абай сөзі – жүрек түбін жылы ұрлап.

«Адам бол!» – деп үн қатқанда асыл жан,

Нұр себілді қараңғылық түнін қап.

 

Ар іздеген, ақиқатқа асық жан,

Тән емес, жан – тазалықтың қасынан.

Ізгі іспен өмір мәнін тапқанда,

Толық адам туады әр басынан.

 

Рақым – адам бойындағы шырағы,

Әділетсіз жанның өшкен мұрасы.

Кішіпейіл бол, мейіріммен қарасаң,

Ашылады ең биіктің бұлағы.

 

Бір-біріңе жақсылықты тілегін,

Ізгі сөзбен жарыт жанның тілеуін.

Адамдықтың бастауы – осы мейірім,

Сыйла, сүй – әлем сенің жүрегің.

 

Ел рухы – Абай сөзі, дана ойы,

Жарқыраған ғасырлардың шамы ғой.

Толық адам – ұлттың мәңгі іргесі,

Сол ұғыммен биіктейді саналы ой.

 

Адам болу – ұлтқа қызмет ету,

Шындық үшін жүрек отын түтету.

Өткір ой мен таза ардың жолымен,

Абай сөзі болсын сенің үнің де.

 

Адам бол, дос, нұрға толы, мейірге,

Жақсылық қыл, шуағыңды сейілде.

Ұрпақтардан мәңгілікке үн қалсын,

Абай рухы – шамымыз ең биікте.

 

Абай айтқан: «Еңбек – өмір тірегі»,

Жалқаулықтан арыл жанның іреңі.

Ақылды іске ұластырсаң өмірде,

Қуаттанар халық рухы, тілегі.

Адам бол, деді Абай, ізгі жол ізде,

Өмірдің мәнін тап ақ жүрек тізгінде.

Ғылыммен нұрлансын ойың мен санаң да,

Ар мен ұят болсын әр істе, әр ізде.

Толық адам – мейірім мен еңбектенген,

Ізгі ойдан, адал істен нәр тапқан.

Адамдықтың шырағы өшпесін деп,

Ұлттың ұлысы болып жарқыраған.

 

Күн шыққанда нұр себеді бар әлемге,

Абай сөзі – мәңгі өмір әр өлеңде.

Ойың таза, сөзің анық, жүрегің кең,

Адам болу – бақыт жолы, ең терең де.

 

Адам болу – мәңгілікке ұран ғой,

Жақсылықтың жалғасатын тұрағы ой.

Білім ізде, еңбектен де, жүр адал,

Ардың оты сөнбесін деп – шыдамы бол.

 

Жаңа ғасыр баласына үн қатам,

Абай сөзі – жүрегімнің шырағы.

Ғылым, еңбек, ізгілік пен әділет 

Адамдықтың басты бес іс тұрағы.

 

Өмір деген – өзен емес, теңіз ғой,

Толқын сайын сынақ, арман, сезім ғой.

Сол теңізде адаспай жүзу үшін,

Жүрек керек – нұр мен сенімге толы ой.

 

Адам болу – қиын емес, шын ұқсаң,

Әділ бол да, ар мен ұят түн ұстан.

Өзгеге де пайдаң тисін, із қалдыр,

Мейіріммен толтыр әрбір күн нүрын.

 

Ей, жастарым, келешектің үміті,

Абай сөзі – сендер үшін жыр үні.

Ғылым сүйіп, еңбектенсең ерінбей,

Болашақтың нұрлы болмақ ғұмыры.

 

Ақыл, жүрек, қайрат үшеу жарасса,

Қоғамың да көркейеді, санасы.

Адамдықты сақта жолың таза боп,

Жарқырарсың нұрға бөленген аспанда.

Адам болу – қоғамның да тірегі,

Ізгі жүрек елге болар сүйені.

Әділ болса басшың, адал болса халқың да,

Жер бетінде орнайды шын өмірдің жүйесі.

Бір-біріңді сыйлап, жақсы көріңдер,

Жалған реніш, өкпеден безіңдер.

Мейірім мен сүйіспеншілік – ең үлкен,

Адамзатқа ортақ мәңгі тілектер.

 

Абай сөзі – мәңгі өмір шамындай,

Жарық сепкен ғасырлардың таңындай.

«Адам бол!» – деп жаңғырып тұр ғасырлар,

Сол ұранмен ұлттың рухы дамырдай.

 

Адам болу – мәңгілікке аманат,

Жарық жолың әділет пен парасат.

Жүрегіңде ізгі нұрды сақта сен,

Сонда ғана толық болар ғалам шат.

 

«Адам бол!» – деп ұран салып ғасырлар,

Жақсылыққа шақырған ғой ақындар.

Сол ұранды жүрекпенен ұғып ал,

Сонда ғана нағыз адам асылдар.

 

Абай сөзі – мәңгі өмір сәулесі,

Жарық берер әрбір жанның әулесі.

Адам болу – өмірдің ең биік ісі,

Сол жол – рухтың мәңгілік жеңісі.

 

Жаңа дәуір – білімменен басталар,

Абай сөзі әр жүрекке жас нәр бар.

Ғылым іздеп, шындық жолын таба біл,

Сонда ғана биік болар асқақ шың. 

 

Жақсылық қыл, жамандыққа қарсы тұр,

Жүрегіңде әділдіктің оты тұр.

Кісілік пен иман бірге ұласса,

Адамдықтың биігіне жол аштыр.

 

Абай рухы – мәңгі шырақ, нұр бағы,

Жарық шашқан қазақ елдің тұрманы.

Сол шам жаққан ұрпағының қолында,

Болашақтың жарқын күні тұр тағы.

Өнер сүйсең, елдің рухы көтерілер, 

Еңбек етсең, ар мен намыс өтелер.

Таза ой мен ізгі ниет тоғысса,

Ұлттың бағы мәңгілікке жетелер. 

 

Өзіңнен де ізгілік пен нұр тапшы,

Жақсы істермен жалғассын әр бір бақшы.

Өмір деген бір-ақ сәттік жол болса,

Сол жолыңда иман, ар мен сыр сақшы.

 

Ұлтың үшін ойлан, ісің адал бол,

Жалған сөзден, екі жүзден ада бол.

Шындық сүйген жүрек қана биіктеп,

Мәңгілікке ұлтқа болар табар жол.

 

Болашаққа сенімменен қарағын,

Ар, намысты серік ет те, дара бол.

Жалған өмір өткінші бір елес қой,

Ал Абайдың сөзі – мәңгі сана жол.

 

Адам болу – өмір мәнін тану ғой,

Санаң ояу, рухың биік қалу ғой.

Бір сәттікке емес, мәңгі із қалдырып,

Жақсылықпен жарық дүние салу ғой.

 

Адам болу – өзіңді-өзің жеңу де,

Нәпсіңменен күресу күнде, түнде де.

Жалған сөзге, пайда қуған ісіңе,

Тоқтау салу – нағыз күштің түрі де.

 

Бүгінгі күн – сындарлы бір дәуір ғой,

Абай үні – шырақ болып жауыр ғой.

Қоғам қымбат, бірақ соның бағасы 

Адамдықтың биігіне бауыр ғой.

 

Жалған күлкі, өткінші бір сән емес,

Шын мейірім – мәңгілікке мән емес.

Ақ жүрек пен адал ойды сақтай біл,

Сол қасиет – елге үлгі, тән емес.

 

Жалғандыққа, мансапқа ерме, жас,

Ақиқатты сүйсең – соған бер де бас.

Адамдықтың төрінен орын алу 

Әділ ой мен мейірімге сен де бас.

 

Ол айтқан ғой: «Сен де бір кірпіш дүние,

Қаланып қал орныңды тауып, биіле!»

Сол сөз менен нұр аламын күнде мен,

Сол сөз менен шабытым да күйілер. 

 

Кірпіш болып қаланарсың сен де бір,

Елің үшін еңбектенсең әр түн, күн.

Жүрегіңмен сүйсең жұртың, жеріңді,

Мәңгі өмір табар ұлттың әр гүлін.

 

Ғылым, өнер, имандылық – үш тірек,

Абай соны айтып өткен шын білек.

Сол үшеуін серік еткен пенденің,

Жарық жолы болмақ мәңгі нұр тілек.

 

Қоғамдағы мінез-құлық өзгерген,

Жалғандық пен менмендік те көздерде.

Бірақ соны түзер күш бар адамда 

Абай сөзі мәңгі тірі өз демде.

 

Адам болу – сабырменен сын кешу,

Өмір теңіз – толқып жатса, нұр көшу.

Таза оймен, адал ниет, ізгілік,

Сол үш қасиет – жанның шын бесігі.

 

Тыныштық пен татулыққа жетелеп,

Адамдықтың туын биік көтерем.

Қиянатсыз, әділ өмір сүрген жан,

Жаратқанның нұрыменен беттер ең.

 

Білім ізде, тоқтамаған тас бұлақ,

Ғылым ғана түнді жарып, жас қырат.

Кітап жаққан оттың жалыны мәңгі,

Сөндірмесін ұрпақтардан асқақ бақ.

 

Жақсы адамның жүрегінде күн күлсін,

Мейірімнен бар әлемге гүл түссін.

Бір тамшы нұр сенен тарап кетсе егер,

Түнек те бір сәт ішінде нұрға ұмтылсын.

 

Адам болу – өзге үшін уайым шек,

Жақсылыққа жаралған ғой әрбір ет.

Өз бақытың өзге жанның қуанышы,

Міне, соның мәнін ұққан – шын жүрек.

 

Өткір ой мен ізгі істе өмір бар,

Адал жанның әр ісінде сәулем бар.

Жалған күлкі, дүние қызық алдамас,

Шын ақиқат – Абай сынды тәлім бар.

 

Ұлттың бағы – жас ұрпақтың қолында,

Намыс оты маздасыншы жолында.

Туған жердің тағдырына араша

Бола білген ердің жүзі зорында.

 

Жақсы сөздің қадірін біл, ойлан да,

Тіл – аманат, мінез – елдің айнасы.

Таза жүрек – адамдықтың тұғыры,

Сол биіктен ешқашанда таймашы.

 

Жамандыққа төзімменен жауап бер,

Ашу – дұшпан, сабыр – жүректің берері.

Абай айтқан: «Жақсылық қыл, қайтарма» 

Сол өсиет мәңгі жүрек керегін.

 

Өмір сәттік – бірақ мәні терең ғой,

Адамдықтың дәні жүрек, сен ем ғой.

Мәңгі қалмақ ізгі ой мен адал іс,

Сол – Абайдың аманаты дер ем ғой.

 

Ертеңіңе сеніп қадам бас әр таң,

Жақсылыққа жетелейді асқар сан.

Бүгін еккен мейірімнің дәндері,

Болашақта гүл боп қайта ашар таң.

 

Өмір қысқа, ізгі іспен ұзартар,

Адал жанды тарих қана жазар тар.

Бір тамшы нұр жақсаң егер айнала,

Сол нұр сенің мәңгі бақтың қазаны.

 

Жүрек жылы, сөз адал боп үндессе,

Жалғандықтың шымылдығы түрдессе.

Адамдықтың биігіне жеткен жан,

Өз ұлтын да, әлемді де сүймес пе?

 

Адам болу – адалдық пен парасат,

Сол қасиет биіктетпес дара жат.

Жалған сөзге, жеңіл ойға ерме сен,

Шындық қана болар рух пен жарасар.

 

Адам болу – өз нәпсіңді жеңу ғой,

Ізгі оймен жүрегіңді сенде ой.

Қиын сәтте мейіріммен жауап бер,

Сол қасиет – нағыз күштің теңі ғой.

 

Білім ізде, ақиқатқа жол сал да,

Тоқтамаған ой ағысын толған да.

Ғалымдардың, Абай сынды дананың,

Ізгі сөзі шырақ болсын санаңда.

 

Ар алдында таза болсаң, қорықпа,

Жалған сөзден, мансап қуған торықпа.

Шын еңбектің, шын иманның иесі

Мәңгі өмір табар елдің өрінде.

 

Бірлік болса, елдің бағы көгерер,

Жақсылықтан жаратылған ерен ер.

Мейірім мен әділдіктің жемісі 

Ұлттың бағы, болашағы – терең ер.

 

Абай үні – ұлттың мәңгі жүрегі,

Сөнбейтұғын рух оты, тілегі.

Сол отпенен нұрланарсың, елің де,

Адал істің ашылады тілегі.

 

Адам болу – мәңгі ізгі сапар бұл,

Өмір теңіз, ар мен ұят – жағалау.

Сол жағалауда қалдырарсың із мәңгі,

Ертеңіңе жарық нұр боп таралар.

 

Сезіміңді, ойыңды да тазартып,

Өмір мәнін ізгілікпен ажар қып.

Адал жолмен жүрген жанның табаны,

Мәңгі елге із қалдырар ажарлы ғып.

 

Ұлттың бағы – саналы ұрпақ, өр рухы,

Білімменен гүлденеді ер тұғыры.

Қара сөздің қасиетін ұққан жан,

Тани алар адамдықтың көрігін.

 

Білім, еңбек – екі қанат өрісің,

Сол екеуі көтереді еліңді шын. 

Жалған күлкі, пайда қуған өмірдің

Көрсетпесін саған ешбір бөлісін. 

 

Сабыр қылсаң, жеңіледі қатігез,

Мейіріммен ерітеді тас жүрек.

Бір күлкіңмен, жылы сөзіңмен де сен

Өзгертесің мың тағдырдың тәсілін.

 

Адам болу – өзіңді ұмытпау ғой,

Жаныңдағы шындық отын суытпау ғой.

Өзге түгіл, өзіңе де адал боп,

Ардың үнін өмір бойы ұлықтау ғой.

 

Жалған жолда қадам баспа, тайсалма,

Шындық қана биік шыңның басында.

Абай сынды даналардан үйренген

Жан адаспас өмір жолдың қасында.

 

Кітап ашсаң – білім бұлақ сарқылмас,

Жан азығы – сөз, ақиқат жарқылмас.

Абай айтқан ақыл, қайрат, жүрек боп,

Үшеуі бір – адамдықтың ар қылышы. 

 

Жаңа дәуір – рухани күрес жолы,

Әрбір жанның өз ұлтына борыш толы.

Сол борышты адалдықпен өтесең,

Өмірің де, елдігің де нұрлы, молы.

 

Жүрегіңде ұлттың отын сақта сен,

Намысыңды биіктетіп, таста сен.

Адамдықтың биігіне шыққанда,

Сен де Абай үмітін ақта, сен.

 

Адам болу – мәңгілікке сапар ғой,

Өмір өзен, ар мен иман – жағалау.

Сол жағалауда ізгі сөзбен із қалдыр,

Ұрпақ сенен нұр алсын деп, бағала.

Жарық өмір – пенде үшін сынақ та,

Кемелдікке бастар жол – шынайылықта.

Кіршіксіз ой, адал жүрек бар болса,

Бақыт өзі келер үнсіз, қымбат та.

 

Сөз қадірін ұққан адам – ел болар,

Ізгілікті ұлықтаған ер болар.

Абай сөзі әр жүрекке нұр болып,

Мәңгі өшпес шырақ болып сөнбес шам. 

 

Махаббат та, мейірім де – иманнан,

Таза көңіл нәр алады сол ардан.

Өзгеге емес, өзіңе адал бол,

Жолың ашық, бағың артар сол арман.

 

Қайырымды, сабырлы жан – ең байы,

Жалған дүние ерік бермес, сен қайғы.

Бірақ шындық, әділдік пен ар жолы, 

Мәңгі қалмас өткінші бір ел жайлы.

 

Өнер, білім – өмірдің қос қанаты,

Жеткізеді биіктерге сапары.

Абай сынды дана болған әр жүрек,

Халықпенен табар мәңгі атағы.

 

Қарапайым мінезіңмен биік бол,

Тек мейірім, шыншылдықпен сүйіп бол.

Кішіпейіл кісі ғана ұлық қой,

Сол қасиет мәңгі бақтың күйі бол.

 

Жалған өмір бір сағымдай өтеді,

Ар іздеген пенде ғана жетеді.

Адал сөз бен адал істің иесі, 

Мәңгі ұлттың шамын жағып кетеді.

 

Жақсылықтың тамыры бар жүректе,

Жамандыққа орын болмас тілек те.

Бір адамды қуантудың өзі – нұр,

Сол нұр мәңгі тарай берсін әлемге.

 

Күн мен түннің күресінде өмір тұр,

Кім ізгілік ексе, соның көңілі нұр.

Адам болу – бір сәттік емес мұрат қой,

Ол – мәңгілік сапар, рухтың өрлі нұр.

Қазақ болып туғаныңа шаттан да,

Рухың биік, намысыңды сақта да.

Абай жолы – адамдықтың асылы,

Сол жол сенің шырағың боп ақталды.

 

Тек нәпсіге еріп кетпе, ойлан бір,

Жалған бақыт – от секілді, тойған гүл.

Адамдықтың ең асылы – сабыр ғой,

Сабырлы жан сыннан өтер мойымай тұр.

 

Ізгі істер – жүректегі жұлдыздар,

Қара түнде жарық шашып, жылу бар.

Өмір мәнін ұққан адам сезеді,

Жақсылықтың тамыры бар құмдарда.

 

Күн батқанмен, нұр сөнбейді адамда,

Адал жүрек – мәңгі шырақ ғаламда.

Абай сөзі – рухыңдағы мәңгі үн,

Ол үн қалмас ұмыт болып заманда.

 

Өмір жолы – сабыр менен сын белес,

Кім ізгілік ексе, соның нұры өсер.

Жалғандықпен алыспаса адамзат,

Ақиқатқа бет бұрар кім, кім келер?

 

Жетім көңіл, жалғыз жанды жылатпа,

Мейіріміңді бөл барлығына, ұмытпа.

Өмір мәні – жүрек жылы бір сөзде,

Сол сөз мәңгі жазылсыншы тұманда.

 

Адал жанды уақыт еш қор етпес,

Өтірік сөз – биік шыңға шын жетпес.

Білім, еңбек, кішіпейіл болмысың,

Сол үшеуі адамдықты бір шертпес.

 

Сенім болсын, иманыңды жоғалтпа,

Таза жүрек, адал жолдан адаспа.

Кім адамдық жүгін артып көтерсе,

Сол мәңгілік із қалдырар даласында.

 

Абай үні – мәңгі өшпес жыр ғой бұл,

Сол үнменен ұлт рухы тірліп тұр.

Адам болу – қасиетті мұрат қой,

Сол мұратпен биік болсын бірлік нұр.

 

Адам болып қалу – ең бір қасиет,

Жалғандыққа жол жоқ, тек әділет.

Мейірім мен ақ жүректің оты боп,

Жалғасады ұлы рух, мәңгі леп.

 

Абай сөзі – жүректердің мәңгі үні,

Сол үнменен нұрланады әр күні.

Адам болу – өмірдегі ең биік шың,

Сол биікке жетер жолдың төрі – үміт.

 

Адамдықтың шырағы – Абай жолында,

Мәңгі нұр бар ұлттың ой мен арында.

Ізгілікпен өрлеп өтсе әрбір жан,

Жарық болар адамзаттың тағдыры да.