2023 жылы Н.Киікбаев атындағы мектеп-гимназияның 44 оқушысы мен екі мұғалімі инфекциялық аруханадан бір-ақ шықса, өткен айда Мырзатай ауылында да балалар астан уланып, білім саласына жауаптыларды аяғынан тік тұрғызды. Сонда балалардың астан улануының жиілеуіне не себеп? Бір қызығы, мұндай оқиғалар тек Байзақ ауданында қайталануда.
Әңгіменің әлқиссасын әріден бастасақ, 2023 жылдың қараша айында Байзақ ауданындағы Н.Киікбаев атындағы мектеп-гимназияның 44 оқушысы мен екі мұғалімі улану белгілерімен ауруханаға түседі. Әуелде 33 оқушы мен екі ұстаздың астан уланғаны айтылса, дәрігерлер мен учаскелік медбикелердің үй-үйді аралап тексеруінің нәтижесінде тағы 11 баладан улану белгілері анықталды. Олар да амбулаториялық емге жатқызылып, осылайша астан уланған оқушылардың саны 44 балаға жетті. Сол кезде ауданның атқамінерлері балалардың астан улануына аталған мектепті ыстық тамақпен қамтамасыз ететін жеке кәсіпкерді кінәлі ретінде таныған. Алайда жедел құрылған комиссия тексерісінің қорытындысында аталған кәсіпкер «сүттен ақ, судан таза» болып шықты. Бір сөзбен айтқанда, «мектеп оқушылары асхана асынан уланбаған» деген байлам жасалды. «Егер асханада дайындалған тағамнан уланған болса, сол күні тамақтанған барлық баладан белгілері байқалуы керек еді» деген уәж айтылды. Нәтижесінде, бейресми қорытынды ретінде сол күні мектеп оқушыларының бірінің туған күні болып, қуаныш иесі пицца, торт сынды тәтті тағамдар әкеліп, сыныпта отырыс ұйымдастыруы мүмкін екені алға тартылды. «Сол астан мұғалімдер де ауыз тиіп, оқушылармен бірге уланған» деген болжам жасалды. Осылайша, бұл мәселеге қатысты «қазан жабулы күйі» қалды.
Ал енді күні кеше Мырзатай мектебіндегі оқушылардың астан улануына білім саласына жауаптылар мектеп оқушыларының өздері кінәлі деп отыр. Улануға мектеп жанындағы дүкеннен алынған тағамдар себеп болған көрінеді. Аудандық орталық аурухананың мәліметінше, 11 қараша күні таңертең балалар мектептің қарсы бетіндегі дүкеннен жылдам дайындалатын тағамдар алып тұтынған. Арада 1-2 сағат өткен соң балаларда жүрек айну, құсу, бас ауруы және әлсіздік сияқты улану белгілері байқалған.
Облыстық білім басқармасының ресми мәлімдемесі бойынша, барлығы 12 оқушы Байзақ аудандық орталық ауруханасының жұқпалы аурулар бөлімінде тексерістен өткен. Абырой болғанда балалардың жағдайы тұрақталып, нашарлау белгілері байқалмаған. Оларға тиісті ем-шаралар көрсетіліп, үйлеріне қайтарылған. Зертханалық тексерулер жүргізіліп, уланудың себебін анықтау бойынша жұмыс басталған. Облыс әкімінің тапсырмасына сәйкес білім басқармасының басшысы мен жергілікті билік өкілдері оқиға орнына жедел жеткен.
Қазір мерзімі өткен тауар сатқаны үшін дүкен иесіне қатысты тексеріс жүргізілуде.
– Қазіргі уақытта заң аясында тергеп-тексеру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бұл ретте осы іс-әрекетте қылмыстық іс бар-жоғын анықтау үшін, біздің тарапымыздан Байзақ аудандық полиция бөліміне хат жолданды, – дейді облыстық санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының орынбасары Салтанат Әлібаева.
Қалай болған күннің өзінде де жағдайға кімнің кінәлі екенін тексерістердің қорытындысы шығарар. Алайда мектеп оқушыларының дүкендегі астан уланғаны рас болса, неге кәсіпкердің тауарлары бұған дейін тексерілмеген? Мектеп жанындағы дүкендерге қойылатын талаптар бар емес пе?
Негізі мектеп маңындағы сауда нүктелеріне қатаң қадағалау қажеттігін ата-аналар біраздан бері көтеріп келеді. Бұл жайлы әлеуметтік желілерде де жазылуда. Ондағы айтылып жатқан пікірлердің дені: «Дүкендердегі сатылатын тауарларға қатаң талап қойылуы керек. Білім ордаларының маңындағы сауда нүктелерін жауып, оқушылардың тек асханадан тамақтануын міндеттеу қажет», – дегенге саяды.
Мәселен, Гүлпар Қапбарова есімді желі қолданушысы: «Мектепке жақын сауда дүкендері барлық ауданда орналасқан. Баланың тек мектеп асханасынан тамақ алып ішуін қадағалап, айтып отыру керек. Дүкендерде қолдан жасалған бәліш, сэндвич секілді тағамдар, қытайдың түрлі-түсті тәттілері тұрған соң, бала қызығып алады. Бірақ оның қандай қолдан шыққаны, ішіндегі ингредиенттері таза ма, білмейміз ғой. Сатушыларға саудасы жүрсе болды. Сол үшін мектепке жақын сауда орындарына ескерту жасау керек немесе жабу қажет», – дейді ана.
Ал облыстық білім басқармасы: «Балаларыңыздың денсаулығын сақтау мақсатында мектеп маңындағы дүкендерден және белгісіз сауда орындарынан алынатын тез дайындалатын тағамдарды тұтынуды шектеуді, үйден қауіпсіз және балансты тамақ беруді, балаларыңызға дұрыс тамақтану мәдениетін түсіндіруді сұраймыз. Балалардың денсаулығы – бәріміздің ортақ жауапкершілігіміз», – деп Үндеу тастауда.
Әрине, Үндеу жолдаған дұрыс. Алайда сол іс жүзінде жүзеге асу үшін жауаптылар, ең алдымен, мектеп жанындағы дүкендерді бақылауға алғаны абзал.
Байыбына бармай жатып байбалам салудан аулақпыз. Алайда бұл Байзақ ауданында екінші жыл орын алып отырған жағдай. Бірінші оқиғада мектепті ыстық тамақпен қамтамасыз ететін кәсіпкерді кінәлап, одан кейін бұл шешімнен тайқып кетсек, күні кеше орын алған жағдайға мектеп жанындағы дүкенді жауапты етіп отырмыз. Бұның ақ-қарасын енді тексеру комиссиясы шығара жатар. Десе де, «жау алыстан келмейтінін» де естен шығармаған жөн. Уланудың салдарымен емес, себебімен күрескен абзал. Әйтпесе, Байзақ ауданындағы мектептерде тағы оқушылардың астан уланбайтынына ешкім кепілдік бере алмайды.
Саятхан САТЫЛҒАН,
Жамбыл облысы