Қаржы министрінің 2018 жылғы 16 ақпандағы №206 бұйрығына сәйкес, Қазақстандағы барлық кассалық аппараттардың иелері 2020 жылға дейін онлайн кассалық аппараттарға өтуі тиіс. Бүгінге дейін 200 мың кәсіпкер онлайн кассаға көшті. Биыл пластиктен жасалған 400 мың кассалық аппарат онлайн жүйеге ауысуы керек. Егер олардың әрқайсысының салмағы 2 келі екенін ескерсек, 800 мың келі пластмас¬са қоқыс аймағына жіберіледі екен. Ал мұндай қалдықтардың ыдырауы 500 жылға созылады. Оның экологиямызға елеулі залал келтіретіні анық. Олай болса, кассалық аппараттардан келетін экологиялық апаттың алдын алуға бола ма? Біз осы сауалға жауап іздеп көрдік.
Кәсіпкерлер мен бухгалтерлер қауымдастығының президенті Дмитрий Казанцевтің айтуынша, кәсіпкерлердің басым бөлігі ескі кассалық аппараттарды қоқысқа тастай салады.
«Себебі, оны қайда өткізетінін білмейді, бұған дейін 200 мың кәсіпкердің онлайн кассалық аппаратқа өткенін ескерсек, осынша кассалық аппарат қоқысқа тасталды дей беріңіз. Ол аппараттарды қабылдап алды дегенді естіген жоқпыз. Өйткені ондай аппаратты утилизацияға берсеңіз, ақша төлейсіз. Ал кім артық ақша жұмсағысы келеді?» – дейді Д.Казанцев.
«Webkassa-мен экологияны қорға» жобасының жетекшісі Ерлан Ахметов Д.Казанцев көтерген мәселенің шешімі барын айтады. Ол жетекшілік ететін жоба аясында акция бастап отыр.
«Біздің ұйым қаржылық ресурсы мен техникалық мүмкіндігін кассалық аппараттардан туындауы мүмкін экологиялық апаттың алдын алуға жұмсауға дайын. Бүгіндері кәсіпкерді ынталандырмаса, ескі касса аппаратын қоқысқа тастай салатыны жасырын емес. Сондықтан біз оларды ынталандыру керек деп шештік. Ол үшін кәсіпкерлер бізге темір касса аппаратын алып келсе, 15 мың теңге көлемінде өтемақы алады. Бұл Webkassa кассалық аппаратының жарты құны. Қалған жарты құнын өзі төлеп, біздің онлайн кассалық аппаратымызға қол жеткізеді. Биыл 400 мың кәсіпкер кассалық аппаратын бізге тапсырса, онда сонша кәсіпкер үшін төлеуге 6 млрд теңге қарастырып отырмыз. Олар сонша ақшаны үнемдей отырып, экологиялық апаттың алдын алуға ықпал етеді. Себебі, біз қабылдап алған кассалық аппараттарды утилизацияға жібереміз. Бұл ретте, біз кассалық аппараттарды өнеркәсіптік утилизациядан өткізетін «Таза әлем» зауытымен шарт жасағанбыз», – дейді Е.Ахметов. Оның айтуынша, аталған зауыттың өкілдері еліміздің барлық өңірінде жұмыс істейді. Олар кассалық аппараттың моделіне талап қойып отырған жоқ, тіпті көне аппаратты да қабылдап, бағдарламалық кассалық аппаратты беруге дайын. Ескі кассалық аппараттарды отандық өндірушілер басқа материал жасауға шикізат ретінде пайдаланады. Осылайша, кәсіпкерлер пластмассалық аппаратты емес, бағдарламалық кассалық аппаратты пайдалана бастайды. Ерлан Ахметов Webkassa өнімі үшін экологиялық таза өнім деген сертификат алғандарын айтады. Бастысы,
бұл – отандық бағдарламалық өнім.
Халықаралық экология академиясының президенті Мұсағали Дуамбеков биыл 400 мың кассалық аппарат қоқысқа тасталса, онда экологиялық апат басталады дейді.
«Кассалық аппараттың 5 пайызы құйма аккумулятордан, 5 пайызы резеңкеден тұрады. Бухгалтерлердің өзі ескірген аппараттарды қоқыс жәшігіне тастайтынын айтып отыр. Ол аппарат қоқыс жәшігінен қоқыс полигонына тасталады. Ал биыл қаңтардан бастап, қоқыс алаңдары қағаз, пластик, шыны қоқыстарын қабылдамайды, ескірген қондырғы, аппараттарды қоқыс алаңдарына заңсыз апарып тастаса, қоқыс алаңдары ол заттарды қабылдаса, ол Экологиялық кодексті өрескел бұзу болып саналады», – дейді.
Оның айтуынша, онлайн кассаға көшу қағаз үнемдеуге мүмкіндік береді. Елімізде орман алқаптарының үлесі 3 пайызды ғана құрайды. Ал қағаздың басым бөлігі Финляндия мен Ресейден импортталады. Егер Webkassa онлайн касса аппаратына көшсе, онда қағаз қажет болмайды. Түбіртек қажет болса, принтрден басып шығарса жетіп жатыр.
«Чектен қаржы үнемдеуге болады. Ең маңыздысы, чекті басып шығаруға кететін бояу – фенолдан құтыламыз. Әдетте баспа аппараттарының бояуына аса мән бермейміз. Ал фенол тері рагын туғызатын бояу. Топыраққа зияны шаш етектен. Қырық жыл бұрын өрістегі қой май жағылған, тәтті торттың жұғыны қалған қағаз жесе, қазіргі мал полиэтилен пакеттерді жеп жүр. Сол себепті, біздің ұйым Webkassa онлайн касса аппаратын экологиялық таза өнім болғаны үшін қолдап отыр», – дейді М.Дуабеков.
Біз «Webkassa-мен экологияны қорға» жобасының жетекшісінен Webkassa онлайн кассалық аппаратының артықшылығын сұрадық.
«Кәдімгі кассалық аппаратта қаржылық операциялар туралы мәлімет фискальді жадыда сақталады. Егер кассалық аппарат сынып қалса, оны жөндеу мақсатында ашу үшін жаныңызда Салық комитетінің қызметкері қатысуы шарт. Ал салық органы өкілі айтқан уақытында келсе жақсы, келмесе, түрлі техникалық мәселе туындап, кәсіпкердің жұмысы тоқтап қалуы мүмкін. Ал Webkassa – «сынбайды». Біз бағдарламаны жаңартып жатқанда да кәсіпкердің жұмысы тоқтамайды. Бағасында да айырма бар. Ірі супермаркеттерге орнатылатын фискальді тіркеушілердің әрқайсысының құны 300 мың теңге, ал дүкендердегі кассалық аппараттар, кем дегенде, 60 мың теңге тұрады. Әрине, бұл шығын жеке кәсіпкер үшін аса қымбат болмауы мүмкін. Ал егер кәсіпкерде 100 касса болса, онда ол үлкен шығын. Ал Webkassa-да бастапқы төлем жоқ. Тек көрсетілген сервис үшін ай сайын төлем жасалады. Ол аса қымбат емес. Webkassa бірнеше жерде дүкендері бар кәсіпкерге тиімді, ол қаржылық операцияларды компьютері мен телефоны арқылы бақылай алады. Ал кассалық аппаратта ол мүмін емес. Ол үшін Z немесе X-есебін шығару керек.
Webkassa-ның чегін кез келген принтрден басып шығаруға болады. Өткен жылдан бастап, чекті электронды нұсқада беруге заңды түрде рұқсат етілді. Сондықтан Webkassa чегін түрлі мессенджерлерге немес электронды поштаға жіберсе, заңды күші бар деп саналады. Біздің өнім екі жылдан бері жұмыс істеп келеді. Содан бері 340 млн чек жөнелтілді», – дейді Е.Ахметов.
Сонымен, келесі жылдан бастап кассалық аппараттар онлайн жүйеге көшеді. Ал ауылда интернеті жоқтар қайтеді? Ерлан Ахметовтің айтуынша, бұл мәселе Қаржы министрлігінде көтеріліп, шешімін тапқан.
«Ауылды мекендерде интернет болмаса, ол жерде Webkassa қоюдың қажеті жоқ. Дәстүрлі кассалық аппаратпен жұмыс істей береді. Тек байланыс операторларынан бұл аумақта интернет байланысы жоқ деген анықтама алуы керек. Ал егер ауылды мекенде интернет өте баяу болса немесе қала сыртында интернет ұстамай қалса, Webkassa онлайн кассалық аппаратының 72 сағатқа дейін автономды режимде жұмыс істей беретін функциясы іске қосылады. Мәселен, курьер қала сыртына зат жеткізуге барып, сол жерден аппарат арқылы тұтынушыға фискальді чекті бере алады, ол ақпарат телефонда 72 сағат сақталады, курьер интернеті бар жерге жеткенде, чек салық органдарының серверіне түседі», – дейді ол.
Көлеңкелі экономикадағы ақшаның үлесін азайтуға мүмкіндік беретін онлайн сауда қызатын күн жақын қалды. Ол үшін сөз басында айтылған 400 мың кассалық аппаратты утилизацияға өткізуге ұмтылған жөн. Бұл жерде бухгалтерлер кассалық аппаратты қоқысқа тастап жатыр деп дабыл қаға бермей, олардан кассалық аппараттың қалай арылғанын баяндауды талап еткен жөн болар? Бәлкім, сонда олардың да жауапкершілігі артып, кассалық аппаратты тиісті мекемеге өткізе бастайтын шығар…
