«Наз» мемлекеттік би театры көрермен назарына «Шыңғысхан» хореографиялық қойылымын ұсынды. Бұған дейін өнерсүйер қауым жер жүзіне даңқы жайылған алып хан туралы талай драмалық туындыны тамашалағаны рас. Бірақ бұл жолы ол алғаш рет би тілінде сөйледі. Сондықтан спектакль алдында тарих ғылымының докторы, түрколог, қойылымның ғылыми кеңесшісі Қаржаубай Сартқожа бастаған өнер қайраткерлері баспасөз өкілдерінің сұрақтарына жауап берді.
«Шыңғысханды барлығы жауыз, қатыгез, қанышер болған деп ойлайды. Ал біз спектакльде оның ел білмейтін тұстарына баса мән беріп, ішкі жан дүниесі, рухани әлемі бай адам ретінде көрсеттік. Бұл тақырыпты алудың өзі мойнымызға үлкен жауапкершілік жүктеді. Шыңғысхан жайлы фильм де бар, театр ұжымдары да спектакль ретінде қойып жүр. Бірақ хореография жанрында қойылған емес. Алдымен артистердің арасында кастинг жасадық. Таңдау жасау өте қиын болды. Басты рөлдегі Шыңғысханды 27 жасар Ержан Құдайбергенов орындады. Себебі, Ержан бұған дейін өзі жеке биші ретінде де өнер көрсетіп, көптің ішінен дараланып жүрген жігіттеріміздің бірі болатын. Екіншіден, дене бітімі, түр-келбеті де біз ойлаған образға сәйкес келді. Бұл қойылымды арнайы елордамыздың туған күні мен «Жастар жылына» арнадық. Алдағы уақытта басқа өңірлерге де гастрольдік сапарға шығу жоспарда бар» деді қойылымның көркемдік жетекшісі Қадиша Ағымбаева.
Ал би театрының басқа өнер ұжымдарынан ерекшелігіне тоқталған «Наз» мемлекеттік би театрының директоры Сұлтан Сраил ойын былай деп сабақтады: «Бұл спектакльді Моңғолиялық кәсіби хореограф Тугсуумен Тумурхуягпен бірлесіп жасадық. Бұл кісі – өз еліндегі танымал хореограф. Сонымен қатар АҚШ-та да бірнеше жыл тұрып, тәжірибе жинақтап бүгінде талай елді хореограф ретінде мойындатып жүрген азамат. Тугсуудың жоспары бойынша бұл қойылымды үш ай көлемінде сахналау керек екен. Бірақ біздің театрдың артистерінің мықтылығы соншалық, күндіз-түні еңбек етіп, үш аптада спектакльдің негізін жасап шықты. Мұнда көпшілігі жастар болғанымен, «Шыңғысхан» спектаклінде ең үлкен бишіміз 46 жаста. Ол кісі жастайынан бидің, майын тамызып, жілігін шағып жүрген биші. Жалпы, бұл спектакльге аз дайындалған жоқпыз».
Сондай-ақ өнер әлемінде өзіндік қолтаңбасы бар «Наз» мемлекеттік би театрының мүшелері елордамен бірге жасасып, бірге дамып келе жатқанын мақтаныш тұтатындарын жеткізді.
Қойылымда тарихи деректер мен аңыз-әңгімелерге сүйене отырып, Шыңғысханның бала кезінен бастап, ер жетіп, ел билеген кезеңдері қамтылады. Жастайынан қайғы-қасіреттің, жетімдіктің зардабын шеккен, есейгенде жары Бөртеден айырып, абайсызда бауырын жазым қылуы оның өміріне үлкен әсер етті. Сонымен қатар халықтың ауыр халі, ыдырап, ауызбіршіліктің болмауы, болашақ билеушінің өміріндегі үлкен қадамдар жасауына зор ықпалын тигізді.
Шыңғыс САҒАТОВ,
Алматы