Ішкі істер министрі Ерлан Тұрғымбаевтың бұйрығымен Қазақстанда «оралман» сөзінің орнына ресми түрде «қандас» сөзі бекітілді. Бұл туралы толық ақпаратты министрдің 27 тамыздағы бұйрығынан білуге болады.
«Қандастар - тарихи отанында тұрақты тұру мақсатында Қазақстан Республикасына келген және осы Заңда белгіленген тәртіппен тиісті мәртебе алған, Қазақстан Республикасы егемендік алған кезде одан тыс жерде тұрақты тұрған этникалық қазақтар», - делінген бұйрықта.
Қазақстан аумағында заңды негізде тұрақты тұратын қандастардың, сондай-ақ олардың ұрпақтарын жеңілдетілген (тіркеу) тәртіппен азаматтық алу үшін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және облыстың полиция департаменті басшысының атына өтініш (өтініш) беруі керек екені айтылады.
Тұрақты тіркеуі жоқ қандастар тұрақты тұруға және Қазақстан азаматтығын оңайлатылған (тіркеу) тәртіппен қабылдауға рұқсат алу үшін полиция департаменті басшысының атына және Азаматтық мәселелер бойынша шешім қабылдайтын емлекеттің лауазымды адамына шетел азаматтығынан нотариалды куәландырылған жазбаша бас тартуымен өтініш бере алады.
Бұйрықта 18-тармақтың он бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын делінген:
«Қазақстан Республикасына тарихи Отаны ретінде тұрақты тұруға қайтып келген адамдар – қандастың куәлігін және келген мемлекеттің азаматтық мәселелері бойынша шешім қабылдайтын лауазымды адамның атына бұрынғы азаматтығынан бас тартқаны туралы нотариалды куәландырылған өтінішін ұсынады».
Өтініш берген кезде мына құжаттар қажет болады:
- 1) тұрақты тұруға рұқсат беруге және Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдауды тіркеуге өтініш-сауалнама;
- 2) бұрынғы азаматтығынан бас тарту туралы нотариалды куәландырылған өтініш;
- 3) Республиканың Конституциясы мен заңдарын сақтау туралы міндеттеме, республиканың мүдделерін, оның аумақтық тұтастығын қорғау, оның аумағында тұратын барлық ұлт өкілдерінің салт-дәстүрлеріне, дәстүрлеріне, мемлекеттік тіліне және тілдеріне құрметпен қарау, Қазақстанның құдіретін, егемендігі мен тәуелсіздігін нығайтуға ықпал ету міндеттемесі;
- 4) ұлттық паспорттың көшірмесі және түпнұсқасы (салыстыру үшін) не азаматтығы жоқ адамның құжаты;
- 5) бірге өтініш берген кезде 16 жасқа толмаған баланың туу туралы куәлігінің немесе жеке басын куәландыратын басқа құжаттың көшірмесі және түпнұсқасы (салыстыру үшін) ;
- 6) қазақ немесе орыс тіліндегі жеке өмірбаяны;
- 7) Егер халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, кету парағы не шетелге тұрақты тұруға кетуге рұқсатты растайтын басқа да құжат ретінде қызмет ете алатын оның азаматтығы мемлекетінің жазбаша келісімі (босқындар деп танылған немесе Қазақстан Республикасында пана берілген шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарды және Қытайдан келген этникалық қазақтарды қоспағанда);
- 8) тиісті мемлекеттің құзыретті органы берген азаматтық тиесілілік және немесе тұрақты тұру мемлекетінде соттылығы (сотты болмауы) туралы құжат;
- 9) өтініш берушіге тұрғын үй беру және тұрақты тіркеу есебіне қою туралы нотариалды куәландырылған шарт не жеке немесе заңды тұлғамен нотариалды куәландырылған келісім;
- 10) шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасына келуіне тыйым салатын аурулардың болмауы туралы шетелдікті медициналық куәландыру туралы анықтама;
- 11) 14 жастан 18 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар ата-аналарының өтінішіне нотариалды куәландырылған жазбаша келісімін қоса береді;
- 12)көлемі 35х45 миллиметр төрт фотосурет.
Естеріңізге сала кетейік, 2019 жылдың 19 қыркүйегінде Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Twitter-парақшасында оралман сөзіне қатысты пікір білдіріп, «Тарихи отанына келген қазақтарды «оралман» деп атаудан бас тартып, «қандас» дегеніміз жөн болады» деп жазған еді.