Кеше Армения астанасы Ереванда Жоғарғы Еуразиялық экономикалық кеңестің отырысы өтті. Іс-шараға ЕЭК-ке мүше бес ел Қазақстан, Ресей, Беларусь, Қырғызстан және Армения басшылары қатысты.
Жоғарғы Еуразиялық экономикалық кеңес отырысында сөз алған Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев ЕАЭО елдерінің тауар айналымы азайып кеткенін мәлімдеді.
– Біз Еуразиялық экономикалық одақ келісімінің әр әрпі мен рухын мүлтіксіз сақтай отырып, экономикалық интеграцияға тың серпін беруіміз керек. Бүгінгі отырыс біздің интеграциялық бірлестіктің ары қарай дамуына үлес қосарына сенімдімін. Еуразиялық экономикалық одақ – әлемдік сауданың дамуында маңызды да көрнекті орынға ие болды. Біздің одақ сыртқы серіктестермен өзара тиімді ынтымақтастық үшін ашық. Алайда нарық тез өзгеріп бара жатқан коньюктурасы, державалар арасындағы өсіп келе жатқан бәсекелестік, сауда соғыстары, протекционизмнің өсуі – әлемдік экономиканың тұрақсыздығын тудырып отыр, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев. Қазақстан басшысының айтуынша, бұл тұрғыда бірқатар мәселелерге назар аудару керек.
«Біріншіден, БҰҰ мәліметіне сәйкес, әлемде туындаған сауда соғыстары келесі жылдың басында әлемдік экономиканы 850 млрд доллардан 1 трлн долларға дейінгі шығынға ұшыратуы мүмкін. Өндіріс қарқынының бәсеңдеуі, жаһандық ауқымда инвестициялардың қысқаруы жалпы әлемдік ЖІӨ-ні 1 пайызға азайтуы мүмкін. Бұл – өте ауқымды сандар. Әлемдегі экономикалық өсімнің төмендеуі, бұл мәселенің сауда серіктестеріміз ЕО-да, Қытайда айтарлықтай білінуі біз үшін де жағымсыз жайға апаруы ықтимал. Осы жылы тауар айналымының қысқарғанын байқап отырмыз. 2019 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша, ЕАЭО елдерінің үшінші елдермен тауар айналымы 2 пайызға азайған. Одақ елдерінің өзара тауар айналымы 5 пайызға дейін, яғни 28 млрд долларға дейін қысқарды. Бұл – жағымсыз тенденция», – деді Қ.Тоқаев.
Мемлекет басшысы одақ ішінде Қазақстан экспортының азайып бара жатқаны алаңдаушылық туғызатынын атап өтті. Қ.Тоқаев атап көрсеткендей Қазақстанның ЕАЭО елдерімен экспорты 6 пайызға дейін қысқарған. «Әлбетте, бұл мәселеге келгенде, объективті экономикалық себептер бар. Алайда әкімшілік кедергілердің барын жоққа шығармаймыз. Бұл ретте мемлекеттеріміздің берік экономикалық өсімін қолдауымыз керек. Бұған тек шынайы әрі өзара тиімді ынтымақтастық, интеграция мен кооперация арқылы қол жеткізе аламыз» деді Қазақстан Президенті.
Айта кетсек, Армения астанасында Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің отырысына Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев, Беларусь Республикасының президенті Александр Лукашенко, Қырғыз Республикасының президенті Сооронбай Жээнбеков, Ресей Федерациясының президенті Владимир Путин, Арменияның премьер-министрі Николай Пашинян және Еуразиялық экономикалық комиссия алқасының төрағасы Тигран Саркисян қатысты. Сондай-ақ отырысқа ЕАЭО мүше мемлекеттердің көшбасшыларынан бөлек Молдова президенті Игорь Додон одақ жанындағы бақылаушы-мемлекет басшысы ретінде келсе, Иран президенті Хасан Рухани мен Сингапурдың премьер-министрі Ли Сянь Лун құрметті қонақ ретінде шақырылған.
Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Жоғарғы Еуразиялық экономикалық кеңес отырысы барысында бірқатар екіжақты кездесулер өткізді. Атап айтқанда, Қ.Тоқаев Армения премьер-министрі Никол Пашинянмен кездесіп, сауда-экономикалық ынтымақтастықты кеңейту туралы келісім жасасты. Ол туралы Тоқаев Twitter-де: «біздің елдеріміз барлық бағыттарда сенімді және ашық диалог орнатты» және «мәдени-гуманитарлық байланыстар дамып келеді» деп атап өтті.
Ақорданың сайтында хабарлағандай, кездесу барысында екіжақты сауда-экономикалық серіктестік және көлік-логистика саласындағы ынтымақтастық мәселелері талқыланды. «Біздің сауда-экономикалық қатынастарымыз жақында күшейе түсті. Менің ойымша, біздің әлеуетіміз әлдеқайда зор. Біз бұл мүмкіндікті іске асыру үшін жұмыс істеуіміз керек, Еуразиялық экономикалық одақ елдеріміз үшін жаңа мүмкіндіктер ашады» деді Армения премьер-министрі.
Сондай-ақ Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес аясында Сингапур премьер-министрі Ли Сянь Лунмен және Иран президенті Хасан Руханимен кездесуде мемлекетаралық ынтымақтастық пен сауда-экономикалық саладағы бірлескен жобаларды жүзеге асыруға келісім жасасты. Сонымен қатар, Қ.Тоқаев Беларусь президенті Александр Лукашенкомен кездесті. «Ереванда Беларусь президенті Александр Лукашенкомен достық кездесу өтті. Оның екіжақты байланыстарымызды дамытуға қосқан жеке үлесін жоғары бағалаймын. Бірлескен жұмыстарымыз Қазақстан мен Беларусьтің ынтымақтастығын одан әрі тереңдетуге ықпал ете береді деп сенемін»,– деп жазды Мемлекет басшысы twitter парақшасында.
Айта кету керек, отырыстың күн тәртібінің басты тармағы – ЕАЭО мен Сингапур арасындағы еркін сауда айналымы туралы келісім болды. Аталған құжат ЕАЭО елдері үшін 600 млн адам халқы бар АСЕАН ұйымы мемлекеттерінің нарығына жол ашады. «Қазіргі таңда Жоғары кеңестің отырысында Сингапур мемлекетімен еркін сауда жүргізу туралы келісімге қол қойылды. Сингапур – біздің одақпен келісімге келген Вьетнаммен бірге екінші мемлекет. Иран Ислам Республикасымен сауда-экономикалық, логистикалық ынтымақтастық орнатудың да маңызы зор. Ирандық әріптестерімізбен бірге біз осы жылдың 27 қазанында күшіне енетін еркін сауда жөніндегі Уақытша келісімнің әлеуетін толыққанды пайдалана аламыз»,– деді Қасым-Жомарт Тоқаев. Қазақстан Президенті жаңа серіктестермен сауда-экономикалық байланыстарды нығайтудың маңызы зор екенін атап өтті. Жоғарғы Еуразиялық экономикалық кеңес жиынында мемлекет басшылары ЕАЭО алдағы жылға арналған бюджеті, Көлік және энергетика саласындағы заңнаманы үйлестіру бойынша бірқатар шешімдер қаралып, ЕАЭО-ның ортақ Қаржы нарығын және оның негізгі бағыттарын қалыптастыру тұжырымдамасы бекітілді.