Әйтсе де, бұл саладағы қазіргі жағдай біраз түзелгені байқалады. Оны Ішкі істер министрлігінің соңғы таратқан ақпараттары нақтылай түседі. Соңғы 6 жылда республика жолдарындағы апаттар саны 29%-ға азайыпты. Апат салдарынан болатын кісі өлімі 21%-ға, жарақат алу 26%-ға кеміген. Бұл динамика биыл да байқалып отыр.
«Өткен 9 айда елімізде 8 933 жол-көлік оқиғасы тіркелді, мұнда 1 265 адам қаза тауып, 11 780 адам жарақат алды. Өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда ЖКО 22%-ға, яки 11 484-тен 8 933-ке дейін төмендеген. Сәйкесінше қаза тапқандар саны 19%-ға, 1 552-ден 1 265-ке және жараланғандар саны 23%-ға, 15 324-тен 11 780-ге дейін азайды», – дейді ІІМ Әкімшілік полиция комитеті төрағасының орынбасары Серік Түсіпов.
Жол-көлік оқиғаларының ең бірінші себебі – әдеттегідей жол қозғалысы ережелерін бұзу. Соның ішінде ең көбі, яки үштен бірі – жылдамдық режимін асыру. Мұндай 2 883 жол-көлік оқиғасынан 527 адам қаза болып, 3 918-і жарақат алған. Сондай-ақ барлық қаза болғандар мен жарақат алғандардың ширегі жаяу жүргіншілер екен. Олар сәйкесінше 344 адам – 24% және 2 897 адам – 27%. Ал жасөспірімдердің қатысуымен болатын жол-көлік оқиғалары орташа есеппен алғанда 30%-ға төмендеген. 165 баланың өмірін қиып, 2 049 бала жарақат алған оқиға саны – 1 825.
«Жүргіншілердің кінәсінен биыл 356 ЖКО болса, онда 75 адам қаза болып, 298-ы жарақат алды. Жол көлік апатының ең көбі, 75%-ы елді мекендерде болады. Қаза болатындардың 40%-ы және жарақат алатындардың 70%-ы осында. Мәселен, жыл басынан бері ауыл-қалаларда 6 740 оқиға болып, 516 адамның өмірі қиылып, 8 341 адам зардап шекті», –дейді Серік Амантайұлы.
Жол ережелерін бұзудың, соның ішінде жол-көлік оқиғаларының азаю себебінің бірі автоматты бейнебақылау жүйелерінің осы салаға дендей ене бастағанында екен. Жолдағы ереже бұзу деректерін автоматты түрде тіркейтін бұл жүйелер жол қозғалысы қатысушылары тәртібінің дұрысталуына айтарлықтай әсер етіп отыр.
«Қазіргі уақытта республика жолдарында барлығы 11 мыңға жуық осындай жүйе жұмыс істеп тұр. Техникалық бақылау құралдарының көмегімен республика бойынша жыл сайын 1,2 миллион заңбұзушылық анықталады. Бұл – жол қозғалысы ережелерін бұзудың 40%-ы. Мұндай шаралардың нәтижесінде бюджетке 7 млрд теңгеден астам қаржы түсіп отыр. Олар жол қозғалысын қадағалауда және оған қатысушылардың тәртібін арттыруда өз тиімділігін дәлелдеді», – деді полиция подполковнигі.
Осылайша, бейнебақылау камераларының мұндағы үлесі 40% болып отыр. Жыл басынан бері полиция қызметкерлері барлығы 3 миллионнан астам жол қозғалысы ережесін бұзу деректерін анықтаған болса, соның аясында 119 мың жүргінші әкімшілік жауапкершілікке тартылып, көлік құралын мас күйде басқарған 13 мың жүргізуші ұсталған. Сот үкімімен 15 мыңнан астам адам жүргізуші куәлігінен айырылған болса, 12,5 мың ереже бұзушы әкімшілік қамауға алынған.
«Бірақ тәртіптің сақталуын ақпараттық техникалар ғана бақыламайды. Патрульдік полиция нарядтары көлік ағыны күшті және апаттық деңгейі жоғары болатын неғұрлым күрделі учаскелерде жұмыс істейді. Мәселен, елді мекендерде олар жүретін 2 мыңнан астам бағдар белгіленген болса, қала сыртындағы автожолдарда 211 патрульдеу бағдарлары бар. Мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп, тұрақты түрде жедел-профилактикалық іс-шаралар өткізіліп тұрады. Олар – «Автобус», «Қауіпсіз жол», «Борышкер» және т.б. республикалық шаралар», – дейді ІІМ Әкімшілік полиция комитеті төрағасының орынбасары.
Ішкі істер органдары сондай-ақ жол инфрақұрылымының жағдайына да қадағалау жасайды. Мәселен, жыл басынан бері жол инспекциясы 388 268 километрді қамтитын жолға 19 738 зерттеу жүргізіп, жол қозғалысы қауіпсіздігіне теріс әсер ететін 39 529 жол ақауын тапқан. Оның ең көбі Жамбыл (9 213 ақау), Алматы (5 163 ақау) және Түркістан (4 510 ақау) облыстарында екен. Осы ретте оларды жою бойынша 19 715 алдын ала ескерту беріліп, жол күтіміне жауап беретін 2 347 лауазымды тұлғаға айыппұл салынды.
«Жыл басынан бері 1 358 тексеру жүргізіп, 145 лауазымды тұлғаны әкімшілік жауапкершілікке тарттық. Біз берген алдын ала ескертулер бойынша 4 700 жол белгілері қойылып, 5 000 км жол жолақтары сызылды. Ұзына бойы 250 метр жасанды кедергілер орнатылып, 380 шаршы метр кедір-бұдыр жолақтар жағылды. Мұндай тексерулерге Біздің департаменттің әкімшілік полиция басқармасы қызметкерлері мен облыс әкімдігінің, «ҚазАвтоЖол» АҚ, «Қазақавтожол» ЖШС өкілдері қатысты», – дейді Жамбыл облысы ПД ӘПБ бастығы Мәмбет Смаилов.
Елімізде 24 мың шақырым республикалық жолдар бар болса, оның тең жартысы ғана жақсы жағдайда, 9 км жолдың жағдайы орташа, ал қалған 3 мың шақырым жол күрделі жөндеуді қажет етеді. Облыстық деңгейдегі жергілікті жолдардың жалпы ұзындығы – 70 мың километр. Олардың 25%-ы ғана жақсы жағдайда, 48 пайызы қанағаттанарлық, ал 21 мың жолға күрделі жөндеу қажет. Жол сапасының қозғалыс қауіпсіздігінде рөлі зор екені рас. Бүгінгі таңда елімізде 4,2 миллион автокөлік бар болса, оның 400 мыңы жүк көліктері. Ендеше соңғы жылдары елімізде көлік санының артып отырғанына қарамастан, ЖКО деректерінің азайғаны, әрине қуантады.
Нұрлан ҚОСАЙ
