Заманауи полицей – ол кім? «Қазіргі заман полицейі – қызметке шын берілген өз елінің патриоты. Ол азаматтардың, қоғамның және тұтастай мемлекеттің заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ететін, заңдылық, әділеттілік қағидаттарын басшылыққа алатын кәсіпқой» дейді Ішкі істер министрлігі. Бұл ІІМ әзірлеген «Полицей стандартында» бекітілген.
Құқық қорғау ведомствосының байламынша, еліміздің әр азаматы өзін қауіпсіз сезінуге, әр полицейді қиын жағдайда өзіне көмекке келуге дайын және өз өмірін, денсаулығын, абыройы мен қадір-қасиетін қылмыстық қолсұғушылықтан сенімді қорғай алатын қорғаушы деп білуге тиіс. Бұған қол жеткізу үшін барлық полицейлерді «стандарттау» қажет деп ұйғарылып отыр.
Ел тарихында алғаш рет қабылданғалы отырған «Полицей стандарты» полицейдің имиджін және осы органға деген азаматтардың сенімін нығайтуға ықпал етуі қажет.
Құжатта атап өтілгендей, өзіне жүктелген міндеттерді табысты орындауы үшін әр полицей бойында 20 шақты жеке және кәсіби қасиет болуы тиіс. Бұларға тәртіптілік және ұқыптылық; батылдық және табандылық; орындағыштық; төзімділік; парыз бен әділдікке берілгендік сезімі; парасаттылық, адалдық, принциптілік; жауапкершілік; сабырлық және шыдамдылық; адамгершілік; ізеттілік; стреске төзімділік; тілтабысқыштық; кемелдікке талпыныс; өзіне сын көзбен қарау жатады.
Бірақ бұлармен шектелмейді. Мәселен, стандартта тәртіп сақшысы заңнаманы жақсы білуі және жұмысында шебер қолдануы, қызметтік құжаттаманы жүргізу дағдыларын меңгеруі, ақпараттық технологияларды, қарапайым тілмен айтқанда, компьютер мен гаджеттерді пайдалануы керек.
Одан «тайм-менеджмент» тәсілдерін игеруі де талап етіледі: «Қызметтік міндеттерді сауатты жоспарлауы және орындауы, қызметтік уақытты ұтымды және тиімді пайдалануы қажет» делінген стандартта.
Егер құқық қорғау қызметкерінің үсті-басы кір-кір, ал қарны шертиіп тұрса, бұл стандартқа қайшы: «Полицейдің лайықты сыртқы бейнесі оған өзін-өзі қадірлеуге моральдық құқық береді, азаматтардың полицияға деген сенімін нығайтуға септігін тигізеді, адамдардың мінез-құлқына және әрекетіне оң ықпал етеді. Полицей өз формасын белгіленген талаптарға сай, таза және ұқыпты киіп жүруі, саптық жинақылықты, шымырлықты паш етуі керек».
Стандартта орган өкілінің кәсіби қызметте және азаматтармен қарым-қатынаста өзін қалай ұстауы тиістігі бекітілген.
Кәсіби қызметте ол біріншіден, құқықбұзушылықтардың жолын батыл түрде кесуі; азаматтардың, оның ішінде ұсталғандардың және қамалғандардың құқығына нұқсан келтірмейтін, заңды бұзбайтын, әділ әрі айналадағыларға түсінікті іс-әрекеттерді іске асыруы шарт. Екіншіден, сыбайлас жемқорлық көріністеріне батыл да табанды қарсы тұрғаны жөн. Үшіншіден, адамдардың өмірге, жеке және отбасылық құпияға, сондай-ақ өз абыройын, қадір-қасиетін, өзінің жақсы атын қорғауға деген конституциялық құқығын сақтағаны абзал.
Төртіншіден, азаматтармен, әсіресе балалармен, әйелдермен, мүгедектермен және егде кісілермен қарым-қатынаста ізеттілік және сыпайылық танытуы, олардың өтініштері мен арыздарына объективті қарауы, қажетті жәрдем, медициналық көмек көрсетуі керек.
Бесіншіден, шыдамдылық және сабырлық сақтай отырып, өз ескертпелері мен талаптарын дұрыс әрі сенімді түрде баяндауға тиіс.
Алтыншыдан, медиатор, араағайын бола білуі, яғни даулы жағдайларды шеше алуы қажет.
Азаматтармен қарым-қатынаста полицейге адамның жыныстық белгісіне, жасына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, азаматтығына, әлеуметтік, мүліктік және отбасылық жағдайына, саяси немесе діни көзқарасына байланысты кемсітушілік танытып, тиісе сөйлеуіне тыйым салынады.
Сонымен қатар оған адамдарға қоқан-лоқы жасауына, қорлап, тіл тигізуіне, тәкаппарлық, дөрекілік, менсінбеушілік, әдепсіздік көрсетуіне, дәлелсіз айып тағуына, бұдан бөлек, нормативті емес және жаргондық лексиканы пайдалануына, боқтауына рұқсат етілмейді.
Сарапшылардың айтуынша, егер осы стандартқа барлық полицейлердің ең құрығанда жартысы сай келсе, халықтың құқық қорғау органына деген сенімі артып шыға келмек.
