Орталық сайлау комиссиясы алдағы сайлауға дайындық барысын пысықтауда. Жуырда осы мақсатқа арналған жиын өтті. Басқосуға саяси партия өкілдері, орталық мемлекеттік орган, қоғамдық бірлестік өкілдері, электораттық оқыту серіктестерінен жоғары оқу орындарының басшылары, бейнеконференцбайланыс режимінде аумақтық сайлау комиссиялары, онлайн режиміндегі бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты.
Жиында 2021 жылғы 10 қаңтарға тағайындалған Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің және мәслихаттарының депутаттарын сайлау жөніндегі науқан кезінде сайлау комиссиялары мүшелері мен сайлау процесіне басқа да қатысушыларды оқытуды ұйымдастыру және сайлау өткізу кезінде мүмкіндігі шектеулі азаматтардың сайлау құқықтарын қамтамасыз ету мәселелері талқыланды. Күн тәртібіндегі бірінші мәселе бойынша баяндама жасаған Орталық сайлау комиссиясының хатшысы Сабила Мұстафина сайлау-аралық кезеңде Ортсайлауком қызметі екі бағытта шоғырланғанын айтты. Атап айтқанда, үздіксіз электоралдық оқыту арқылы 2019 жылғы қаңтардан бастап тұрақты кәсіптік негізде жұмыс істейтін аумақтық сайлау комиссиялары мүшелерінің кәсібилік деңгейін арттыру және оқу-әдістемелік кешендер мен оқыту материалдарын әзірлеу ұдайы назарда болған. Биылғы электоралдық оқытудағы Жол картасы шеңберінде Ортсайлауком республикалық және өңірлік деңгейлерде сайлау процесіне қатысушылардың әртүрлі нысаналы санаттарынан 1 000-нан астам адамды қамти отырып, 24 оқыту іс-шараларын (дәрістер, семинарлар, тренингтер, вебинарлар) өткізді. Сайлау қарсаңында, биыл қыркүйек-қазан айларында аумақтық сайлау комиссияларын тереңдетіп даярлау үшін ОСК аппаратының мүшелері мен қызметкерлерінің өңірлерге шығуы арқылы аймақтарда бірқатар оқыту семинарлары өткізілді. Сәбила Мұстафина сайлау процесі саяси партиялардың, өзге де қоғамдық бірлестіктердің, коммерциялық емес ұйымдардың өкілдері, сенім білдірілген адамдар, байқаушылар, БАҚ өкілдері сияқты түрлі субъектілер мен қатысушылар санаттарын біріктіретінін атап өтті. Ал сайлау өткізу кезінде мүмкіндіктері шектеулі азаматтардың сайлау құқықтарын қамтамасыз ету мәселелері туралы баяндаған Ортсайлауком мүшесі Ерлан Дауылбаев БҰҰ-ның Мүгедектердің құқықтары туралы Конвенциясын іске асыру мақсатында 2017 жылы Ортсайлауком жанынан мүгедектердің сайлау құқықтарын қамтамасыз ету жөніндегі жұмыс тобы құрылғанын айтты. Бүгінгі таңда жұмыс тобының құрамы жаңартылып, оған мүше 15 адамның 9-ы Мүгедектердің қоғамдық бірлестіктерінен тартылған. Баяндамашының сөзіне қарағанда, 2019 жылдың қаңтарында сайлау комиссияларының құрамын қалыптастыру кезінде қоғамдық бірлестіктердің ұсынысы бойынша 455 мүмкіндігі шектеулі азамат комиссия мүшесі болып сайланды. Оның ішінде 6 адам облыстық, 12 адам – қалалық және аудандық, 432 адам учаскелік сайлау комиссияларының құрамына енді. Алдағы сайлау науқанына дайындық аясында маусым айында 10 048 сайлау учаскесіне түгендеу жүргізілді. Нәтижесінде, сайлау учаскелерінің 95,6 пайызы немесе 9 606-сы бірінші қабаттарда орналастырылғаны, сайлау учаскелерінің 83,6 пайызында (8 113 нысан) ғимаратқа кіреберісте пандустар бар екені белгілі болды. Бұл ретте олардың 79,8 пайызының (6 473 нысан) құрылыс нормалары мен ережелеріне сәйкес келетіні анықталды.Сонымен қатар барлық сайлау учаскесінің 72 пайзында (6 889 нысан) ғимаратқа кіреберісте арнайы тұтқалар бар. Алайда сайлау учаскелерінің тек 37 пайызында (3 597) ғимаратқа кіреберісте тактильді көрсеткіштер орналастырылған, ал 29 пайызында (2 832 учаске) олар дауыс беруге арналған үй-жайларда орналасқан. 372 сайлау учаскесінде немесе барлық учаскелердің 4 пайызында арбамен жүретін мүгедектер үшін арнайы лифттер бар. Бір сөзбен айтқанда, сайлау учаскелерінің басым көпшілігінде мүмкіндігі шектеулі дауыс берушілерге ыңғайлы жағдай азды-көпті жасалып отыр. Дегенмен Орталық сайлау комиссиясы жергілікті атқарушы органдарға әлі де бірқатар мәселелерді шешу жөнінде ұсыныс беріпті. Атап айтқанда, сайлау учаскелері төңірегінде автокөлікке арналған тұрақтар, таяныштар, пандустар, төсемдер, есіктердің кең ойықтарын, лифтілер, тактильді көрсеткіштер әзірлеу, жасырын дауыс беруге арналған арнайы құралдармен қамтамасыз етуді атқарушы органдар мойнынан алуы керек. Одан бөлек, саңырау және құлағы есту жүйесінде мүкістігі бар сайлаушылар көбірек дауыс беруге қатысуы мүмкін екені болжанған сайлау учаскелерінде жергілікті атқарушы органдардың, қоғамдық бірлестіктердің көмегімен сурдоаудармашылар, тифлосурдо-аудармашылар тарту жағы да қарастырылып жатыр. Қазіргі уақытта Қазақстан Орталық сайлау комиссиясы мен қоғамдық ұйымдар арасында: «Қазақстан мүгедектер конфедерациясы» республикалық қоғамдық бірлестігі, «Қазақ саңыраулар қоғамы» республикалық қоғамдық бірлестігі, «Қазақ соқырлар қоғамы» қоғамдық бірлестігі, «Шырақ» мүгедек әйелдер қауымдастығы» қоғамдық бірлестігі арасында мүмкіндігі шектеулі азаматтардың сайлау құқықтарын іске асыру мәселелері бойынша ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қойылды.А.СҰЛТАН