Қазақстанда жыл сайын орташа есеппен 10 мыңдай экстракорпоральді ұрықтандыру (ЭКҰ) талабы жасалады. Оның қаншасының нәтижесінде өмірге сау-саламатты сәби келгені туралы нақты статистика жоқ. Тіпті, бойына осылай бала біткен ана кейін түсік тастауы мүмкін. Дегенмен мемлекет бұл тәсілді де қазақтың басын өсіретін шара ретінде қарастырып отыр.
Ел Президенті Қ.Тоқаев биылғы Жолдауында Қазақстан халқының саны Орталық Азиядағы көршілес мемлекеттермен салыстырғанда аз екеніне өкініш білдіре келе, Үкіметке «Аңсаған сәби» арнаулы бағдарламасын жүзеге асыруды тапсырды. Оған сәйкес, экстракорпоральді ұрықтандыруға бөлінетін квота саны 7 мыңға дейін, яғни 7 есе көбейтіледі. Басқаша айтқанда, осынша адамның ЭКҰ операциясын мемлекет бюджеттен қаржыландырады. Бұл бағдарлама 2021 жылдан бастап іске қосылмақ. Алайда бағдарламаның егжей-тегжейі әзірге белгісіз. Оның үстіне, егер бұл ем-шараны сапалы өткізе алмаса, ел бюджетінен қаржыландырылған қаншама мың ұрықтандыру талабы босқа кетпек. Бұл салада елімізде төл зерттеулері де тым аз, некен-саяқ. Түсініктеме сұраған журналистерге Денсаулық сақтау министрі Алексей Цой бұл процедураның тиімділігін арттыруға күш салып жатқандарын жеткізді. «Кейінгі жылдардағы балалардың туылу санына қарай бағамдасақ, ЭКҰ-ның тиімділігі 38 жасқа дейінгі жас әйелдерде жоғары және 40%-дан асады. 38 жастан кейін экстракорпоральді ұрықтандыру процедурасынан кейін бала туу саны 20%-ға дейін төмендейді. Денсаулық сақтау министрлігі ЭКҰ-ның нәтижелілігін жақсарту бағытындағы жұмысты жалғастыруда. Оның тиімділігінің іргетасы амбулаториялық-емханалық ұйымдар деңгейінде қаланады. Болашақ аналарды тіркеуге алып, денсаулық жағдайын тексеру және жақсарту, ары қарай қадағалау солардың мойнында. Олар ЭКҰ жүргізуге тосқауыл болатын қарсы көрсетілімдерді уақытылы анықтап, жоюға жәрдемдесуі керек. Сондай-ақ болашақ ата-ананы, яғни ұрық беруші мен ұрық қабылдаушыны емдеу процедураларына әзірлегені, ЭКҰ жүргізу үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз еткені жөн», – деді ДСМ басшысы. Сонымен қатар донорлық биологиялық материалдың – ұрықтың сапасы, оны дайындау және басқа да шаралар маңызды. Жалпы, ақысын өтеуге мемлекет немесе медсақтандыру қоры көмектеспесе, ЭКҰ-ны қарапайым халықтың қалтасы көтере алмайды. Мысалы, жеке клиникаларда аналық безді стимуляциялауға арналған қымбат препараттардың құнын қоспағанның өзінде, ЭКҰ бағдарламасы 370 мың теңгеден басталады. Және мұндай қызметке бір емес, бірнеше рет жүгінуге тура келмек. Айтпақшы, мансап қуып жүріп, уақытын өткізіп алған, әлі де болса көп нәрсеге қолы тие бермейтін саясат, бизнес және басқа да қауырт жұмыстағы айымдар үшін клиникалар «Бизнес-леди» деген бағдарламалар ұсынылады. Оған аналық безді стимуляциялау, фолликулдар функциясы, тіпті аналық ұрықты болашақ резервке сақтау үшін криоконсервациялау кіреді. Мұндай бағдарлама 380 мың теңгеден қымбат тұрады. Ал «Шанхай хаттамасы» аталатыны 465 мың теңгеге дейін барады. Қорыта айтқанда, Денсаулық сақтау министрлігіне «Аңсаған сәби» бағдарламасын жүзеге асыру үшін кем дегенде 2,6 миллиард теңге қажет болмақ.Елдос СЕНБАЙ