Биыл Қазақстандағы автомобиль нарығы көптеген өзгеріске ұшырады. Қолданылған көліктердің құны құбыла түсті, ал жаңа машиналар саудасында жаңа ойыншылар шықты да, бәсекелестік артты. Енді алдағы жылы автонарықты не күтіп тұр? Көліктердің бағасы қандай болады?
2020 жыл отандық автоөнеркәсіпке қиын тиді. Індет басталғанда көлік сатылымы бір сәтке тоқтап қалды. Алайда содан кейін тұтынушылар тарапынан жоғары сұраныс байқалды. Сарапшылардың пікірінше, адамдар шетелге бара алмағандықтан, қалтасындағы артық ақшасын жылжымайтын мүлік пен көлікке жұмсауды ұйғарған. Сондықтан жаңа көліктердің бағасы біршама өсті, ал айдалған көліктердің бағасы тіптен аспандады. Бұған не әсер етті? Әрине, бірінші кезекте – пандемия. Жұмыс орындары қысқарды. Армян көліктерінің мәселесі автомобиль құнының күрт көтерілуіне септесті. «Бипэк-авто» зауытының айналасындағы жанжал да автонарыққа ықпалын тигізді. Автосалондарда машина тапшылығы туындады. Отандық нарыққа Chevrolet бренді шығып, халыққа қолжетімді көліктерді ұсынды. Сонымен қатар 4 пайыздық жеңілдікпен автонесиелеу бағдарламасы сұранысты еселеді. Эпидемияға дейін жағдай тұрақты еді, бастапқы нарықтағы сату біртіндеп өсті. Содан кейін карантин жарияланып, дауыл алдындағы тыныштық орнады. Наурыз айында дилерлер екінші жартыжылдық үшін аз мөлшерде көліктерге тапсырыс бере бастады. Бірақ ұсыныстан сұраныс артық болды да, диллерлер қолда барын сатып жіберді. Әсіресе, Қостанайда өндірілетін Chevrolet маркалы автомобильдерге сұраныс орасан. Көліктер «сөреде» көп тұрмай, дереу сатылып жатыр. Мысалы, күзде су жаңа Volkswagen Touareg сатып алғысы келген адамдар оны көктемге дейін күтуге мәжбүр. Автонарықты валюта бағамы да айналып өткен жоқ. Өйткені барлық тауар бізге шетелден және шетел ақшасымен әкелінеді. Мамандардың ойынша, егер пандемия болмаса, армян көліктерінің мәселесі халықты отандық өнімге ынталандырып, өзімізде құрастырылған жаңа машиналар сатып алуға итермелейтін еді. Жаһанды коронавирус жайламаған күнде де көлік сатылымы көтерілер еді. Себебі бұл көрсеткіш бізде жылына 15-20 пайызға артады.
Жалпы, қолданылған көліктер әлемдік бағаға байланысты арзандайды. Өкінішке қарай, әзірге машиналардың құны бір деңгейді ұстап тұр. Жаңа көліктер тапшы болғандықтан, айдалған автокөліктер тағы қымбаттай түсуі ықтимал. Неге десеңіз, азаматтардың көбі Toyota Camry немесе Volkswagen Polo-ны бастапқы нарықта сатып алуға қабілетсіз. Олар көрпесіне қарай көсіліп, ескілеу көліктерді іздейді.
Сарапшылар келесі жылы автокөліктер 15-20 пайыз қымбаттайды деп топшылайды. Себебі бүкіл әлемде пандемия кесірінен автомобиль зауыттарындағы жұмысшылар қысқаруда. Яғни, өнімділік төмендейді және сұраныс артады.
Қазақстандықтардың сатып алу қабілеті де жағдайға әсер етуі мүмкін. Тұрғындардың сұранысы келер жылы тұрақтылығын сақтайды. Індет аяқталған соң қайталама нарықта да, бастапқы нарықта да автомобиль алуға ниетті адамдардың дүмпуін сезінеміз. Бұл сұранысты өсіретіні айдан анық.
Иә, көліктер сөзсіз қымбаттайды. Оны қазірдің өзінде көріп отырмыз. Мәселен, бүгінде жап-жаңа Nissan Qashqai-дың құны – 12 миллион теңге. 2021 жылы оның бағасы 16 миллион теңгеге дейін шарықтауы ғажап емес.
Келесі жылы сатылымдар біртіндеп өседі. Дилерлер алдағы уақытқа тапсырыстарын жаңартады, сатылым 15-20 пайыз ұлғаяды деп болжайды сарапшылар.
Бірақ мұндай сценарий валюта бағамы қазіргі деңгейде қалса және экономика біз күткеннен де терең құлдырауға ұшырап, құрдымға құламаса ғана жүзеге аспақ. Егер жағдайымыз нашарласа, мемлекет несиелеу бағдарламаларын іске қосады. Биыл автонесиелеуге квота жасалды, келесі жылы осы мақсаттарға ақша бөлінеді. Адамдар көлікті жеңілдетілген шарттар бойынша сатып алады.
Жаңа автолар нарығында жаңа ойыншылар пайда болды. Қазақстанда 2021 жылдың қаңтарында тағы бір танымал көліктің ресми дистрибьюторы ашылады. Бұл – өте жақсы жаңалық. Жалпы алғанда, отандық автонарық үлкен өзгеріске беттеп барады.
Айдар ДӘУІТҰЛЫ