Олардың айтуынша, оқу ордасының басшылығы мектепте құрылыс жұмыстары жүріп жатқандықтан, ұстаздарға тек айлық жалақы төленетінін айтыпты. Осылайша, ағарту саласының мамандары санаттарына тиесілі қосымша ақыдан қағылмақ. Ал ең қызығы, оларға бұл жағдайды мектеп директоры мүлде ескертпеген көрінеді.
– Тамыз айы басталғаннан көше кезіп, сыныптарға оқушы толтыру үшін бала жинаумен болдық. Алайда қазір бізге еңбегімізді тек жалақы түрінде төлейміз деп отыр. Біз бұған қарсымыз. Себебі барлығымыздың несиеміз бар. Оған қоса, жаңа оқу жылына балаларымызды киіндіруіміз керек. Бұл ұстаздардың адал еңбегіне жасалып отырған әділетсіздік, – дейді мұғалім Динара Мойлауова.
Шағымданушылардың сөзіне сүйенсек, айлық жалақының өзін №62 мектепке қаралған қаржыдан үнемделген сомадан бермек екен. Оған себеп, №28 мектепте құрылыс жұмыстары кеш басталғандықтан, жаңа оқу жылына дейін аяқталмауы мүмкін. Ондай жағдайда оқушылар басқа мектепте білім алуға мәжбүр болмақ. Ал 11 күн бойы мектепке оқушы жинаған мұғалімдердің еңбекақысын толық төлеуге қатысты Тараз қалалық білім бөлімі мен мектеп басшылығы екі түрлі жауап айтып отыр.
– Мектепте күрделі жөндеу жұмыстары басталар алдында директорларға түсіндіру жұмыстарын жүргізгенбіз. Олар соны ары қарай ұстаздарға түсіндіруі керек болатын. Ал мектеп басшылығы ол жұмысты тиісті деңгейде атқарды ма, жоқ па, оны айта алмаймын.
Жаңа оқу жылына санаулы күндер қалды. Оған дейін құрылыс жұмыстары аяқтала ма, жоқ па, оған қатысты да беретін нақты жауабым жоқ. Десе де, қолдан келгенше мектепті жаңа оқу жылына дайындауға жұмыла күш салып жатырмыз, – дейді қалалық білім бөлімі басшысының орынбасары Гүлбану Мәлібекқызы.
Ал №28 орта мектептің директоры Светлана Богданова мұғалімдердің шағымын байыбына бармай байбалам салу деп отыр.
– Біз ешқандай мұғалімді қинап, жұмысқа шақырған жоқпыз. Құрылыс жұмыстарына да жұмылдырған емеспіз. Тек кейбір ата-ана мектеп құрылысы бітпей жатуына байланысты баласының құжатын алып кетуге келгенде соларға түсіндіру жұмыстарын жүргізу үшін ұстаздарға өтініш жасадым. Осындай түсіндірме жұмыстарын округте жүргізу туралы да мұғалімдерге сұраныс білдіргенім рас. Алайда қазір барлығы үйлерінде. 21 тамыз күні ғана жұмысқа шығады. Сол уақыттан бастап толықтай жалақыларын үстемеақыларымен қосып алады. Тамыз айындағы жағдай бұл тек санаулы күнге болған уақытша құбылыс. Сондықтан ұстаздарға даурығуға еш негіз жоқ.
№28 мектепте 594 бала болса, оларға 65 мұғалім тәлім беруде. Осы оқушылар мен ұстаздардың жағдайын жасау үшін 1 қыркүйекке құрылыс жұмыстарын аяқтауға бар күшімізді салып жатырмыз. Егер құрылыс бітпеген жағдайда мектептің бір бұрышынан есік шығарып, балаларды оқыта берсек деп отырмыз. Себебі үш қабатты мектепте ондай мүмкіндік бар. Құрылысшылар да сабаққа еш кедергі келтірмейтінін айтуда, – дейді мектеп директоры.
Міне, осылайша білім ордасының басшысы барлық мәселе бақылауда тұрғанын айтады. Алайда барлығы директор айтқандай ма? Шын мәнінде, мұғалімдердікі байыбын білмей салған байбалам ба? Бұл сауалмен облыстық Білім басқармасына қайырылдық.
«Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 112-бабына сәйкес, бос тұрып қалу уақытын ресімдеу тәртібі және бос тұрып қалу уақытына ақы төлеу талаптары еңбек, ұжымдық шарттармен айқындалады, егер бос тұрып қалуды ресімдеу тәртібі еңбек, ұжымдық шарттарда көзделмесе, онда бос тұрып қалудың басталуы бос тұрып қалу себептері көрсетіле отырып, жұмыс берушінің актісімен ресімделеді.
Жұмыс берушіге және жұмыскерге байланысты емес себептер бойынша бос тұрып қалуға ақы төлеу жалақының ең төмен мөлшерінен кем болмайтын мөлшерде, ал жұмыс берушінің кінәсінан болғанда – жұмыскердің орташа жалақысының кемінде елу пайызы мөлшерінде белгіленеді. Жұмыскердің кінәсінен жол берілген бос тұрып қалу уақытына ақы төленбеуге тиіс.
Еңбек кодексінің 1-бабы 1-тармағының 10-тармақшасына сай, бос тұрып қалу дегеніміз – экономикалық, технологиялық, ұйымдастырушылық, өзге де өндірістік немесе табиғи сипаттағы себептер бойынша, сондай-ақ төтенше немесе соғыс жағдайы енгізілген, төтенше жағдай жарияланған жағдайларда не мемлекеттік органдардың немесе олардың лауазымды адамдарының шешімі бойынша өзге де шектеу іс-шаралары, оның ішінде карантин енгізілген кезде жұмысты уақытша тоқтата тұру.
Осы ретте жұмыскерлерге заңнамада көзделген кепілдіктерден де оңтайлы жағдай жасау мақсатында «Жамбыл облысы әкімдігінің Білім басқармасы Тараз қаласының білім бөлімі» ККМ мен «Жамбыл облысы білім және ғылым қызметкерлерінің жергілікті кәсіподағының Тараз қалалық комитеті» арасында 2021 - 2023 жылдарға жасалған Ұжымдық шартпен, тараптар – жұмыстың жұмысшы кінәсынан болмай тоқтап тұрған күндері үшін қызметкерлерге, қосымша және үстеме ақыларсыз, жалақы мөлшерінде ақы төленетінімен келіседі.
Жоғарыда көрсетілгендердің негізінде мекемеде (мектеп, балабақша) күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілген кезеңде қызметкерлердің еңбекақысы қосымша төлемдер мен үстемеақыларды есепке алмай, ағымдағы жалақысы көлемінде жүргізіледі» деген басқармадан ресми жауап алдық.
Жалпы, мемлекеттік мекемелердің осындай жаңылтпаш жауап беретініне етіміз үйренген. Алайда басқарма сөзінің де жаны бар. Егер мектеп жұмысы жұмыс беруші есебінен тоқтамаған жағдайда оларға тек бір айлық жалақылары төленетіні заңда көрсетіліп тұр. Демек, ұстаздардың жанайқайы толықтай заңды дей алмаймыз. Алайда №28 мектептің құрылыс жұмыстары қыркүйек айында бітпесе, балалар қайда оқиды? Ұстаздардың жұмысы не болмақ? Мектеп директоры айтқандай, құрылыс пен оқу процесі қатар жүре беруге мүмкіндік бар ма?
Білім басқармасы берген ақпаратқа сүйенсек, егер мектеп құрылысы дер кезінде бітпесе, балаларды №20 мектепке тасымалдап оқыту жоспарланып отыр екен. Ал ұстаздарға қатысты мәселе әлі шешілмепті. Егер оқушылар тасымалданып оқытылатын болса, мұғалімдер де бірге барып оқу барысын жүргізе береді деген жоспар бар.
Міне, осылайша жаңа оқу жылына байланысты жағдай ұстаздардың да, оқушылардың да жанына батып тұр. Сондай-ақ бұл мәселе билік өкілдерінің де бас ауруына айналғандай. Әкімдіктен білгеніміз – биыл Тараз қаласы бойынша 7 мектептің құрылысы жүріп жатса, соның тек үшеуінің ғана құрылысы қыркүйек айында аяқталады. Қалған төрт мектептің құрылысы бітпейтіні анық. Оның қатарында №28 орта мектеп те бар. Құрылыстың кешеуілдеуіне серіктестіктің жұмысына салғырт қарауы себеп болуда. Тараз қаласы білім бөлімі тарапынан жауапсыз мердігердің үстінен хаттама толтырылып, айыппұл да салынған екен. Алайда одан жұмыс түзелмеуде. Сондықтан жауаптылар құрылыс жұмыстарын жоспарлы кезеңде бітірмеген мердігерлерді сотқа беруге шешім қабылдауда.
Әрине, мұндайда батыл шешімдер қабылданғаны дұрыс. Алайда қыркүйекте құрылысы аяқталмайтын төрт мектептің оқушылары мен ұстаздарының жағдайы не болмақ? Олар қайда барып паналайды? Ертең ата-аналардан арыз-шағым қарша борап, №28 мектептегідей ұстаздар көшеге шығып жатса қайтеміз?
Оған қоса, биыл құрылысы басталған бір балақшаның да жөндеу жұмыстары жоспарға сай аяқталмайтыны анық болды. Бұл «жығылғанға жұдырық» болатыны тағы анық.
Мұның барлығы «бәке» мен «жәкенің» кесірі екені әркімнің іші біліп отыр. Мемлекеттік конкурс жарияланғанда «көкесі» мен «әкесі» барлар тендерді иемденіп, соңы осындай кикілжіңге апаруда. Сондықтан шырмауықтай шырмалған тендер былығының тамырына балта шаппаса, мұндай жағдайдан көз ашпасымыз анық. Сондықтан билік басындағылар ең болмаса білім саласындағы мемлекеттік конкурста «бармақ басты, көз қыстыға» жол бермесе екен деп тілейміз.
Саятхан САТЫЛҒАН,
Жамбыл облысы
© коллаж: Елдар ҚАБА