Әдебиет майданында қалам тербеп жүрген ақын-жазушыларға деген мұндай маңызы орасан қолдауды ұйымдастыру үшін қазақстандық «Freedom Finance Life» өмірді сақтандыру компаниясы» АҚ-мен келісімшарт жасалған. Жобаның меценаты, танымал қазақстандық қаржыгер – Тимур Турлов. Одан бөлек, Freedom Finance Global PLC, Freedom Shapagat корпоративтік қоры қолдау көрсетті. Байқау қатысушыларына қойылған басты талап – ұсынылған шығарма бұрын-соңды еш жерде жарияланбауға тиіс.
Ұйымдастырушылар тарапына жалпы саны 40 қолжазба келіп түскен. Оның 17-сі қазақ тілінде, 23-і орыс тілінде жазылған. Бәйгеге қатысуға ниет танытқан авторлардың арасында 10-ға жуық кәсіби жазушы, 7 әйел, 2 университет студенті бар. Ридерлер мен супер ридерлер тобының екі аптаға созылған жұмыс қорытындысынан кейін 3 қазақ және 3 орыстілді роман таңдап алынған. Олардың қатарында «Көктегі көлеңке» (Темірлан Қылышбек), «Құндыз» (Гүлсара Райымқұлова), «Өмір бәйтерегі» (Сәуле Досжан), «Алмас есіктер» (Эльдар Воронцов), «Аманта Сари немесе алқызыл және ақ раушандар соғысы» (Нұрлан Тоқсанов), «Оралу» (Әсел Омар) романдары бар. Байқауға келіп түскен шығармалардың арасынан үздік деп танылған роман авторы осыған дейін www.mecenat.kz әдеби байқауының қорғалған сайтында оқырмандардың дауыс беруі нәтижесінде жеңіске жетті. Байқау ашық әрі әділ өтуі үшін жоба ұйымдастырушылары бірқатар негізгі принципті алға қойған. Әдеби сыйлық мемлекеттік бюджеттен тәуелсіз, сондай-ақ жасырын және ашық мүдделер қақтығысы болмас үшін романдарды саралайтын әділ қазылар алқасы бекітілмеген. Есесіне қазылар алқасының жауапты рөлін оқырман дауысы атқарады. Ұйымдастырушылар мұнда оқырман дауысын мұқият тексеру де назардан тыс қалмағанын жеткізді.
Сонымен оқырман таңдауының нәтижесінде Еңбек сіңірген қайраткер, «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты, жазушы Сәуле Досжанның «Өмір бәйтерегі» романы Қазақстан туралы ең үздік романдар байқауында кіл мықтылардың арасынан топ жарып, 3-маусымның жеңімпазы деп танылды. Енді роман авторы өмір бойы ай сайын 500 АҚШ доллар мөлшерінде сыйақы алып отырады. Жоба меценаты Тимур Турлов өз бейнеүндеуінде Mecenat.kz жобасы жеңімпазының есімін жариялап, Сәуле Досжанды айтулы жеңісімен құттықтады. Ал Темірлан Қылышбектің «Көктегі көлеңке» романы байқау нәтижесінің екінші сатысына жайғасты. Ерлан Асқарбеков авторға өз атынан 500 000 теңге көлемінде бір реттік сыйақыны табыстады. Онымен қоса, Ерлан Асқарбеков Mecenat.kz әдеби сыйлығының 4-маусымын ресми түрде ашық деп жариялады. Байқауға романдардың қолжазбасын қабылдау келер жылдың 15 наурызына дейін жалғасады.
– Еңбегім жанып, әдеби байқаудың үшінші маусымының жеңімпазы атанып отырғаныма қуаныштымын. «Өмір бәйтерегі» романын биылғы жылмен есептегенде жеті жыл жазыппын. Ұлттық кодымызды, қан тазалығын, әлемде қазақта ғана бар «жеті ата» деп аталатын шежіренің дала төлқұжаты екенін дәлелдеп, қазіргі жастарға түсіндіру үшін әр тарауын жеті қайтара оқып шықтым. Әрі бұл менің шығармашылық тәжірибем толысқанда жазған жетінші романым. Бұл романдар байқауы ғой. Адам өзінің шығармашылықтағы жеңісін бәйгеге түскенде ғана біледі. Егер бәйгенің алдында келсең, ол сенің еңбегіңнің жемісті болғаны, – дейді жоба жеңімпазы С.Досжан.
Жазушы, Mecenat.kz сыйлығының 2-маусымының жеңімпазы Тұрысбек Сәукетаев та «Өмір бәйтерегі» романының терең мазмұнына тоқтала келе, шығарманың қазақ өміріндегі маңызын атап өтті.
– Бұл роман – біздің қазақы болмысымызды жан-жақты суреттеген шығарма. Мұнда Нұржан мен Мөлдір есімді екі жастың махаббаты айтылады. Мөлдір жігітті ата-анасына әкеліп таныстырғанда, Нұржан өзінің жеті атасын білмейді. Қыздың ата-анасы жігіттің әкесіз туғанын естиді. Сонда қыздың әкесі жеті атасын білмейтін жігітке рұқсатын бермейтінін айтады. Романда баланың өмірге келуі баяндалып, соңында өз әкесін табуы суреттеледі. «Өмір бәйтерегі» – қазақ өміріндегі жеті атаның маңызы, қазақы тұрмыс, далалық өмірдің сипаты туралы баяндалатын шығарма, – дейді Т.Сәукетаев.
Биыл үшінші мәрте ұйымдастырылып отырған Mecenat.kz жобасының мақсаты – қазақстандық көркем әдебиетті дамыту, кітап оқырмандарының ынтасын арттыру, сондай-ақ жазушылардың кәсіби деңгейін көтеру және олардың шығармаларын әлемдік кітап нарығына шығару. 2022 жылы «Күлпет» романының авторы Шархан Қазығұл үздік атанса, 2023 жылы «Өлгендер қайтып келеді» романының авторы Тұрысбек Сәукетаев жеңімпаз деп танылған еді. Бүгінде қос жазушының байқауда жеңіске жеткізген шығармалары талғамы биік оқырманның жоғары бағасына ие болып келеді.
Алтынай БАУЫРЖАНҚЫЗЫ,
Алматы қаласы