Мерзімді қызметтегі сарбаздарды шақыру санын көбейту қажеттілігі мынадай:
1. Заңнамалық негіз және әскерге шақырудың жоспарланған өсуі:
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 16 ақпандағы № 96 қаулысына сәйкес, 2025 жылдан бастап 41 706 адамды шақыру жоспарланып отыр, тиісті НҚА НҚА порталында орналастырылған.
2. Шақыру статистикасы және тұрақты өсу тенденциясы:
Соңғы жылдары әскерге шақырылушылар санының тұрақты өсуі байқалды:
2023 жыл: 38 000 астам адам шақырылды.
2024 жыл: 40 148 адамды шақыру жоспарлануда.
2025: 41 706 адамды шақыру жоспарлануда.
Бұл үрдіс қорғаныс және ішкі міндеттерді орындау үшін дайындалған әскери қызметшілерге деген қажеттіліктің артуына байланысты.
3. Міндеттерді кеңейту және әскерге шақырылушыларды бөлу:
Әскерге шақырылушылар тек Қарулы күштерді ғана емес, сонымен бірге:
Ұлттық ұлан: ішкі қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
Шекара қызметі: мемлекеттік шекараларды қорғау үшін.
Жаңа бөлімшелер мен бөлімдерді құру үшін көбірек дайындалған сарбаздар қажет, бұл сонымен қатар әскерге шақырылушылардың көбеюіне ықпал етеді.
ТЖМ: төтенше жағдайларға ден қою үшін.
4. Шақыруды арттырудың әлемдік тәжірибесі:
Көптеген елдер міндетті қызметке оралады немесе әскерге шақырылушылар санын көбейтеді:
Латвия: 2023 жылы міндетті шақыруды қайта бастады.
Литва: 2015 жылы міндетті қызметті қайтарды.
Швеция: 2017 жылы әскерге шақырылушыларды 2035 жылға қарай 10 000-ға дейін көбейту жоспарымен қайта бастады.
Оңтүстік Корея: Ұлттық қорғанысты қолдау үшін әскерге шақырылушылар санын біртіндеп көбейтуде.
Таиланд: жыл сайын қорғаныс қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін шақыруды арттырады.
Сингапур: резервшілер санын көбейту арқылы міндетті қызметті сақтайды.
5. Демография және көрші елдермен салыстыру:
Қазақстан халық санының өсуін көрсетіп отыр, бұл Қарулы Күштерді қалыптастыру үшін қолжетімді ресурстардың ұлғаюына ықпал етеді.
Әскерге шақырылушылар санының шамамен қатынасы:
Қазақстан (2025 жыл): 41 706 әскерге шақырылушы (халқы ~20 млн).
Өзбекстан: жыл сайын 50 000-нан астам әскерге шақырылушылар (халқы ~36 млн).
Түрікменстан: жыл сайын 10 000-ға дейін шақыру (халқы ~6 млн).
Бұл деректер аймақтық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін сандық тепе-теңдікті сақтау қажеттілігін көрсетеді.
6. Әскерге шақырылушылардың көбеюінің негізгі себептері:
Геосаяси шиеленіс:
Ұлттық қорғанысты нығайту:
Жаңа бөлімшелер мен бөлімдерді жасақтау үшін көбірек әскери қызметшілер қажет.
Халықтың өсуі:
Ел халқының көбеюі қызмет үшін қол жетімді ресурсты кеңейтеді.
Бейбітшілік пен аймақтағы тұрақсыздықтың өсуі, мысалдар: Грузиядағы, Сириядағы қақтығыстар, гибридті соғыстар мен кибершабуылдар қаупі.
7. Әскери қызметтің беделі және әлеуметтік бағдарламалар:
Тегін жоғары білім:
2023 жылдан бастап Қазақстанда қызмет еткен әскери қызметшілерге тегін негізде жоғары білім алуға мүмкіндік беретін Қорғаныс министрлігінің бағдарламасы жұмыс істейді.
Әскери-есептік мамандық алу:
Әскерге шақырылушылар кәсіби дағдылар мен әскери есеп мамандықтарын ала алады, бұл олардың армияда да, азаматтық өмірде де сұранысын арттырады.
Әлеуметтік жеңілдіктер, білім беру гранттары және қайта даярлау қызметті жастар үшін тартымды таңдау етеді.
8. Жұмылдыру ресурсын ұлғайту:
Әскери қызмет сыртқы қауіптер туындаған жағдайда жедел жұмылдыруға дайын дайындалған резервті қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Резервшілер жүйесін дамыту мемлекеттің жұмылдыру әлеуетін арттыруға ықпал етеді.
Қорытынды: әскерге шақырылушылардың көбеюі – бұл жаһандық және аймақтық сын-қатерлерге бейімделу қажеттілігінен туындаған стратегиялық қадам. Қазақстан халықаралық шиеленістің өсуі жағдайында қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін қорғаныс қабілетін нығайтудың әлемдік тәжірибесін ұстанады.