Аймақтың жетістігі мен проблемасы айқын

Аймақ басшысы сөзін еліміздің эко­номикасының доноры болып отырған Аты­рау өңірінің өнім өндірудегі көрсет­кіші, экономикалық жағдайы, өңірдегі ше­телдік ірі компаниялар жүзеге асырып жатқан ірі жобаның жұмыстары туралы зер­делеп айтып жеткізді.

Атырауда  биыл  10 ай ішінде облыстағы кен орындарында 39,3 млн тонна мұнай өндірілді. Бұл – республикада өндірілген мұнайдың 55 пайызы. Атырау облысы инвестиция көлемі бойынша республикада көшбасшы екені белгілі.  Биыл осы мерзімде негізгі капи­талға құйылған инвестиция көлемі 2 трлн 657 млрд теңге болды. Еліміздегі инвес­тицияның 28,2 пайызы –Атырау облысы­ның үлесінде. Аймақ басшысы М.Дос­мұхам­бетовтың айтуынша,  Теңіз кенішін­де Болашақ кеңейту жобасы зауыты құрылысы жүріп жатыр. Жалпы сомасы 45 млрд долларға бағаланған жоба жылдық мұнай өндіру көлемін 12 млн  тоннаға дейін ұлғайтуға мүмкіндік береді. Бұл  жоба мұнай-газ секторындағы сервистік қыз­мет­тің дамуына ықпал етеді. Қазірдің өзін­де аталған салада 300-ге жуық қазақ­стандық компания мен 27 мың отандық жұмысшы  тартылған. Пандемияға дейін компанияда 45 мың жұмысшы болған. Жұмыс күшінің азаюына Теңіз кенішінің індет ошағына айналуы  себеп болды.  Болашақ кеңейту жобасы 2023 жылы толық аяқ­тала­ды. Аймақ басшысы өңірде  тағы бір ауқым­ды мұнай-газ жобасы Қашаған кен орнын­да 1 фазалы кеңейту жобасы жүріп жат­қанын хабарлады. Жоба 2025 жылы аяқ­талады. Нәтижесінде, өнім өндіру кө­лемі 1,5 млн тоннаға артады. Қашағанда өн­дірілген 12,7 млн тонна мұнай былтырғы сәйкес мерзімнен  10 пайыз артық өн­дірілді. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына Жолдауында: «Қазақ­станның батыс өңірлері мұнай-химия кешендерін салып, жоғары деңгей­дегі қайта өңдеу ісінің жаңа өндірістік цикл­дарын құру үшін инвестиция тар­татын орталыққа айналуы тиіс» деп атап өт­кені мәлім. Аталған бағыт бойынша Аты­рау облысында бірқатар ірі инвес­тициялық жобалар жүзеге асырылуда. – Инвестициялық жоба деп KPI ком­паниясының полипропилен жобасын атап өткім келеді. Жақын шетелдерді алған­да ең ірі полимер өндірісі жобасына 2,6 млрд АҚШ доллары инвестиция салын­ды. Жоба құрылысы 3 000 жұмыс ор­нының ашылуына мүмкіндік беріп отыр. Зауыт 2021 жылы іске қосылған кезде 500 тұрақты жұмыс орны ашылады. Сонымен бірге Қашағанның шикізаты негізінде Газ өңдеу зауытының құрылысы жоспарлануда (GPS Investment  ЖШС).  Бұл жобаға 2021-2023 жылдар аралығында  370 млрд теңге инвестиция құйылады. Нәтижесінде, шетелге мұнайды шикізат күйін­де тасымалдау көлемі азаяды. Өңдел­ген мұнай экспорты ұлғайған жағдайда дайын мұнай-химия өнімі өндірісі жолға қойылады. Тұрақты 600 жұмыс орны ашылады. Жоба құрылысы кезеңінде 2 800 жұмыс орны құрылады, – деді облыс әкімі М.Досмұхамбетов. Мұнай-газ саласы шоғырланған ай­мақ­тың экологиясы елімізге ғана емес, өзге елдерге де мәлім екені ащы шындық. Аты­рау  облысының әкімі Махамбет Дос­мұхамбетов мұнай-газ секторы өндірісінің дамуы қоршаған ортаға кері әсерін тигізбей қоймайтынын ашық айтты. Аймақ басшысы Махамбет Дос­мұхамбетов аймақтағы экологиялық өзек­ті мәселелерді шешуге қатысты Экология, геология және табиғи ресурстар минис­трлігімен бірлесе «Жол картасы» әзірлен­генін хабарлады. Айтарлығы «Жол картасында» 40 тар­мақты құраған мәселені шешу жолдары атмосфераға тасталатын лас қалдықтар көлемін азайтуға мүмкіндік береді. Соның алғышарты десек те болады, аймақ басшысы келер жылы жасыл белдеу құру үшін көгалдандыру шарасына мұнай-газ секторының 20-ға жуық кәсіпорнын тартпақ.   – Осы жұмыстар шеңберінде, «Тенгиз­шевройл» кәсіпорнын қаланың Қайыр­шақты округі аумағындағы 1 722 гек­тар учаскелерде, НКОК компаниясын Аты­рау қаласының оңтүстік-шығыс ба­ғытындағы «Соколок» каналы бойынан 1 374 гектар аумаққа «жасыл белдеу» құру, «Атырау мұнай өндеу зауыты» кәсіпорнын қалпына келтіруге «Тухлая балка» булану алаңына аумағында 1 421 гектар жерге ағаш көшетін отырғызу жоспарлануда. Жоба жыл сайын қаланың барлық ауданында 100 мыңға дейін ағаш көшетін қосымша отырғызуға мүмкіндік береді,–  деп атап өтті Махамбет Досмұхамбетов.

Жайық өзенін сақтау және тиімді пай­да­лану мәселесі де өткір тұр

Бүгінде Атырау облысы әкімдігі тара­пынан Жайық, Қиғаш өзендерінде түп тереңдету жұмыстары жүргізілуде. Терең­дету жүріп жатқан каналдың жалпы ұзын­дығы 169 шақырымды құрайды. Жайық өзенін сақтап қалуда жергілікті тұрғындар  өз ұсыныстарын айтып, Үкіметтің на­зарын аударуда. Сайып келгенде,  сан ғасыр­лар жағалауын жайлаған елді тір­шілік көзі сумен, балығымен қамтамасыз етіп, әлеуметтік-тұрмыстық жағдайына септігін тигізіп отырған Жайық өзенін сақтап, ұрпаққа аманаттау – әр азаматтың перзенттік парызы. Мемлекет басшысы елдің дамуы мұ­най-газ саласына ғана тәуелді болмай, ауыл шаруашылығы саласын дамытуға сер­пін беретін уақыт келгенін айтқан бо­ла­тын. Шөлейтті жерде орналасқанына қара­мастан,  Атырау облысында соңғы 5 жылда агро­сектор саласында 10 ірі жоба іске қо­сыл­ды. Жалпы құны 19 млрд теңге бо­латын жобалар 689 жұмыс орнының ашыл­уына мүмкіндік берді. Олардың қата­рында «Алмалы құс», «Атырау-Бө­дене», «Агро Феликс» шаруа қожалықтары бар. Биыл агросектор саласына бюджеттен 3,2 млрд теңге бөлінді. Ал  «Еңбек» бағ­дарламасы арқылы 1,2 млрд теңге қаржы бөлініп, 283 субъектіге несие беріліп, 118 жұмыс орны ашылды. Аймақ басшысының айтуынша, шал­ғайда орналасқан қожалықтар жаңа тех­нологияның игілігін көруде. Шалғай жа­йылым учаскелерінде орналасқан 327 шар­уашылық 392 дана күн панельдері мен су айдау сорғыларын инвестициялық суб­сидиялау аясында  сатып  алды. Аудан орта­лығынан 100-200 шақырым жерде отыр­ған шаруашылықтар жел генераторы мен күн панельдерінің көмегімен электр қуа­тын пайдалануда. Атап өтерлігі, алдағы жылдары агро­сектор саласында 7 ірі жоба іске қосылып, 459 жұмыс орны ашылады деп күтілуде. Жалпы сомасы 3,2 млрд теңге инвестиция құйылатын жобалар қатарында құс етін өндіру, жеміс ағашын өсіру, ірі қара мал бордақылау, асылтұқымды ірі қара өсіру, жылыжай бар. Қазіргі  таңда облыста 33 асылтұқымды мал шаруашылығы бар. Өңірдің балық шаруашылығына тоқталған аймақ басшысы биылғы жылы да дәстүр бойынша Жайық өзеніне 7,5 млн-нан  астам бекіре тұқымдас шабақтар өсім­ге жіберілгенін айтты.  Атырау об­лысы аумағында 18 өндірістік шаруа­шылықтар балық аулаумен айналысады. 10 айда 7 312 тонна балық ауланып, оның 81 пайызы өңделіп, экспортталды. «Аты­рауда дайындалған» брендімен ысталған қаракөз өнімі бүгінде Ресей мен Израиль секілді елдерде жеңсік ас ретінде ерекше сұранысқа ие болып отыр. Атыраулық балықшылар  балық шаруашылығына субсидия беру мәселесін Үкіметке жеткізіп, бүгінде  ұсыныстарына жауап күтуде. Атырауда соңғы жылдары шағын және орта бизнеске тәуекел етушілер қатары артты. Аймақ басшысы М.Досмұхамбетов «Бизнесті қолдау картасы» аясында Аты­рауда биыл 8 жобаны іске қосу жоспар­ланып отырғанын айтты.  Жалпы құны 15,8 млрд теңгеге бағаланған жоба 660 жұ­мыс орнын құруға мүмкіндік береді. – Оның ішінде бір жоба пайдалануға берілді. BEST MODULE  ЖШС-ның ме­талл өңдеу зауыты іске қосылып, 40 жұ­мыс орны ашылды. Бройлер құсын өсіру бағытындағы фабрика  MEKEN CHICKEN  ЖШС, Металконструкциясын өндіру цехы, «Касхим» ЖШС-ы кеңейтілген поли­п­ропиленді қап өндірісі зауыты, «Бұ­йырғын» ӘКК-нің  бройлер балапанын бор­дақылау құс фабрикасының құры­лысы, «Медстарэкспорт» ЖШС инфуздық ерітінділерді шығару, Inder Tuz Company  ЖШС ас тұзы өндірісі жыл соңына дейін пайдалануға беріледі, – деп атап өтті Аты­рау облысының әкімі Махамбет Дос­мұхамбетов. Соңғы 8 жылда ауылдық кәсіпкерлерді қолдау үшін «Бизнес аймақ» өңірлік бағ­дарламасына бюджеттен 3 млрд  теңге бө­лінді. Аталған қаражатқа 513 бизнес-жоба қаржыланды, 705 жаңа жұмыс орны құрылды. Жалпы, өндірісті  Атырау облысында шағын және орта кәсіпкерлік субъек­тілерінің саны 50 мыңнан асып, 127 мың адам жұмыспен қамтылған. Сайып кел­генде,  білімі мен тәжірибесі бар маман­дарға қай саланың да есігі ашық. Жеке бизнесі үшін мемлекеттен де қолдау бар.

Жедел жәрдемнің мәселесі шешілді

Елімізде денсаулық саласы  жағдайын пандемияның алғашқы соққысы халыққа айқындап берді. Десек те, саладағы күр­делі кемшіліктерді жоюға, әсіресе өңірдегі денсаулық саласын дамытуға  Мемлекет басшысы Үкіметке тапсырма беріп, жағ­дай жақсаруға бағыт алды. Айталық, Атыраудың жедел жәрдеміне шағым толассыз болатын. Мамандары мен арнаулы автокөліктерінің жетіс­пеу­шілігі көп жылдар бойы түйіні тарқа­тылмай келді. Соңғы 3  жылда бұл салада оң өзгерістер байқалады. Пандемиядан алған сабағымыз сол, медицинаға жіті көңіл бөлінді. Атыраудың  медициналық орындары жедел жәрдем көлігімен 100 пайыз қамтылды. Атырау қаласында 200 орындық инфекциялық модульді ауру­хана, кардиорталық жанынан 50 орындық жапсаржай, Құрманғазы ауданында 75 орындық орталық аурухана пайдалануға берілді. Жылыой ауданында 275 орындық заманауи орталық аурухана салынуда. Баспасөз конференциясы барысында Махамбет Досмұхамбетов пандемияның ықтимал «екінші толқынына» өңір меди­цинасының дайын екенін мәлім етті. Ай­талық, медициналық мекемелер ко­рона­вирус инфекциясына қарсы пре­параттардың екі айлық қорымен қам­тамасыз етілді.   Бүгінгі таңда 715,6 млн теңгеге дәрі-дәрмек сатып алынып, дәрі­ханаларға кедергісіз жеткізілуде. «Атырау» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы кері қайтару талабымен 500 млн  теңге бөліп, дәрілік заттардың тұрақты қорын құрды. Жыл басында аймақта 278 меди­циналық кадр жетіспеді. Осы уақытта  об­лысқа 93 жас маман келді. Оның 35-і аудандық медицина ұйымдарына жұмысқа орналастырылды. Медициналық маман­дық тапшылығын шешу үшін облыс әкімі грантын көбейтті. – Атырау қаласы бойынша 80 үй апат­ты жағдайда деп танылған болатын.  Биыл 5 көппәтерлі жатақханадан 412 пәтер тұрғыны  көшірілді. Жыл соңына дейін 332 пәтердің тұрғындарын 3 жата­қханаға көшіру жоспарлануда. Осылайша, 10 жатақхананың 8-і көшіріледі. «Нұрлы жол» мемлекеттік бағдарламасы аясында «Ақтөбе – Атырау – Астрахан» жолын күр­делі жөндеу жұмыстары жалғасуда. Қа­зіргі таңда «Мақат – Қандыағаш»  және «Аты­рау – Астрахан» бағытында жол-құ­рылыс жұмыстары жүріп жатыр. «Атырау – Астрахан» жобасы аясында 6 мердігер ме­кеме жұмыс істеуде. Жол жөндеу жұ­мыстарына 1 100 жұмысшы тартылды. Оның ішінде 300 адам – жергілікті мамандар. Жоба 2022 жылы толық аяқ­талады деп жоспарланып отыр ,– деп атап өтті Атырау облысының әкімі Махамбет Досмұхамбетов. Брифингтің соңында облыс əәкімі БАҚ өкілдері қойған сұрақтарға жауап берді. Мысалы, «Өңірдің экологиясына айтар­лықтай зиян келтіріп отырған «Атырау мұнай өндеу зауыты» ЖШС-ы көшіріле ме?» деген сұраққа облыс әкімі жуырда ғана өңірдегі ірі компаниялар бас­шыларының қатысуымен жиын болып, компанияларға экология талабын сақтау қатаң ескертілгенін және «Атырау мұнай өндеу зауыты» ЖШС-н көшіру жоспарда жоқ екенің айтты. Құрманғазы ауданының шалғай ауылдарында тұрғын үйлерді құм басып жатқаны туралы қойылған сұраққа облыс әкімі бұл мәселені білетінін және құм басуды сексеуіл егіп тоқтату үшін қар­жы бөлінетінін  жеткізді. Аймақ бас­шысына «Атырау онкология ауруынан елі­міз бойынша1-орында. Оған экология  себеп екені айқын» деген сауал қойылды. «Атырау өңірі онкология аурулары бо­йынша 1-орында емес. Алайда онко­л­о­гияның жасарып бара жатқаны рас. Бүгінде Атырауда 4 мыңнан астам науқас есепте тұр, 3 мыңнан аса науқас бұл дерт­тен емделіп шықты», – деді өңір басшысы. Жалпы, Атырау облысының әкімі М.Досмұхамбетов шетелдік мамандарды отандық мамандармен алмастыру, эко­логия, Жайық өзеніне қатысты қойылған сауалдың барлығына жауап берді.       Тұрсын ЖҰМАБЕКҚЫЗЫ, Атырау облысы