Қазынаға қол сұғу қашан тоқтайды?

Осыдан бірнеше ай бұрын жазғанымызда Алматы облысы бойынша асылтұқымды мал басын көрсетуде көзбояушылықтар болып, төрт түлікті асылдандыруға мемлекеттік қазынадан бөлінетін демеуқаржының талан-таражға түсіп кеткенін жазған едік. Онда жоғары жаққа тапсырылған статистика мен нақты санның арасында айырмашылық көп екені айтылған еді.

Бұл жөнінде Мемлекет басшысы өзі­нің осы жолғы Жолдауында айрықша атап өтіп, салада тәртіп орнатуды талап еткен еді. Мұндай жағдай тек мал шаруашы­лы­ғына  тән емес. Барлық салада сұғанақ­тық жиі көрініс береді. 

Қалай болғанда да, қазынаға қол сұ­ға­тын сұғанақтар әлі азаймай тұрған сы­­ң­­айлы. Жақында өткен брифинг бары­сында белгілі болғандай, Алматы об­лысында мемлекеттік қаржыны жымқыру­дың бірнеше дерегі әшкереленіпті. Бұл туралы Экономикалық тергеу департаменті басшысының орынбасары Данияр Қыдыр­алиев баспасөз мәслихатында мәлімдеді. Оның айтуына қарағанда, облыста мем­лекет­тің тарапынан нақты бір бағыттарды қолдауға берілетін  субсидияларды жолын тауып заңсыз иемдену мен жалған құжат­тар дайын­дап ұсыну арқылы жасалған 6 қыл­мыс тіркеліп, мемлекетке жалпы со­ма­сы 653 миллион теңге болатын шығын келтірілген.

Экономикалық тергеу департаменті жүр­гізген тексеріс барысында  сол баяғы агроөнеркәсіп кешенінде асыра сілтеу ас­қынып тұрғаны анықталыпты. Бұл сал­а­да  мемлекет қаражатын жымқырудың жүйелі схемалары қалыптасып, көзбоя­шы­лықтың әбден етек жайғаны белгілі болған. Қазынаның қаржысын қалтасын­дағы ақшасымен шатастырған, қомағай­лық­қа салынған  жауапкершілігі шектеулі серік­тестіктің басшысы 7 жылға бас бос­тан­дығынан айырылыпты. Ол өзінің иелігін­дегі ет өңдеу зауытының жобалау-сметалық құжаттарын ойдан құрастырып, қолдан жасау арқылы  мемлекеттен 205 мил­лион теңге, жалған құжаттар арқылы кәсіпорынға орнатылған құрылғының өндірістік қуаты туралы ақпаратты бұрма­лап, тағы 63 миллион  теңге  мөлшерінде қомақты  субсидия алып, алшаң басып жүр­генде тұтылыпты. 

Ал облыстағы ауылшаруашылық коо­пер­ативтері бірінің басшысы мал басының саны туралы жалған ақпарат ұсынып, 50 миллион теңге субсидия алған және ол­ар­­ды жеке депозиттік шотқа орналас­ты­рып, түскен дивидендтерді өз қажетті­лігіне жұмсап, жырғап отырған.

Кейінгі жылдары басынан дау-дамай арылмаған, жемқорлықтың түр-түрі тіркеліп, әбден жаманатқа қалған білім беру саласында да қазына қаражатын жым­қыру жалғасуда. Осының алдында жазғанымыздай, өңірдегі жеке балабақ­шалардың басшылары балаларды жалған тіркеу арқылы мемлекеттік білім беру тап­сырысы бойынша бөлінген бюджет қара­жатының қызығын көріп келген. Алматы облысының әкімдігі қазір осы саладағы мемлекет қаражатының талан-таражға түсуін болдырмау мақсатында Іле және Жамбыл аудандарындағы бала­бақшаларды Face ID функциясы бар құрыл­ғылармен жабдықтады. Балалардың нақты есебін жүргізуге және болашақта жоғары­дағыдай жемқорлық сипатындағы  заңбұзушылықтарды болдырмауға мүм­кін­­­дік береді деген үміт бар. Бұл қадам ақ­тал­ып жатса, болашақта мектепке дейінгі білім мен тәрбие мекемесінің бар­лығында осындай құрылғылар орнатылатын болады. 

«Коммуналдық қызметтер мен әлеу­меттік маңызы бар тауарларды сатып алу кезінде екі ортадан заңсыз пайда тауып келген делдалдарды болдырмау үшін бел­сен­ді жұмыстар жүргізілуде. Мұндай мем­лекеттік бюджеттің ақшасын үнемдеу және оны дұрыс пайдалану мақсатында жасалып жатқан шаралар алдағы кезде де жалғаса береді», – дейді Данияр Қыдыралиев.

Болат АБАҒАН,

Алматы облысы