Кеңес кезеңінің дүрілдеп тұрған шағында Сыр өңі­рінде көптеген жасырын әскери нысандар жұмыс іс­теді. Әсіресе, Арал өңірі мен Байқоңыр ғарыш ай­лағы аумағында аса құпия мақсаттағы жабық әскери қалашықтар аз болмады.

Сыр бойының солтүстік ауданы саналатын Арал өңірінде «Қарақұм» деп аталатын елдімекен бар. Тарихтың қатпарлы құпиясын қойнауына бүккен киелі мекенде жаугершілік заманда ел ертеңін еселеген «Қарақұм құрылтайының» ізі жатыр.

Бір кездері теңізі шал­қыған Арал өңірінің тір­шілігі қайнап жатты. Сол шақта су маржанын сүзген халықтың ырзық-несібесі де мол болды. Аралдың өз порты, балық өңдеу ком­бинаты талай жанның тұр­мысын оңалтты.