Нұр-Сұлтан қаласы әлемнің ең жас астанасы болғанымен, Еуразия кеңістігінің орталығы саналады. Дегенмен, тек әкімшілік орталық қана емес, өндірісі өрлеп, экономикасы еселенген, «өз күнін өзі көре алатын» деңгейдегі қала. Мысалы, қазір әлемдік ЖІӨ-нің жартысына жуығы 300 ірі қалада өндіріледі десек, соның көбін «өркениеттің өркешінде отырған» Нью-Йорк, Лондон, Шанхай, Гонконг, Сингапур сияқты ірі қаржы орталықтары құрайды. Ал олардың экономикасының негізі - қаржы, технология, логистика және сабақтас салалардан тұрады. Қазақстан елордасы ептеп болса да қазір сондай әлеуетке ие.
1998 жылы мұндағы қала халқының саны небәрі 300 мың адам болса, қазір миллион жұрт қоныстанған мегаполис атанып отыр. Соңғы 10 жылдың өзінде елордалықтардың өсімі 50%-дан асты. Болжамдық мәліметке сүйенсек, 2030 жылға қарай Нұр-Сұлтан қаласының халқы 2 миллион адамға жетуі тиіс. Қазір мұнда 46,8 мың адам әлеуметтік тұрғын үй кезегінде тұр. Демек, әлеуметтік тұрғын үй жобаларын іске асыруға да инвестициялар қажет. «Инвестиция» демекші, елорданың экономикалық саясатындағы маңызды басымдық – тікелей шетелдік инвестициялар. Қалада қазір 4 027 шетелдік компания тіркелген. Соңғы 10 жылда мемлекетке 75,1 триллион теңге көлемінде инвестиция салынса, Нұр-Сұлтан қаласына құйылған инвестиция мөлшері – 7,4 триллион теңге. Ал былтыр мұнда 1 трлн. 115 млрд. теңгеден астам инвестиция тартылды. Ол өткен жылдың сәйкес кезеңінен 21,5 пайызға жоғары. Бұл өсімнің негізгі көзі – 91,6 пайызды құрайтын жеке инвестициялар. Сондай-ақ, шетелдік инвестициялар көлемі 8,5 есе артып, 49,5 миллиард теңгені құрады. Одан бөлек, салаларды талдау барысында қалада жұмысын жалғастырып кетуі мүмкін, болашағы бар қызмет түрлері, сондай-ақ астанада өндіруге болатын және импортты алмастыруға мүмкіндігі жетуі мүмкін өнімдер түрлері анықталды. Мәселен, талдау барысында импортталатын өңделген өнімдердің 68 пайызы азық-түлік тауарлары екені анықталды. Себебі, Нұр-Сұлтан қаласында импортты ішінара алмастыруға қауқары жетерлік 423 компания бар. Олар өндіретін «қарапайым заттар экономикасының» басты тізіміне енгізілген тауарларға деген сұраныс артқан. Әсіресе, өткен 4 жылда өңдеу өнеркәсібі тұрақты өсім көрсетіп отыр. Елордада 2020 жылдың қаңтар-желтоқсан айларында өнеркәсіп өндірісінің көлемі 1 триллион 43 миллиард теңгеден асса, өңдеу өнеркәсібі өндірісінің көлемі 936,5 миллиард теңгені құраған. Эпидемиологиялық ахуал мен карантин шараларына қарамастан, Қазақстан астанасы былтыр жыл бойы экономикалық дамуда оң қарқын көрсетті. 2020 жылдың қорытындысы бойынша жалпы өңірлік өнім (ЖӨӨ) 5 триллион теңгеден асты. Өнеркәсіп кәсіпорындары 1 триллион 43 миллиард 700 миллион теңгеге өнім өндірді десек, бұл индекс 2019 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 2,4 пайызға артық. Ал елорданың көлік және қойма саласы негізгі капиталға салынған инвестициялар көлемі бойынша Қазақстан өңірлері арасында көшбасшы. Қазір мұнда 11 көліктік-логистикалық орталық (КЛО) бар. Ал қаланың көлік жүйесі жалпы ұзындығы 852,8 шақырымға созылатын 1 110 көшеден тұрады. Жол жұмыстарын жүргізуге «Жұмыспен қамтудың Жол картасы» бағдарламасы бойынша 15 мыңнан астам жұмыс орны құрылды. Сонымен қатар Нұр-Сұлтан қаласының қоғамдық көлік жүйесінде 1 коммуналдық және 5 жеке автобус паркі қызмет көрсетеді десек, оның маршруттық желісі 96 маршруттан тұрады. Ал күнделікті кесте 1 364 аялдамаға тоқтайтын 877 автобусты құрайды. Тағы бір айта кетер жайт, былтыр жұмыс істеп тұрған шағын және орта бизнес субъектілерінің саны 144,8 мыңға өскен. Экономиканың нақты секторында 29 мың жаңа жұмыс орны (тұрақты – 16,8 мың, уақытша – 12,2 мың адам), оның ішінде ШОБ саласында 21,1 мың жұмыс орны (72,6%) құрылды. ШОБ субъектілерінің тауарлар шығаруы 2020 жылғы қаңтар-қыркүйекте 4 275,1 миллиард теңгені құрады. «Бастау Бизнес» жобасы бойынша кәсіпкерлік негіздерін оқытуға 1 502 адам және кәсіптік-техникалық оқытуға 1 050 адам жіберілді. 561 азамат 555 600 теңге (200 АЕК) мөлшерінде жаңа бизнес идеяларды іске асыруға мемлекеттік грант иегері болды. Ал биылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша жұмыс істеп тұрған ШОБ субъектілерінің саны 144 769 бірлікті құрап, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 7,7 пайызға артты. Енді жұмыс істеп тұрған арнайы экономикалық аймақтар мен олардың индустриялық парктерін дамыту жөніндегі жұмыс жандандырылып жатыр. «Астана – жаңа қала» АЭА №1 индустриялық паркінің аумағына 2020 жылы 35 жоба тартылған.Е. БОЛАТҰЛЫ