Президент Қасым-Жомарт Тоқаев биылғы Жолдауында еліміздегі экологиялық мәселелер басты назарда болуы тиіс екенін айтты. Расымен, қазір экология көптеген табиғи компоненттен тұратынын білеміз. Соңғы жылдары экологиялық саясат бірнеше реформадан өтті. Жаңа «Экологиялық кодекс» қабылданғаннан кейін тың инструменттер мен механизмдер арқасында қоршаған ортаның жағдайын жақсартуға мүмкіндік тумақ.
Жолдау аясында Мемлекет басшысы Қазақстандағы ауасы ластанған 10 қаланы орта мерзімде, тез арада газға көшіру жайын ерекше атап өтті. Егер Экология министрлігінің мәліметіне қарайтын болсақ, жылына 2,5 миллион тоннадан астам зиянды заттар қоршаған ортаға шашылып жатыр. Соңғы мониторинг бойынша, әсіресе өндірістік қалалардың ауасы ластанған. Оның ішінде Нұр-Сұлтан мен Алматы, Қарағанды, Теміртау қалалары барын айту керек. Бұл аймақтарды газға көшіріп, басқа да балама жолдарды қарастырған жөн. Аталған мәселе аз да болса шешімін тауып жатқанын көріп отырмыз. Елордаға «Сарыарқа» магистральді газ құбыры тартылды. Жылу электр стансасы да, жеке сектор да газға ауыспақ. Теміртаудағы «АрселорМиттал» компаниясы да меморандум негізінде зауыттан шығатын қалдық көлемін азайтпақ ниетте. Сондай-ақ Алматы тұрғындарын алаңдатқан бір мәселе бар. Ол – қаланың жылу электр стансасын газға көшіріп, модернизациясын жасау. Бұл жөнінде де Мемлекет басшысы тарапынан тапсырмалар болды. 2-жылу электр стансасының аумағында булы газ қондырғысын салу мен 3-жылу электр стансасын жаңғырту қажет. Енді қаланың негізгі электр және жылумен қамтамасыз етіп отырған құрылғыларын толығымен ауыстырып, жаңғырту жағы ескеріледі. Барлығы Алматы қаласының экологиясын жақсартуға оң әсерін тигізбек.
Елімізде бірнеше жылдан көміртектік экономикаға көшу жөнінде арнайы стратегия жасалып жатыр. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев 2021 жылы БҰҰ аясында өткен климаттық саммитте Қазақстан 2060 жылы көміртектен арылу бойынша міндеттемені толық орындап бітетінін атады. Яғни, баламалы энергияны дамыту, ірі өндірістік кәсіпорындарды модернизациялау, қолжетімді жаңа технологиялар енгізу қажет.
Қазірде Экология министрлігі тарапынан «Жасыл Қазақстан» мен су ресурстарын тиімді басқаруға қатысты ұлттық жобалар әзірленіп жатыр. Бұл жобалардың ерекшелігі – 2025 жылға дейінгі кешенді іс-шаралар ескерілген. Су тапшылығы келешек әлем елдерімен қатар, Қазақстанда да болатын мәселенің бірі. Себебі сарапшылар мәлімдемесінде 2040 жылға қарай су жетіспеушілігі мәселесі шығуы мүмкін екені айтылған. Биыл болған қуаңшылық – соның бір куәсі. Бұл мәселені қалай шешеміз? Біріншіден, су ресурстарының ластануын қатаң бақылау керек. Екіншіден, суды пайдаланғанда цифрландыру секілді технологияларды ескеріп, тиімді жұмсауымыз тиіс. Бұдан бөлек, елімізде су қоймалары мен арнайы гидротехникалық құрылғылар бар. Осылардың жұмысын үнемі бақылауда ұстау маңызды.
«Nur Otan» партиясының сайлауалды бағдарламасында экологияға қатысты көптеген іс-шара бекітілген. Оның ішінде өзен-көлдердің тазаруын қамтамасыз ету, Жайық өзені мәселесін шешу, баламалы энергия көлемін 2 есеге арттыру бойынша арнайы тапсырмалар бар. Жол картасы да дайындалды. Партия жанынан «Экологиялық кеңес» құрылды. Кеңестің негізгі мақсаты – су ресурстарын тиімді пайдаланып, ормандарды ұлғайтып, шөлейттер проблемасын шешу, қоршаған ортаға қатысты өзекті мәселелерді қарастыру. Соңғы өткен жиында Ойыл өзені бойында заңсыз тұрған бөгеттер мәселесі талқыға түсті. Жергілікті билікпен бірлесіп, бөгеттерді жойып, өзеннің ағысын жақсарту көзделді. Кеңес аталған барлық істердің атқарылуын бақылайды. Осы кезге дейін кеңес құрамы ел аумағында 53 жиын өткізді. Онда 211 ұсыныс айтылды. Соның 65 пайызы орындалып, қалғаны атқарылып жатыр.
Қосымша айтып кететін мәселе бар. Экологиялық реестрді құрдық. Ол реестрге 190-нан астам аймақтық және ұлттық деңгейдегі экологиялық проблема енді. Бүкіл облыста 17 экологиялық мобильді патрулдер жасақталды. Олар арнайы рейд жүргізіп, заңды бұзғандарды анықтайды. Қазірдің өзінде 48 рейд жүріп, 26 заңбұзушылық фактісі шықты.
Жылдың соңына дейін 92 отырыс өткізіледі. Тематикалық мәселелерге келсек, қалдықтарды тиімді басқару, қоғамдық экологиялық бақылау, жасыл желектерді күту және қорғау, су ресурстары, тарихи ластану жайттарын атаймыз. Аймақтық немесе ұлттық мәселе болсын, экологияға тікелей қатысы болса, бәрі талқыланады. Осы проблемалардың барлығы әрдайым партияның бақылауында болмақ
