Биыл 1 қазаннан бастап банктер және банк қызметі, сондай-ақ микроқаржылық қызмет туралы заңдарға банктер мен микроқаржы ұйымдарының (МҚҰ) қарыз алушының проблемалық берешегін бірыңғай құқықтық реттеу режимін енгізу бөлігіндегі түзетулер күшіне енді. Енді мерзімі өткен берешегі бар қарыз алушы-жеке тұлғалар өз кредиттерін немесе микроқарыздарын қайта құрылымдау мәселелерін заң шеңберінде азаматтардың өтініштерін қарауға міндеттелген кредиторлармен тікелей шеше алады.
Реттеудің жаңа тетігіне сәйкес, банктер мен МҚҰ қарыз алушыны мерзімі өткен сәттен бастап
20 күн ішінде туындаған мерзімі өткендігі туралы хабардар етуге міндетті. Хабарламада кредиторлар, сондай-ақ, туындаған мерзімін өткізіп алудың
нақты мөлшерін көрсете отырып, төлемдер енгізу қажеттілігі туралы азаматтарды хабардар етуге, олардың банкке немесе МҚҰ-ға
жүгіну құқығы және кредиттер мен микрокредиттер (бұдан әрі – қарыздар) бойынша өз міндеттемелерін орындамау
салдары туралы айтуға тиіс.
Қарыз алушылар, өз кезегінде, мерзімі өткен күннен бастап 30 күн ішінде қарыздарды қайта құрылымдау үшін кредиттік ұйымға жазбаша өтінішпен немесе кредиттік шартта көрсетілген басқа тәсілмен жүгінуі керек. Өтініште мерзімін өткізіп алудың немен байланысты болғанын көрсету, ықтимал қайта құрылымдаудың өз нұсқаларын ұсыну және кірістердің төмендегенін және өз міндеттемелері бойынша төлем жасаудың мүмкін еместігін куәландыратын растайтын құжаттарды ұсыну қажет.
Қарыз алушының өтініші міндетті түрде қабылдануға, тіркелуге, есепке алынуға және банк пен МҚҰ-ның қарауына жатады. Толық емес мәліметтер ұсынылған кезде қарыз алушы оларды қаржы ұйымынан хабарлама алған күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде ұсынады.
Кредитор қарыз алушыдан құжаттардың толық пакетін алғаннан кейін өтінішті қарайды, бұл ретте қарыз алушының ағымдағы қаржылық жағдайы (төлем жасауға қабілеттілігі), әлеуметтік жағдайы, кепілге салынған баспананың жалғыз болуы, қарыз бойынша міндеттемелерді адал орындау сияқты факторларды ескереді.
Кредитор өзінің жауабын күнтізбелік 15 күн ішінде:
- қарыз алушы ұсынған банктік қарыз/микрокредит шартының талаптарына өзгерістерді қабылдай отырып, келісімін;
- банктік қарыз/микрокредит шартының талаптарын өзгерту жөніндегі өз ұсыныстарын;
- себептердің дәлелді негіздемесін көрсете отырып, бас тартуды ұсынуға тиіс.
Қарыз алушы немесе кредитор ұсынған қайта құрылымдау талаптары мынадай түрде болуы мүмкін: сыйақы мөлшерлемесін төмендету, төлемді кейінге қалдыру, өтеу әдісін өзгерту, қарыз мерзімін ұлғайту, борыш жүктемесін азайту (мерзімі өткен негізгі борыш, сыйақы, айыпақы және төлемдер мен комиссиялардың өзге де түрлері), ипотеканың мәні болып табылатын жылжымайтын мүлікті дербес өткізу немесе кепіл мүлкін кредиторға беру, сатып алушыға міндеттемені бере отырып, жылжымайтын мүлікті өткізу арқылы бас тарту төлемін беру.
Шарттың талаптарына
өзгерістер енгізу банк осындай шешім қабылдаған күннен бастап күнтізбелік 15 күн ішінде жүзеге асырылады.
Егер қарыз алушы қарызды қайта құрылымдау талаптары бойынша кредитормен келісімге қол жеткізе алмаса, ол Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне жүгінуге құқылы.