Өз мамандығы бойынша жұмыс таба алмайды
«Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы Білім және ғылым министрлігінің тапсырысымен 2018 жылдан бері жоғары оқу орындары түлектерінің жұмысқа орналасуы жайында зерттеу жүргізіп келеді. Зерттеу басталған жылы түлектердің 60%-ы өз мамандығы бойынша жұмыс таба алмаған. «68 жоғары оқу орны түлектерінің жұмысқа орналасуы 50%-дан төмен. 92 мамандық бойынша жұмысқа орналасу көрсеткіші орта есеппен 67,4%. Түлектердің жұмысқа орналаса алмауының басты себебі жұмыс берушілердің жас мамандарды даярлау сапасына қанағаттанбауынан», – деп көрсетеді сарапшылар. 2020 жылы да осы жағдай қайталанды, зерттеушілердің пайымынша, жұмыс берушілердің түлектердің білім, білігіне көңілі толмайды. Өзі тәжірибесіз, оның үстіне, білімі таяз болса, ондай жасты жұмысқа кім алады? Мұндайда «Жастар тәжірибесі» немесе «Алғашқы жұмыс орны» ең тиімдісі сияқты. Мамандық бойынша жұмыс істеп, аз-кем тәжірибе жинақтайды. Еңбегінің ақысын да алады. Алайда, тәжірибе уақыты аяқталған соң тұрақты жұмысқа қалуы екіталай. Олай дейтініміз, аталған бағдарламалар жарты жылға ғана есептелген. Одан кейін жұмыс берушіде бос жұмыс орны болса жақсы, болмаса, қайтадан жұмыссыздар қатарына қосылады. Бағдарламалар жастар үшін тартымды бола түсер. Дегенмен таңертеңнен кешке дейін бір ай отырып, 90 мың теңге тапқанша жеңіл жолмен көбірек тапқысы келетін жас та көбейді. «Jas Otan» Жастар қанатының төрағасы Ержан Хамитов: – Облыс жастарының 9,9%-ы NEET санатына жатады. Бұл қайта 2,1%-ға азайғаны. Ресми дерек бойынша аймақтағы 261 мың жастың 4,3%-ы жұмыссыз. Жұмыс бар негізі, бірақ көпшілігі ұсынған жұмысты істегісі келмейді. Кейбіреуі үйде отырып табыс табамын дейді, таксист болады, – дейді.Бағдарламалар нәтижесі қайда?
«Жастар практикасына», «Алғашқы жұмыс орны», «Ұрпақтар келісімшарты» жобасынан бөлек «Жасыл ел», «Дипломмен – ауылға» бағдарламалары болса да, жастар арасындағы жұмыссыздық азаяр емес. Неге? Бақсақ, мәселе түпкі мақсаттың дұрыс еместігінде сияқты. Жыл сайын пәленбай адамды мында, түгенбайды анда жібердік дейтін статистикалық сандардың түпкілікті нәтижесі тұрақты жұмысқа орналастыру болуы керек емес пе? Бірақ біз түлектің тұрақты жұмыспен қамтылуын емес, тек тәжірибеден өту индикаторын ғана есепке аламыз. Мемлекет бағдарламаға қаражат бөлді, мынша адам қатысып, ол игерілді. Тіпті, асырып орындалды дейміз. Сонымен жылды жабамыз. Жұмыс іздеуге шорқақтығымыз, сонымен қатар жеңіліне жүгіретініміз тағы бар. 50-60 мың теңге айлыққа «күзет» деген жазуы бар форманы киіп жүруден арланбаймыз.Іздегенге жұмыс бар
Жұмыс іздеген адамға мамандық жетерлік. Бір ғана «Еңбек» электронды биржасында еліміз бойынша 98 123 бос жұмыс орнына шақыру болса, оның 5 635-і Қарағанды облысына тиесілі. Мысалы, Қарағанды қаласындағы Maker ЖШС-KLMZ басқарма басшысы Жәнібек Байғабеловпен сөйлескенімізде өндіріске жаңа жұмыскерлер керек екенін айтқан болатын. Алып компанияға жүздеген маман керек. Бірақ құлшынып тұрған жастар аз. Өйткені қазіргі уақытта автоматтандырылған станоктарда тұратын маман қат. Аймақта биыл бірнеше жоба қолға алынып, жастарды жұмыспен қамтымақ. Бұл бағдарламалар іске асып жатса да, жұмыссыздар саны азаймасы анық. Өйткені Қазақстан жұмыссыздық деңгейі бойынша Еуразия экономикалық одақ елдері ішінде алдыңғы қатарда тұр. ЕАЭО комиссиясының статистикасына сүйенсек, республикада жұмыспен қамту орталығына тіркелгендер саны бір жылда, яғни 2020 жылдың тамызынан 2021 жылдың тамызына дейін 1,6%-ға өсіп, жұмыссыздар қатары 222,6 мың адамға жеткен. Осыған қарап, өзіңіз қорытынды жасай берсеңіз де болады…Қарағанды облысы