Қостанайдағы алапат өрт соңғы күндері бар халықтың уайымына айналып, алаңдатып қойды. Табиғат-Анаға да, жергілікті тұрғындарға да қырғын салып кеткен қызыл тажалдың беті енді қайта бастағандай... Бірақ бүгінге дейін оның «қанаты» тиіп үлгерген қанша аумақ қап-қара күйенің астында қалды, ойлаудың өзі қорқынышты...
2 қыркүйек, сағат 15:10. Қазанбасы ауылынан 20 шақырым жердегі орманнан өрт шықты деген суыт хабар лезде тарады. Күз басталса да, аптап ыстық әлі қайта қоймаған кез, сынап бағанасы +35 градусты көрсетіп тұр. Секундына 10-12 метрге дейін соққан аңызақ жел де тілсіз жауды тізгіндеуге кедергі келтіріп бағуда. Оның үстіне, қаулап өскен қалың шөп пен кірме жолдың жоқтығы да өрт сөндірушілерге тұсау болды.
***
3 қыркүйек, сағат 13:00. Алдын ала мәліметтерге сәйкес, өрт шарпыған аумақтың ауданы 2 мың гектардан асатыны анықталды. Тілсіз жаумен күресуге жан-жақтан көмек ағылды. Өртті сөндіруге бас-аяғы 500-ге тарта маман, бірнеше техника, тіпті пойыз, ұшақ және тікұшақ жұмылдырылды. Апаттың мән-жайын барлау үшін оқиға орнына Төтенше жағдайлар министрі Юрий Ильин аттанды.***
3 қыркүйек, сағат 18:00. Әулиекөл ауданындағы орман өртін сөндіру жұмыстары жалғасуда. Төтенше жағдайлар министрлігінің су ағызу құрылғылары бар 2 тікұшағы өртті сөндіру үшін әуеге 12 рет көтеріліп, 36 тонна су шашты. Олар суды өрт орнынан 25 шақырым қашықтықта орналасқан табиғи су қоймасынан алып жатыр.***
3 қыркүйек, сағат 22:00. Орманның 9 400 гектардан астам аумағы отқа оранды. Озерное ауылында 8 тұрғын үй мен 1 әкімшілік ғимарат, Аманқарағайда 98 тұрғын үй мен шаруашылық құрылыстар, Лесное ауылында 1 тұрғын үй – барлығы 108 ғимаратты және Аманқарағай мұнай базасының аумағын өрт жалмады.***
3 қыркүйек, сағат 23:10. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мен өртті сөндіру шараларына басымдық беруді, сондай-ақ төтенше жағдайдың салдарын жою үшін қажетті қаражат бөлуді тапсырды.***
3 қыркүйек, сағат 23:20. Көмекке мұқтаж халық үшін Қостанай облысындағы өртке байланысты облыстық департамент жанынан жедел желі іске қосылды. Жергілікті атқарушы органдар эвакуацияланған адамдарды Әулиекөл орта мектебі мен Әулиекөл мектеп-интернатына орналастырды.***
4 қыркүйек, сағат 8:00. Аманқарағай ауылында мұнай базасы аумағындағы және Лесное ауылындағы өрт сөндірілді. Аманқарағай ауылы мен Озерное ауылының тұрғын үйлеріндегі өрт оқшауланып, мамандар жеке ошақтарды сөндіруге кірісті.***
4 қыркүйек, сағат 10:00. Табиғи апаттан 86 жастағы мүгедектігі бар ер адам мерт болды. Оның мәйіті Аманқарағай елді мекеніндегі үйінділерді қарау барысында табылды. Өрт қаупі бар елді мекендерден 1800-ден аса адам эвакуацияланды. Тосын апаттан ес жиып үлгермеген халықтың бір бөлігі – эвакопункттерге, бір бөлігі – туыстарының үйіне, енді бір бөлігі әскерилер тіккен шатырларға орналастырылды. Төтенше жағдайлар министрі Юрий Ильин Қостанай облысында 106 мың гектар орман қорының 43 мың гектарын өрт шарпығанын мәлімдеді. «Қазір 8 өрт ошағы бар. Елді мекендердегі тұрғын үй құрылыстарына өрт тарауына жол бермеу үшін үш жауынгерлік учаске құрылды, онда ТЖ министрлігінің бөлімшелері белсенді жұмыс жүргізіп жатыр. Сонымен қатар, үш әуе кемесі жұмыс істеуде, қосымша тағы үш әуе кемесінің келуін күтеміз», – деді Юрий Ильин. Сондай-ақ ведомство басшысы арнайы комиссия Әулиекөл ауданында өрт салдарынан зардап шеккен үй иелеріне келтірілген залал мөлшерін бағалап жатқанын, мемлекет тарапынан барлық шығын өтелетінін айтты. «Волонтерлік ұйымдар да белсенді көмек көрсетіп жатыр. Қазір зардап шеккен халық үшін қаражат пен мүлік жиналып жатыр. Сондықтан әкімдік көмек көрсетуге ниет білдірген ұйымдар мен азаматтардан мүлік пен ақшалай қаражатты халық арасында бөлу бойынша жұмыс істейді», – деп толықтырды Ильин.***
Расында, аталмыш апат күйретіп кеткен жұртқа жаны ашып, жәрдем беруге ұмтылған тілекші халық қарасы күннен-күнге көбейіп келеді. Төтеннен келген апат ешкімді бей-жай қалдырмады. Мемлекет, кәсіпорындар, ұйымдар, компаниялардан бөлек, қарапайым азаматтар тарапынан да көлдей көмек көрсетіліп жатыр. Олар әрбір қалада құрылған жедел штабтарға әл-шамасы жеткенше азық-түлік, көрпе-төсек, киім-кешек, басқа да қажетті заттарды апарып беріп, қапалақтап қалған қостанайлық ағайынның көңілін там-тұмдап болса да жамауға тырысуда. Бүгінде Торғай топырағына камаз-камаз болып ағылған гуманитарлық көмекпен бірге жер-жердегі қазақтың «Біз сендерді қиындықта тастамаймыз» деген аппақ, риясыз ниеті де келіп жетіп жатқандай.***
Әулиекөлдегі апат шетелдік БАҚ назарынан тыс қалған жоқ. Бірақ олардың осы жаңалықты жеткізуі мен оған әлеуметтік желіде қалдырған пікірлерінің ауанына қарап, бір-бірінен ерекшеленетінін көрдік. Түркия, Қырғыз Республикасы, Өзбекстан, Әзербайжанның бұқаралық ақпарат құралдары оқиғаны бар күйінде беріп, қандай да бір болжам айтудан немесе тосын интерпретация жасаудан өздерін аулақ ұстаған. Азаматтарының да әлеуметтік желідегі пікірлерінен тек тілектестік байқадық. Әсіресе қырғыз ағайынның «Керек болса, біз де барып көмектесуге әзірміз», «Қазақ бауырымыздың басына төнген зауал бізге де бөтен емес» дескен жып-жылы посттары жүрегімізді жылытты. Ал кейбір ресейлік БАҚ-та бұл құбылысты сипаттай келе, біздің халықтың ойын сан-саққа жүгіртетін сумақай пікірлерді бірнеше мәрте көзіміз шалды. Өкінішке қарай, осындай посттар әлеуметтік желіде қазақстандықтардың қызу талқысын туғызуға ықпал етіп те жатыр.***
5 қыркүйек. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қостанайға келіп, орман өртінен зардап шеккендермен кездесті. Ол Әулиекөл ауылындағы мектепте орналасқан эвакуациялау пунктінде тосын апаттан тоз-тозы шыққан халқын жұбатып тұрып: «Сіздердің баспанасыз қалғандарыңызды білемін. Үкімет екі, екі жарым айда сіздерге бұрынғыдан әлдеқайда жақсы жаңа үйлер салып береді», – деді.Ботагөз МАРАТҚЫЗЫ