Әділдікті көксеген әлеуметке зәруміз

Қазіргі саяси өзгерістер дәуірінде де біздің қоғам, өзіміз өмір сүріп отырған ор­тада ұлттық намыс пен елдік мүддені жо­ғары қоятын тегеурінді адамдарға зәру еке­нін жасыруға болмайды. Қазір деп, бұл күн­дері деп бөле-жара айтудың астарында Қа­зақстанның саяси өміріндегі мем­ле­кеттік, елдік және қоғамдық өзгерістер мен жаңғыртуды іске асыру міндеті тұр. Рас, тып-тыныш өмірді жалаң ұранмен, құр­ғақ сөзбен орната алмайсың. Осы тұр­ғыда ортақ мүддемен үздіксіз орайласатын ора­сан күш-жігер қажет. Үкімет тара­пы­нан үлкен өзгерістер күтіп жүрген адамдар жақ­сылық пен нәсіпті жеке басынан көр­гісі келетіні анық. 

Ескі жүйенің озбыр топтарын тәртіпке ша­қырып, заңсыз тапқан ағыл-тегіл бай­лығы мен шаш-етек дүниелерін құқықтық не­гізде кері қайтарып жатқанын ел естіп-бі­ліп отыр. Әрі әділдіктің салтанат құр­ға­ны­на риза кейіп байқалады. 

Сонымен, Жаңа Қазақстан дегенде адам­дар нені айтады? Жаны сірі екен, мем­лекеттік қазынаға қол салған жем­қор­лар мен қорқаулардан қалай құтылсақ екен деп алаңдайды. «Мұндай масқара­лық­қа жол бергендерді аяусыз жазалау ке­рек» дейді бір тобы. Тамыр-таныстық­пен, жерлестік, рушылдықпен кадр та­ғайын­даудың тыйылғанын қалайтындар да табылады. «Айла-шарғысы мол белгілі бір сыбайлас адамдардың әлі де өңірлерде би­лікке жақын жүргені қалай?» деп ша­мыр­қанып жатады. «Қызмет орындары әлі де сатылады» деген алыпқашпа сөзді ес­тіг­енде, шынымен де сенер, сенбесіңді біл­мейсің. 

Кадрдың қадірін қашырған жағ­дай­лар­ға көз жұма қарайтындардың бар екені де айтылып жүрген нәрсе. Мемлекет бас­шы­лығы мен құқық қорғау органдарының на­зарын әрбір мәселеде мемлекеттік ба­қылау мен қадағалауды қатайта түсуге ау­дар­туды сұрайтындар жетіп артылады. Бұл орайда идеологиялық тәрбие жұмы­сын жандандыратын пәрменді тетік ке­рек­тігін тілге тиек ететіндер де бар. Қо­ғам­дық пікір туғызып, шындықты қас­қайып айтатын, адал тұлғалардың мектебі де ұсақталып бара жатқандай. Аймақтағы өзек­ті мәселеде әкімге ісінің дұрыс-бұрыс­тығын ашық айтатын позициясы мен принципі мықты, беделді тұлғаларды өсіріп, қалыптастыра алдық па?

Идея иірімдері мен идеологиялық жаңа­шылдықтың иінін қандырып, иісі қазақ, барша отандас ағайындардың жү­ре­гін толқытып, көзін ашатын мәселені ал­ға тартады. Екіншіден, алуан түрлі қо­ғам­дық пікір мен ойлы көзқарастарды то­­ғыс­тыратын, иіні қанған, ұйымшылдық­пен қолға алынатын тәрбие, насихаттау жұмыстарына деген сұраныс пен талап, әсіресе қарапайым адамдар арасында жиі-жиі қозғалуда. Бұл бұқаралық мәселеде ол­қылықтар аз емес секілді. Өйткені жер­гілікті атқару органдарында, әкімдіктерде ат­қарылып жатқан идеологиялық жұ­мыс­тардың әсері қатты сезіле бермейді. Әсі­ре­се, жастармен қоян-қолтық араласып, со­ларды қоғам белсендісі және еңбек­сүйгіш талантына жол ашу, көмектесу ерекше маңызды. Өзге әлеуметтік топтар санатындағы адамдарға да мемлекет пен қо­ғамдық ұйымдардың ықпалды жана­шырлығы қажет. Көп жағдайда өңірлерде нақты істен гөрі жалаулатып өте шығатын науқаншылық басым, жиналысқұмарлық жап­пай етек ала бастады. Жер-жерде әкім­дердің астына көпшік қойып есір­те­тін көкезулік, ескі жүйеден бері қалмай ке­ле жатқан дерт – лауазымды әкімдерді ке­­шегі биліктің қызығын көрген кісі­лер­дің жерлестік әлепетімен ұялмай-қызар­май асыра әспеттеу бой көрсетіп жатады. Мұны кішіпейілдікпен артық санайтын оқа­лы мырзалар жоқ. Ескі сарынмен сар­натып өмір сүріп жатыр. Қаңтар оқи­ғ­а­сы­нан қажетті тағлым, тәлімді сабақ алмаған сияқ­ты. Өзінің қадірін өздері қашырып отыр­ған құбылысқа мәз. Бұл жақсы емес, та­лапқа сай емес қылық.

Бір жарым жылдан бері Әділетті Қа­зақ­стан құруға қаншама тың, жаңа батыл қа­дамдар жасалып жатқан жоқ па? Жүк­телген жауапкершіліктің тарихи маңызы ай­тылған жоқ па? Халықтың қолдауымен қо­ғамдық ой-санаға дүмпу туғызған ашық­тық, ірі саяси реформаларды сәтті жү­зеге асыру ең бірінші кезектегі міндет­тері емес пе?

Қалың бұқара алдында даналарымыз бен ардақты ағаларымыздың айтқан бір ауыз адал сөзі мыңның жүрегіне сәуле тү­­­сіреді. Үміт пен ұмтылысқа қуат береді. Ақ баталы елдің дәстүрінде, салт-сана­сын­да тәрбиелі ұрпақтар үлкендерге қа­рап үйре­неді.

«Жақсының жақсылығын айт!» дейді ха­лық.

Алайда сонымен бірге кейінгі тол­қын­ға теріс әсерін тигізетін жағымсыз құбы­лыс­тар да жоқ емес. Кешегі дәуірдің ке­лең­сіз көріністері көлбеңдейді. Ар-намы­сы мен қадір-қасиетін жоғалтып алғандай.

Мемлекет басшысының алға қойған ір­гелі де зор міндеттерін терең жауап­кер­ші­лікпен түсініп, халықтың әл-ауқатын жақ­сартуда алғырлық, жаңашылдық, таза адал­дықпен, ішкі мәдениеті жоғары бел­сен­ділікпен, биік парасатпен қызмет ету – күткен өзгерістер мен берекенің бас­тауы. Жұртқа сырттай болса да сыйлы тұл­ғалық деңгейде көрініп жатса, қане. Өзі­не жүктелген әлеуметтік-эконо­ми­ка­лық міндеттерді мінсіз, дұрыстап атқара ал­май жүрген әкімдер мен басшы ше­неу­ніктердің бағасын сол өңірдегі саналы жұрт­шылық әділ бере алады.

Осы орайда барлық деңгейдегі әкім­дердің тұрғындармен есептік кездесулерін формалды өткізуіне жол бермеуі керек. Ал­дын ала дайындалған сұрақтар мен жауап­тардың таптаурын сценарийімен өте­тін есептік кездесуден гөрі басты-бас­ты өзекті мәселені шешуді жария ету қа­жет. Әр ауыл, ауданның, қиян түкпірдегі ел­дімекеннің көкейкесті шаруаларын са­ралайтын жинақты сол жердің тұр­ғын­дарына сәл ертерек таратса, мұндай кез­десу әлдеқайда нәтижелі болар еді.

Сонда барлық адамның ортақ мәсе­ле­дегі ой-пікірі еленеді, ешкімнің абырой-бе­­деліне көлеңке түспейді. Адамның қа­ді­рі қашпайды.

Біз әділетті қоғам, әділетті экономика және әділетті мемлекет құрудың мәнісін ке­лешек ұрпақтың бақытты өмір сүруі мен заң үстемдігі түбегейлі орнатылған мем­ле­кеттің өркениетті дамуынан іздейміз. Се­нім мен үміт оты жанып, өшпес із қал­дыратын, бекемдікті нығайтатын осы мақ­сат емес пе? Жаңа Қазақстанға, оның мем­лекеттік қат-қабат үлкен өзгерістерді жү­зеге асыратын кезеңінде әділдікті түбе­гейлі жақтайтын және оған үлес қосатын әлеуметтің күш-қуаты керек. 

Қоғамды демократияландырудың дің­гегі де саяси жаңару мен жаңғыртуға ті­ке­лей байланысты. Сондықтан күшті билік­ке де жағымпаз, жалпақшешейлік, ек­жүз­ді­лікке ыңғайлы біреулер емес, елдің сө­зін айтатын, айдай анық адалдығымен қо­ғам­ға танымал, мәдениетті, пікірі өтім­ді, ха­­лықшыл тұлғалар керек деп ойлаймыз. 

Қолдары таза, былғанбаған, жүрегі ыс­тық және таза жандар ғана ел-жұртына бар­ды бар, жоқты жоқ деп айтата алатын жө­німен ықпалды және саясат көшінде де сенімді тірек болмақ. Бұл қай тұрғыдан бол­масын, ерекше назар аударуға тұрар­лық мәселе. Ел ішінде ұлтымызды асыл мұратқа ұйыстыра білетін, ұрпағына үлгі, қа­ра басын күйттейтін емес, қоғам сый­лай­тын жаңа қайраткерлер бар ма, жоқ па, әлде кейінгі толқын көзге түспей келе ме? деген сауалдар төңірегінде ойланатын жағдай. Қырық құбылған, аумалы-төкпелі уақытта жаңа тұлғалардың жарқырап шығуы шарт. Десек те, олардың қалың шо­ғыры әлі де жетілуде. Бұл орайда қо­ғам­мен бірге жаңа заманда ұрпақтардың ал­масуы да өмір заңдылығы екенін мойын­дауымыз керек. Аға ұрпақтар бол­маса, олар қайдан шығады? Әлбетте, ұр­пақтар сабақтастығын сақтауда кіршіксіз сенім мен таза пейіл көрініс табуы тиіс. Дәл осы жағы да кейде талас тудырып жа­тады. Сол себепті ел тарихында айтулы, ар­да туған қайраткерлердің өшпейтін қа­нат­ты сөзі мен өткір, өміршең ой-тол­ға­ныс­тарына және ірі азаматтық, батыл ісі­не тамсанумен келеміз. Заң үстемдігі ор­найтын заманға сол бір ел есінде сақ­талған көрнекті адамдар сияқты көшелі кі­сілер көптеп керек еді деп армандаймыз. Ақ­парат құралдары мен әлеуметтік желіге қараңызшы, көпшілік кешегі зиялы да адуынды марғасқалардың артынан ілес­кен, айшықты, жоғалмайтын ізін басқан, ақылды, аузы дуалы мемлекетшіл қайрат­кер­лер мен саясаткерлерді аңсаумен жа­бы­ла іздейді және дәл қазіргі кезеңде көр­гісі келеді.

Түйіні сол, өркениетті, дамыған қо­ғам­­да әлеуметшіл және жауапкершілік қа­­­­сиеттер аса бағалы саналады, сондықтан да нендей мәселеде болмасын, әсіресе қо­ғамды түбегейлі саяси жаңғырту кезінде әр адамның қадірінің қашпауы – тұтас ел­дік, ұлттық сана мен намысқа, еңбек құн­дылықтарына, жеке азаматтық құрмет пен шынайы сенімге тікелей байланысты екенін ұмытпағанымыз жөн.

 Мейрамбек ТӨЛЕПБЕРГЕН,

Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері