– Жасанды интеллекттің маңызы неде?
– Адам өмірінде, қоғамда технологияның қарқынды дамуына сәйкес өңдеуді қажет ететін ақпарат көлемі де күрт өсті. Алуан түрлі күрделі мәселелерді шешуде жылдам есептейтін компьютерлік алгоритмдердің тиімділігі қатты төмендеді. Нәтижесінде, барлық саладағы адам атқаратын жұмыстарды жеңілдетудің аса қажеттілігі пайда болды. Көмекке адам баласының ақыл-ойының моделі: өзін-өзі тануға, өздігінен білім алуға, дамытуға қабілетті саналы программалық алгоритм келді. Жасанды интеллект адам баласы шешуге тиіс алуан түрлі мақсаттардағы күрделі мәселелердің шешімін іске асырады. Мәселені алдын ала енгізілген нұсқауларсыз да шеше алады. Қазір жасанды интеллект ақпаратты өте жылдам өңдейді.
– Ол өз кезегінде үш кезеңге бөлінеді екен. Яғни, жасанды тар түрдегі интеллект (ANI); жасанды жалпы түрдегі интеллект ( AGI); жасанды супер интеллект (ASI). Бұлардың айырмашылығы қандай?
–Жасанды тар түрдегі интеллект дегеніміз не? Программалық жолмен жүзеге асырылған. Ол белгілі бір шектеулі тапсырманы ғана орындауды біледі: мысалы ауа райын бақылау, шахмат ойнау немесе журналистік репортаж жасау үшін деректерді таңдау, өңдеу талдау. Google Assistant, Google Translate, Siri және басқа табиғи тілді өңдеу құралдары бұлар – жасанды тар түрдегі интеллект. Адаммен «сөйлесуге» қабілетті болғанымен, өздігінен «ойлана» алмайды.
Жасанды жалпы түрдегі интеллект – программалық жолмен жүзеге асырылған. Адам санасына ұқсас. Адамға тән ақыл-ойдың жұмысын қайталай (орындай) алады. Бұл арқылы компьютер ақпаратты өте жылдам өңдейді. Дегенмен стратегия құру немесе осыған негізделген шешімдер қабылдау қасиеттерінен жұрдай. Шығармашылық идеялар ұсыну мен адамша ойлау т.б. деген жоқ.
Шығармашылық, даналық жағынан жасанды супер интеллект адамнан асып түседі. Әлеуметтік мәселелерді шешуге дейін даяр тұр. Тіпті, адамзаттың ең дарынды өкілдерінен де жоғары ақыл-ой, сананы көрсете алады. Бұл көпшілікті алаңдатады, ғалымдардың пікірінше, адамзаттың биологиялық түр ретінде жойылуына әкеледі.
– Жасанды интеллектің адамзат баласы үшін қандай тиімді тұстары бар?
– Ғылымның даму, терең зерттеулер жүргізу мүмкіндіктерін арттырады. Барлық тіршілікті, адам ағзасын, жерді, сондай-ақ мыңжылдықтар бойы шешімін таппаған сұрақтарға жауап алуға болады. Жасанды интеллект көмегімен ғарышта, жер қойнауында, мұхитта, жанартауларда, шөлдер мен батпақтарда, джунглилерде, мұзды кеңістіктерде және аса қауіпті радиоактивті аумақтарда адам денсаулығына қауіп төндірместен зерттеулер жүргізуге болады.
– Жасанды интеллект адамның орнын алмастыра ма?
– Қаншалықты сенімді, ақылды, жылдам болғанымен, жасанды интеллект ең алдымен техникалық ақаулардан және қисынсыз шешімдер қабылдаудан қорғалмаған темір. Қазіргі жасанды интеллект тек программалық жолмен жұмыс атқаруда. Адамның орнын басатын жасанды интеллект аппараттық жолмен ғана жүзеге асырылатын болады. Адам миының «бөлшектері» арнаулы чип түрінде жасалады. Бұл қазір іске асырылуы толық мүмкін нәрсе. Білуімше, осы бағытта үлкен жұмыстар белсенді түрде жасалып жатыр. Жасанды интеллект адамның орнын басуы әбден мүмкін. Қорқыныш міне – осында. Дегенмен әзірге олай емес.
– Бізге қандай қауіп төндіреді?
– Жасанды интеллект адамдарды күнделікті жұмыс салаларынан ығыстырады. Жұмыссыздық артады. Адам еңбегі құнсызданып, адамдарды роботтар алмастырады, мәселен, жүк тиеушілерді, сатушыларды, күзетшілерді алмастыруы мүмкін. Тіпті, өнер жасанды интеллекттің құзыретінде болады – нейрондық желілер қазірдің өзінде сурет салып, фильмдер түсіріп жүр! Дегенмен роботтар адамды барлық салада алмастыра алмауы мүмкін. Жасанды интеллект адамдарды өзінен «төмен тіршілік иелері» ретінде қарастыратын деңгейге дейін дами алады. Адамзат бақылауынан шығып кетуі әбден мүмкін. Қылмыскерлердің қолына түссе, не боларын елестетудің өзі қиын. Деректердің құпиялылығы мен қауіпсіздігіне қатысты күмәнді жайттың көбейетіні сөзсіз. Қазірдің өзінде мемлекеттер адамзатты бақылауға алуға тырысуда. Қылмыс саны айтарлықтай азайғанымен, мемлекет барлық халықты толық бақылай алады. Билік бұл мүмкіндіктерді теріс мақсатта пайдалануы да мүмкін ғой. Жасанды интеллект адамдарға ақпаратты таңдауда, іздеуде «қатты терлемеуге» көмектеседі, яғни адам үшін дұрыс таңдауды жасанды интеллект алгоритмдері жасайды. Осылайша, адамзат жасанды интеллектке тәуелді болып, дамуы тежелуі мүмкін.
– Ал мұның мамандықтарға әсеріне келсек.
–Жасанды жалпы түрдегі интеллект мысалы, мекеме басшысын немесе PR, HR мамандарын толықтай айырбастай алады. Күзет, бақылау, сауда т.б. салаларында «еш қиналмастан» жұмыс істей береді. Дұрыс ыңғайластырылса, мұғалімді де айырбастайды. Бұл мамандықтар жасанды жалпы түрдегі интеллект үшін «ойыншық». Кейбір салаларда, мысалы, кітаптарды иллюстрациялау, қарапайым стандартты мәтіндерді жазуда ChatGPT сияқты боттар адамды айырбастап жүр. Сұраныс пен тегті дұрыс берсеңіз жеткілікті.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан
Жанель ҚҰТТЫБАЙ