Мұқым елдің назарын Абай жеріне аудартқан жалын 8 маусымда тұтанған еді. Бірақ бұл жалынның 2 күннен соң бет қаратпай кететіндігінен көпшілік хабарсыз болатын.
8 маусым, сағат 12:03.
Семей қаласынан 25 шақырымдай қашықтықтағы Батпаев орман шаруашылығының 66-кварталында өрт шықты. Екі рет жай түскендіктен тұтанған қызыл жалын тез арада ауыздықталған жоқ. Оған себеп – «Семей орманы» мемлекеттік орман табиғи резерваты техникасының биік құм төбелерде орналасқан аймаққа жете алмауы еді. Техника барғанша, өрт аумағы 20 гектарды құрады. Ми қайнатар ыстық пен екпінді желдің салдарынан тілсіз жау екі сағаттың ішінде 200 гектар аумақты жалмап кетті...
Өртті сөндіруге 158 адамнан тұратын «Семей орманы» мемлекеттік орман табиғи резерваты, Абай облысы Төтенше жағдайлар департаменті, жергілікті атқарушы органдар мен Қорғаныс министрлігінің жеке құрамы және техникалары жұмылдырылды. Сондай-ақ Өскемен, Астана, Қарағанды қалаларының құтқару бөлімшелерінен қызметкерлер мен арнайы құралдар жіберілді.
9 маусым, сағат 08:57
Арада 1 тәулікке жуық уақыт өткен соң төтенше жағдайды тізгіндеуге 4 тікұшақ тартылды. Олар әуеден 12 рет жалпы көлемі 30 тонна болатын су төкті. Оқиға орнына Төтенше жағдайлар министрінің орынбасары Марат Күлдіков келді. Жергілікті атқарушы органдар Бородулиха ауылында Островский атындағы орта мектеп пен колледжде эвакуациялық пункттерді орналастырды.
9 маусым, сағат 13:00
Орман өртіне байланысты жедел штаб құрылды. Абай облысындағы Успенское, Поднебесное және Барышевка ауылдарының тұрғындары өз бетінше басқа аймақтағы туыстарының үйлеріне орналасты. Бұл елді мекендерде шамамен 200-ге жуық шаңырақ бар. Барышевка ауылындағы 2 тұрғын үйге өрт тиді...
Аталған елді мекендерді қорғауға 122 адам мен 30-дан астам техника жіберілді. Таңғы сағат 6 жарымнан бастап вице-министр мен облыс әкімінің орынбасары МИ-2 тікұшағында өрт аймағына аэровизуалды барлау жүргізді.
9 маусым, 16:30
Қызыл жалынмен күресте 700-ге жуық адам, 177 техника, 6 тікұшақ жүрді. Авиациялық техника 80 рет жалпы көлемі 192 тонна болатын су төкті. Камышенка ауылы маңындағы Камышен орман шаруашылығында, Каштак бағытында, сондай-ақ Успен ауылында өрт өршіп тұрды. Орман өртіне байланысты Семейде төтенше жағдай жарияланды.
Іле-шала жалынмен жан алысып, жан берісіп арпалысып жатқан 14 орманшымен байланыс үзілді...
9 маусым, сағат 18:01
Арада 2 сағат өткен соң өрт сөндіріп жүрген 3 қызметкердің қаза тапқаны мәлім болды. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Төтенше жағдайлар министрі Юрий Ильинге оқиға орнына жедел барып, өрт сөндіру жұмыстарын басқару міндетін жүктеді. Сондай-ақ Үкіметке және Абай облысының әкімдігіне қаза тапқан орман шаруашылығы қызметкерлерінің отбасына қажет барлық көмекті көрсетуді тапсырды.
Абай облысының Бородулиха ауданындағы орман өртін сөндіруге 800-ге жуық адам, 200-ге тарта техника және 9 тікұшақ жұмылдырылды. Осы күні таңертеңгі сағат 5:35-тен бастап тікұшақтардан 93 рет жалпы көлемі 263,5 тонна болатын су төгілді.
Өрттің таралуына жол бермеу үшін орман аймағына іргелес орналасқан Тәуелсіздік, Пионерская көшелері мен Южный шағынауданы аумағындағы жер жыртылған.
9 маусым, сағат 22:00
Болып жатқан оқиғаға жаны ауырған жұртшылық жанұшыра жәрдем беріп бағуда. Жергілікті халық ауылдық округтерден ыстық тамақ дайындап, әкеліп жатыр. Бір күннің ішінде өрт болған аумаққа қап-қап ет пен көкөніс, қорап-қорап консерві, жүздеген келі дәнді дақыл жеткізілді. Одан бөлек, өрт сөндірушілерге ауыз су, ыдыс-аяқ және жеке күтім құралдарын ұсынып жатқандар қаншама...
10 маусым, сағат 00:55
Семей билігі 800 адам сыятын тоғыз эвакуациялық пункт дайындады. Халықты жедел эвакуациялау үшін 10 автобус жіберілді.
Ормандағы өртті сөндіруге Қызылорда, Қарағанды, Алматы облыстарынан қосымша күштер келіп жатыр. Өрт аумағы 60 мың гектардан асты... Өрт Талица, Каштак, Барышевка, Успенка, Поднебесное және Камышенка елді мекендеріне қарай үш бағытта таралуда.
Үшінші күн дегенде ауа райының беті бері қарап, орманға сіркіреп жаңбыр жауды. Аспаннан жауынмен бірге үміт себілгендей болды...
10 маусым, сағат 14:35
Жағдай біртіндеп тұрақтанғанымен, сөндіру керек бірнеше өрт ошағы бар. Төменгі жақта жалын әлі күшінде. Тілсіз жау тізгінделген аймақтағы халық жайлап үйлеріне оралып жатыр.
10 маусым, сағат 20:13
Өрт сөндіруге 1 жарым мың адам мен 300-ге жуық техника тартылған. Бүгінге дейін тікұшақтар әуеден 486 рет жалпы көлемі 1 мың тонна болатын су төкті.
Қып-қызыл жалынмен арпалысып, қаза тапқандар саны 14-ке жетті. Президент Қ.Тоқаев Семей жеріне келіп, шұғыл әрекет ету штабының отырысын өткізді және өрт кезінде қаза тапқан орман шаруашылығы қызметкерлерінің туыстарымен кездесті. Осы қайғылы жағдайға кінәлілердің бәрі заң бойынша жауапқа тартылатынын және марқұм қаһармандардың отбасыларына міндетті түрде көмек көрсетілетініне уәде берді.
11 маусым, сағат 11:40
Екі елдімекенде өрттің жаңа ошағы анықталды. Алдыңғы күндерге қарағанда, жел күшейіп, онсыз да ауыздықтау мүмкіндік болмай тұрған қып-қызыл тажалды одан әрі құтыртып тұр.
Президент Абай облысында өртенген орман алқабын тікұшақпен аралап шықты.
Семей орманындағы өрт бойынша қылмыстық іс қозғалды. Өртке қатысты тергеу Қылмыстың кодекстің «Абайсызда екі және одан да көп адамның өліміне әкеп соққан өрт қауіпсіздігі талаптарын бұзу» бабы бойынша жүргізіледі. Тергеу жүріп жатқан бап бойынша бес жылдан он жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы көзделген.
11 маусым, сағат 22:31
Өрт Таврия ауылындағы Каштак орманшылығына қарай бет алды. Техниканың 65 пайызы сонда жұмылдырылды. Ал Успен орманшылығында шағын өрт ошақтары шығып жатыр. Сонымен қатар Жерновка ауылында ахуал өршіп тұр, себебі техниканы ауыл аумағына кіргізуде кедергі бар. Өртпен күрес негізінен түнде жүргізілуде. Өрт сөндірушілердің қазіргі міндеті – жалынды елді мекендер аумағына жібермеу.
12 маусым, сағат 00:55
Қою түтін салдарынан Семей қаласы Бұлақ ауылының 80-ге жуық тұрғыны эвакуацияланды. Тұрғындар азық-түлікпен және бірінші кезекте қажетті заттармен қамтамасыз етілген эвакуациялық пункттерге орналастырылды.
12 маусым, сағат 17:00
Тілсіз жаудың қалың түтіні Жетісу облысының аудандарына жетті.
Түні бойы Талица ауылының шығыс жағынан далаға қарай өрбіген өрт сөндірілді. Экология министрлігі елді мекендерге төнген қауіптің беті қайтқанын мәлімдеді.
Ерте ме, кеш пе қауіптің беті де, жалынның қызуы да қайтар. Тіпті, қазір күйік шалған даланың қайта ну орманға айналуы бек мүмкін. Ал сол орманға қорған боламыз деп жүріп, жалынға жұтылған 14 жан енді қайтып келмейді. Өзекті өртейтін ең үлкен өкініш те, осы...
Ботагөз МАРАТҚЫЗЫ