Бірақ кез келген адам ол талантын білмеуі де мүмкін. Осы ретте Gallup тест көп адамның мамандығын өзгертіп, бағыт-бағдарын айқындауына септігін тигізеді.
Gallup 86% дұрыс нәтижені көрсетеді
Gallup – адам бойындағы 34 талантты анықтауға арналған тесттің бірі. Оны алғаш 1999 жылы америкалық психолог Дональд Клифтон қолданысқа енгізген. Көпшілігі Gallup деп атағанымен, тесттің негізгі ресми атауы – CliftonStrengths34. Жалпы, тест 170 сұрақтан тұрады, берілген сұрақтарға 20 секунд ішінде жауап беру қажет. Тесттің нәтижесі бойынша 25 беттен тұратын қорытындысы беріледі. Gallup тесттің ерекшелігі, Fortune 500 компанияларының 90 пайызы жұмысқа алу кезінде қолданады. Бұдан аңғаратынымыз – Gallup тесті шынымен де адамның барлық қабілетін ашып көрсетеді екен. Осы уақытқа дейін тестті 35 миллионға жуық адам тапсырған. Оны ғалымдар 80 жылдан астам уақыттан бері зерттепті. 160 мемлекетте тест тапсырған азаматтар бар.
Тесттің құны өз бағасына лайық па?
Gallup тест онлайн форматта өтеді, құны – 50 АҚШ доллары. Біздің теңгемен шаққанда – 22 мың теңге. Көпшілігі тесттің құнын қымбатсынып, сенімсіздік танытуы мүмкін. Себебі интернетте қабілеттерді анықтауға арналған қаншама тест бар. Сондықтан көпшілігі Gallup-тің олардан алып бара жатқан ерекшелігі жоқ деп күмәнмен қарауы қалыпты жағдай. Осы ретте сарапшылар бұл тесттің құны сапасына лайықты деп санайды. Себебі АҚШ – ғылым мен бизнесті ұштастыра білген алпауыт мемлекет. Ең мықты компаниялардың шоғырланған мекені. Ғалымдар бизнеске үлес қосады, бизнес ғылымды қолдайды.
– Жалпы, 2019 жылғы «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы мен Білім және ғылым министрлігінің статистикасы бойынша елімізде адамдардың 60%-ы өз мамандығы бойынша жұмыс істемейді. Яғни, көп адам бойындағы қабілеттерін дұрыс қолдана алмағандықтан, өзіне ұнамайтын, қызық емес салада жүруге мәжбүр болады. Осы тұрғыда Gallup адамдарға өз бағыттарын табуына көмектеседі. Бойымыздағы мықты қабілеттерді табу арқылы өмірімізді өзгерте аламыз. Сол үшін де мен ерте 17 жастан бастап тестті тапсыруға кеңес берер едім, – дейді Gallup талдаушы Ержан Болатұлы.
Адам өз талантын бағалай алуы керек
Тест тапсырғаннан кейін Gallup сізге 3 түрлі құжат береді. Соның ішінде ең маңызды 25 беттік pdf форматындағы құжатта тесттің қорытындысы көрсетілген. Ол жерде тек барлық 34 қабілеттің комбинациясынан шыққан нәтиже болады. Файлды ашқан кезде күлгін, қызғылт, көк және жасыл түстен тұратын 34 қабілеттің кестесі бар. Ол Executing, Influencing, Relationship Building және Strategic Thinking деген 4 бағаннан құралған. Тест нәтижесі алғашқы 5 қабілет туралы толық ақпарат береді де, басқаларына қысқа-нұсқа тоқталып өтеді. Тағы айтып өтетін жайт, тесттің нәтижесі ағылшын тілінде болғандықтан, оны аударып оқу керек. Алған нәтиженің қандай ерекшеліктері бар екенін, оны қалай дұрыс қолдану керек екені жөнінде арнайы тест талдайтын мамандарға жүгіну керек. Тест нәтижесінде барлық 34 қабілет рет-ретімен қойылған. Оларды дамытып, әрі қарай өмірде қолдану үшін іс-әрекеттер жасау керек. Мәселен, Learner (Білім алу) қабілетін пайдалы сабақтарға қатысып, кітап оқу арқылы күшейтуге болады. Тағы бір қабілет – «Эмпатия», ол өзін басқа адамның орнына қою, оны сезіне алу қабілеті. Бірақ мұның теріс жақтары да бар. Яғни, эмпатияның кесірінен көбі басқа адамдар үшін уайымдап жүруі мүмкін. Бұлай жалғаса беретін болса, түбі адамның энергиясын жейді. Көп стресске, депрессияға түседі. Ал қабілетін танып, оның қолдану аясын меңгере алған адам олай өмірін қиындатпайды. Керісінше, өз қабілетінің шекарасын біліп, қолдана алады.
– Тесттің нәтижесінде алғашқы 10 қабілетпен жұмыс істеу керек. Әсіресе, біріншісімен жұмыс істеуді игерсеңіз, басқа қабілеттерді дамыту оңай болады. Қабілет пышақ секілді. Не оны сен кесесің немесе ол сені кеседі. Яғни, қабілеттерді жақсы жаққа да, теріс жаққа да қолдану өзімізге байланысты. Тест арқылы мықты қабілеттерді ғана емес, әлсіз қабілеттерді де анықтауға болады. Тесттің қорытындысын алған соң түсіну-қабылдау-әрекет ету деген алгоритммен жұмыс істеу керек. Түсіну кезінде таланттар бойынша жақсылап оқып, түсінген абзал. Оларды түсініп болған соң неге ондай талант жоқ деп емес, менің таланттарым осы екен деп қабылдай алу. Содан соң оларды өмірде қолдануға тырысу, – дейді Gallup талдаушы Ержан Болатұлы.
Жастар тест арқылы қабілетін ашуда
Gallup біздің елімізде де сұранысқа ие. Әсіресе, жастар арасында оған қызығушылық көп. Себебі жастар тест арқылы бойындағы әлсіз және мықты қабілеттерін игеріп, онымен жұмыс істеу арқылы жетістікке жеткісі келеді. Кез келген дамушы ортадағы жастардың айтатын басты тақырыбы – осы Gallup. Арнайы тест талдайтын мамандарға жүгініп, зерттеп, ізденетін жастар қатары аз емес.
– Менің бұл тестті тапсыруыма түрткі болған нәрсе – өзімді тану. Өзімнің ішкі қалауларымды, қандай іске икемім бар екенін білгім келді. Осылайша, Gallup жайлы жан-жақты іздене бастадым. Тест тапсыру арқылы бойымдағы қабілеттерімен жұмыс істеп, оларды дамыту керек екенін түсіндім. Мәселен, менде алғашқы орында тұрған «Контекст» таланты, ол сенің ойлау қабілетіңе байланысты. Ондай адамдар көбіне өткен шақпен ойланады және бүгінгі күнін сол бұрынғы жасаған таңдауларының нәтижесі деп біледі. Сондай-ақ ол бір істі немесе құбылысты түсіну үшін оның өткеніне үңілгісі келіп тұрады. Жақын достарым «сенің есте сақтау қабілетің мықты» деп мақтайтын, ал оның бәрі осы бір талантымның арқасы ғой негізі, – дейді Gallup тапсырушы Ерзат Мейрамбекұлы.
Gallup-тің негізгі мақсаты – адамдардың бойындағы мықты қабілеттерін көрсетіп, сол арқылы дамыту.
Жанель ҚҰТТЫБАЙ