Бердібек Машбекұлының іскерлік, менеджерлік талабын «әкімдік ресурс» қызметінің қалыптасып, дамуынан көруге болады. Елдегі әлеуметтік-экономикалық, табиғи-ландшафтық және мәдени-рухани тұрғыда әркелкі бес облысты (бүгінде бұл өңірлер 7 облысты құрайды) басқарып, жергілікті халықтың жүрегінен жылы орын ала білді. Бұл – кез келген тұлғаның бағына бұйыра бермейтін бақ.
Екіншіден, Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан атқа қонып, өмірінің аяғына дейін мемлекеттік мұрат жолында аянбай еңбек етіп, адамдық пен адалдық асыл болмысынан айнымай, біздерге үлгі-өнегенің эталонына айналды. Шынында Бердібек Машбекұлы қандай қызмет атқармасын, халықтың қимас сезімі мен алғаусыз алғысына бөленгенін көресіз.
Президент Әкімшілігі мен Үкіметте түрлі деңгейдегі жауапты қызметте шыңдалған ол 1995 жылы 42 жасында туған жері – Қызылорда облысының әкімі қызметіне тағайындалды. Бұл кезең – Тәуелсіздіктің іргетасы қаланып, елдің де, ердің де сыналатын шағы еді. Осы қиындықтарды мойымай көтеріп, өңірдің аяққа тұруы үшін күндіз күлкіден, түнде ұйқыдан қалып, еңбек етті. Кәсіпкерлердің әлеуметтік жауапкершілігін күшейтуге байланысты аймақтағы алғашқы қадамдарды жүзеге асырды. Мұнай-газ кәсіпорындарының облыстың әлеуметтік қорын қаржылай қолдау ұстанымын қалыптастырды. Арнайы экономикалық аймақ мәртебесінің республика өңірлері арасында тұңғыш енгізілуіне қол жеткізіп, өңірдің дамуына тиімділігін дәлелдеді. Инженерлік жүйеден өткен жерлерді мақсатты игеру, егістік айналымынан шығып қалмауының алдын алу бағытында да қыруар шара жүзеге асты.
Дотациялы облыс саналатын Қызылорданың келешек тағдыры таразыға тартылған сәтте де оны «болашағы жоқ облыс» санатынан арылтудың алғышарттарын жүзеге асырып қана қоймай, Арал теңізінің солтүстік бөлігін сақтау жобасын (САРАТС) өмірге әкелген Бердібек Машбекұлының өзі болды. Кеңестік кезеңдегі жоспарлы экономиканың ыдырауынан кейінгі елең-алаң уақытта облыс тұрғындарының жылдар бойы қалыптасқан жалақысына берешек қарыздарды өтеу мәселесі де бюджеттегі қаржы тапшылығына қарамастан Бердібек Машбекұлының әкімдігі тұсында алғаш еңсерілген еді.
Қызылордадағы ескіден қалған «мұра» – жылу электр орталығында апат орын алып, қаланың жылусыз қалу қаупі туындағанда да Бердібек Машбекұлы мамандарға сырттан тапсырма беруден бойын аулақ ұстап, өзі бас болып апат аймағында күн-түн деместен аяғынан тік тұрып қызмет жасады. Қиын сәтте батыл шешім қабылдауының нәтижесінде, апат зардаптарын жедел жойып, жылу орталығын қайта іске қосты. Мен мұны сол уақытта Қызылорда қаласы әкімінің аппаратында жетекші маман қызметінде жүріп, өз көзімен көрген азамат ретінде толық сеніммен айта аламын.
Осы кезеңде Жезқазған, Торғай, Семей аймақтары тарап, өзге облыстармен бірігіп жатқанда Қызылордамыздың облыс статусын сақтап қалуы да Бердібек Машбекұлының жанкешті жұмыстарының нәтижесі. Осыдан-ақ оның туған жерге деген перзенттік парызына адалдық танытқанын тануға болады. Сол себепті Қызылорданы облыс ретінде сақтап қалу мақсатында Мемлекет басшылығына Сыр өңірінің экономикалық мүмкіндігі мен Алаш үшін маңызды рухани әлеуетін дәлелдей білуі ол кісінің тікелей еңбегі екенін ешқашан ұмытпауымыз қажет.
Одан кейін 1999-2002 жылдары Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі ретінде Шымкентте қордаланған жұмыстарға білек шешіп кірісіп кетті. Шым қалада электр жарығы қайта-қайта сөніп, көгілдір отыннан қиылған тұста мәселенің оң шешілуіне ықпал етіп, іскерлігін көрсетті.
Түркістанның 1 500 жылдығы халықаралық деңгейде аталып, қалаға Түркі елдерінің рухани астанасы мәртебесі берілді.
Шығыс Қазақстан облысының орталығы Өскеменде Ленин ескерткішінің орнына Абай ескерткішін тұғырға қондырып, руханиятқа етене жақындығымен, елшілдігімен, батылдығымен ерекшеленді. Табиғи апат салдарынан орын алған су тасқынымен бел шеше күресуіне тура келді.
Ақтөбе облысындағы қытайлық компания мемлекеттік тілді құрметтесін деген талап қойғаны да көптің әлі есінде. Әлеуметтік нысандар салудың үздік үлгісін көрсетті. Оның халық игілігіне тиімділігін жан-жақты дәлелдеді.
Жамбыл облысында бастаған бастамалары да көп. «Үлгілі ауыл» пилоттық жобасын жасап, елді мекендерді дамытудың бірегей концепциясын қалыптастыруды бастап, өміршең іске ұйытқы болды. Сондай-ақ «Бейбітшілік пен келісім», «Мейірім», «Жомарт Түлек», «Асарлатып үй салу», «Таразға тарту» секілді игі жобалары елдіктің мерейін асырып, берекесін тасытты. «Тектұрмас» тарихи-этномәдени кешенінің екінші кезеңі, Тараздағы гимнастика және үстел теннисі орталығы, «Анаға тағзым» орталығы, 850 метрлік «Үшбұлақ» жағалауы, «Оқушылар сарайының» пайдалануға берілуі соның айғағы. Бүкіл әлемді пандемия бір тарының қауызына сыйдырғандай күрделі кезеңде де Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың тапсырмасына сәйкес Жамбыл облысының әкімі Бердібек Машбекұлы Отарда отандық вакцина шығаратын биофармзауытты іске қосуға жанын сала тер төкті. Бұл өз алдына бөлек ауқымды әңгіменің арқауы деуге болады.
Өзі басқарған барлық облыстарда жаңа әлеуметтік нысандар, жаңа тұрғын үй кешендерін, инфрақұрылымдық жобаларды іске асырды. Қайда әкім болмасын аудан мен ауылдарды аралаудан тынбай, белгіленген протоколдан тыс тұрғындардың талабын тыңдап, тыңдап қана қоймай, мәселелердің оң шешілуіне ықпал ететін.
Иә, халықтың оған деген ықыласының негізгі сыры – қай аймақты басқармасын тұрғындармен емін-еркін кездесіп, жақынындай әңгіме-дүкен құрып, мәселесін тыңдайтын. Бұл үшін адамға қарапайымдылық, кішіпейілділік, кісілік қасиеті керек-ақ. Міне, Бердібек Машбекұлын өзгелерден осы қасиеттері ерекшелейтін. Егер адам бойында мұндай дағды болмаса, онда бәрі жасанды болып көрінетін еді.
– Жергілікті әкімдерге «маған осы ауылдан жолығамын, арызын айтамын деген адамдарға ешқандай кедергі жасамаңдар, есіктің алдында кесе-көлденең полиция тұрмасын» деген талап қоямын. Алақандай ауылға облыс әкімі келіп жатқан соң, жергілікті тұрғын басшыға жолығып, әңгімелесіп, арызын, өтінішін, өз ойларын айтып қалуы керек емес пе? Қайбір кезде бір ауылға барсам, екі аптадан бері ме, жоқ, бір айдан бері ме, әйтеуір, жарық жоқ. Әкім ол жағдайды білмейді де… Өзінің үйінде жарық бар. «Осы ауданда 11 жылдан бері әкім екенсіз, бұл қалай болды?» деп едім, жарытымды жауап бере алмады. Сосын айттым, «әкімнің үйінің жарығын қиыңдар» деп… Қиып тастап еді, ертеңінде жүгіріп жүріп ана ауылдың жарығын жағып берді, – депті бір сұхбатында.
Расында, ол кісі өзінің жұмыс істеу тәсілінде халыққа өте жақын болды. Халықпен етене араласып, мәселені өз көзімен көріп, жұрттың пікірін құлағымен естімейінше жаны тынбады. Кабинетінде ғана отырмай, халықты аралайтын. Мәселені білген бойда бос уәде бермей, нақты шешімін табатын. Содан болар, оған ең қиын учаскелер сеніп тапсырылатыны...
Қайбір жылы Өскемен, биыл Ақтөбе, Тараз, Шымкент қалаларында болдым. Сонда осы өңірлердің жұртшылығы Бердібек Машбекұлы Сапарбаевты мемлекет және қоғам қайраткері, ірі ұйымдастырушы ретінде мақтан тұтатынын, қазіргі басшыларымен оның бастамаларын салыстыруды әдетке айналдырғанын байқадым. Тіпті, қайсыбір басшының елге адалдығын, шыншылдығын, іскерлігін, уәдеге беріктігін салмақтағанда таразының бір басына Сапарбаевты қояды екен. Халықтың шынайы ықыласы, құрметі деген – осы! Бұдан артық адамға қандай құрмет керек!
Өз басым Бердібек Машбекұлымен қызметтес болмағаныммен, ол түлеп ұшқан Жаңақорған ауданын басқарған жылдары ағалық ақыл-кеңесін тыңдап, бағыт-бағдар алдым. Әрдайым қарапайым қалыбынан айнымай, халықпен ашық араласуға шақыратын. Қолымнан келгенінше Бердібек Машбекұлы салған соқпақпен елді мекендерді жиі-жиі аралап, елдің мұң-мұқтажын білуге асығатынмын.
Жалпы, Бердібек Сапарбаев ағамыздың жарты ғасыр бойғы елдік мүдде жолындағы қарымды қызметін терең зерттеп, жетістігінің сырын ұғып, жас мемлекеттік қызметкерлерге әдістемелік құрал ретінде таратуға әбден болады.
Өйткені Бердібек Машбекұлы – кісілік қасиетіне кір келтірмей өткен бірегей тұлға!
Руслан РҮСТЕМОВ,
Сенат депутаты