Ұлбосын Айтөлен: AIQYN өмірімнің бір бөлшегіне айналды

«Литер-Медианың» құрамындағы Aiqyn және «Литер» – орыс және қазақ тілде­рінде шы­ғатын қос газет. Алғаш ба­сы­лып шыққан тұстарында рес­­публи­кадағы жаңа фор­мат­та­ғы басы­лым болды.

Сол кез­дегі «Ли­тер-Медианың» прези­денті Ерлан Бекхожин сырттан ди­зай­нер шақырып, газеттің ди­зай­нымен бір айдай ар­найы жұмыс істеді. 2004 жыл­­дың ақпан айынан бастап бас редактор Серік Жанболат кадрлар жинай бастады. Алғашқы бұйрықтар шығып, жаңа стильдегі кабинеттер берілді. Барлық журналистер бір каби­нетте отыратын. Әрқайсысының алдында бір-бір компьютер. Ешқайсысының жан-жаққа қарауға шамасы жоқ. Бәріне арнайы тапсырма берілген. Есіктен кіріп келген адамға компьютерден бас алмай отырғандар жіпке тізілген торғайлар секілді көрінетін. Бұл сондай әдемі көрініс еді. Кейбір журналистер түскі уақытта тамақтануға да шықпайтын. 

Мен меншікті тілшілер бөлімінің мең­герушісі болдым. «Тілшілер қосыны» деп аталды. Мақсатым – облыстан тіл­шілер табу еді. Өзіме берілген тапсырма бо­йынша Ұлттық кітапханаға барып, об­лыстық газеттердің бәрін шолдым. Мақа­ласы жиі шыққан журналистерді қарап, қай тақы­рып­қа қалай жазатындарын байқадым. Әуелі әрқайсысының сырты­нан біліп зерттедім. «Жас Алаштың», әсіресе «Еге­мен Қазақстанның» облыс­тағы меншікті тілшілеріне хабарласып, осындай жаңа басылымның ашылғалы жат­қанын айтып, олардан алғашқы тұрақ­ты кадрлар табыл­ғанша атсалысатындарын сұрап, әрқайсы­сына өтініш жасап шық­тым. Сол кездегі әріптестердің барлығына үлкен алғыс айтамын. Себебі қазақтың тағы да бір басылымы шығып жатқанына бәрі қуанды. Айқын есімді журналист «газет менің атым­да екен» тіпті мәз болды. Содан кей­бір басылымның облыстағы меншікті тілшілері бүркеншік атпен ма­қалалар жазып тұрды. Осылайша, жазып жүрген бір тілшінің былай деп айтқаны бар: «Aiqyn-да алатын қаламақым өзім жұмыс істеп жатқан қызметім мен сондағы қала­мақымды қосқаннан да жоғары». Aiqyn-ның жалақысы да, қаламақысы да өте жоғары болды.

Облыстық тілшілерді іріктеп, жинау басталғанда, алғашқылардың қатарында бір-екі ай жұмыс істегендер де болды, сынақтан өте алмай 4-5 айдан кейін қайта келгендер де болды. Біздің талапқа сай келген журналистердің бәрі мықты жұмыс істеген. Атап айтсам, Қостанайдан марқұм Тұрсын-Мәмет Нүсіпханұлы, Түркістан облысынан марқұм Мұхтар Наушабай, Жамбыл облысынан марқұм Мұқан Әбіл­қайыр, кейін олардың орнына келген Атыраудан Тұрсын Қалимова, Ақтаудан Тельман Бейсен, Павлодардан Бейбіт Бөжен, Қызылордадан Нұрбек Әмиша, Солтүстік Қазақстаннан Гүлмира Сәуле­бекова, Ақтөбеден Асқар Ақтілеу, Алтынай Сағындықова, Қарағандыдан Қамбар Ахмет сияқты  журналистер тұрақты жұ­мыс істеді. Олар берілген тапсырманы жыл­дам орындайтын. Кейде ақпаратты телевизияның журналистерінен бұрын беретін едік. 

Aiqyn алғашқы кезде ақпараттық си­пат­тағы басылым болды, кейіннен барлық тақырыпты қозғайтын басылымға айнал­ды. Әсіресе, ірі-ірі сараптамалар жазылып, мықты мамандар, экономистер тартылды. Ақпараттарын ақиқи әрі жылдам жеткізуі­нің арқасында оқырам­нның жүрегіне жол тапты десек болады. «Айқын» мық­ты басы­лымдардың бірі болды әрі тира­жы да көп еді. Әрине, басылымды мықты ететін – оның кадр­лары. Aiqyn-ға сайдың та­сындай журна­лис­тер жиналды. Алғаш­қы кездегі облыс­тық және меншікті тілші­лердің көбі қазір жақсы қызметте. Aiqyn біз үшін үл­кен мектеп болды деп өздері де мойын­дай­ды. Газет сол кездегі жақсы жаңа­лықтың да, игі жақсылықтың да жар­шысы болды ғой. Сынайтын нәрсесінің өзін тапқырлықпен, көркем тілмен жет­кізген. Соның негізінде тәуел­сіз еліміздің торы берік, нығыз болуы жолында не атқарылуы тиіс деген сынды сараптамалық, салыстырмалы материал­дар жиі шығып тұратын. Басылымға деген пікірлер де өте көп болды. Ризашылық біл­діріп жатқан оқырмандар тарапынан белгілі бір мәселе төңірегінде ұсыныстар келетін. 

Менің таңғалатыным, түн ішінде мен­шікті тілшілерге хабарласып, тапсырма бере қалсақ, ешбір сылтаусыз сол мезетте берілген тапсырманы орындауға шұғыл кірісіп кететін еді. Одан бөлек, нұсқаулар, басшылықтан тапсырмалар күтіп отыр­май, өздерінің көтергісі келетін мәселесін айтып, ұсыныстарын айтып отырған. Осы тұста айтып өткім кететіні – Тұрсын Қа­лимо­ваның тынымсыз еңбегі Атыраудағы әуежайды әйгілі батыр қызымыздың есі­мімен атауы, сол жақта ескерткіш ашы­луына бірден-бір түрткі болған. Бұл игі жұмыстар журналистің бастамашыл топ құрып, бастаған ісін аяғына дейін жеткізу жолында тынбай, тынымсыз еңбегінің арқасында іске асты деп айтуға толық не­гіз бар. Біздің әрбір журналист өзінің жүр­ген жерінде осындай ел үшін атқа­рылатын келелі істердің басы-қасында жүрді. Олар ешқашан тартынбады, жаңа­лықтың жақ­сысын да, болып жатқан кемшіліктерді де көрсетуде алдарына жан салдырмады. Сол кездегі тілшілердің әрқайсысын «ба­лам», «бауырым» сияқты көретінмін. Журналист ретінде де, адам ретінде де ғажап жандар болды. Оларды қалай мақтасақ та, олармен қалай мақ­тансақ та соған татитын жур­налистер. 

Жалпы, «Айқын» сүттей ұйыған әдемі орта болды. Мысалы, әрқайсысының туған күндерімізді атап өттік. Оған төраға­мыз арнайы құттықтауын жолдайды не­месе бәріміз жиналып туған күндерді атап өтетін болдық. Қысқасы, бір үйдің бала­сындай ғұмыр кештік. Сол сәттер әлі күн­ге көз алдымда, еске түскенде жаныма нұр құйылады. 

Aiqyn Алматыдан Астанаға көшкен кезде мен зейнетке шығып кеттім. Сонда да көңілім құлазып, жабырқап, «төркінім» басқа бір мемлекетке көшіп кеткендей әсерде қалдым. Себебі газет Алматыда болған кезде жиі барып, журналистерімен көрісіп кететін едім. Соның өзі бір ғани­бет болатын. Алыстап кеткен кезде қимас­тық па, сағыныш па, сондай бір сезім әлі күнге менің жүрегімде. Aiqyn-ға деген сағы­ны­шым да, құрметім де жоғары. Мен теле­визия саласында 22 жыл жұмыс істе­гем. Ал Aiqyn-да 14 жыл жұмыс істедім. Сон­да Aiqyn өмірімнің әдемі бір кезең­деріне айналды. Әсіресе, меншікті тіл­шілердің әрқайсысы жеке бір ірі тұлға. 

Жамбыл, Түркістан облыстарынан жұмыс істеген марқұм Мұқан Әбілқайыр мен Мұхтар Наушабайдың жұмыстары ерекше-тұғын. Бір күні Мұқан хабарласты. «Сіз ақталдың қайда өсетінін білесіз бе?» – дейді. «Жоқ», – десем, «Қаратаудың ба­­сында өседі екен», – деп еді. Сонда сирек өсетін, қызыл кітапқа енген тал Қаратау­дың шыңында өсетінін айтып отыр. Еш­кімде жоқ жаңалықтарды газетке ұсын­­ғанда, газеттің оқырмандары таңға­лып жататын. Жамбылдан Әбден, Оң­түстіктен Мұхтардан кейін жалғастырған жігіттер де бұрынғы меншікті тілшілердің қызметі сияқты жұмысын үлкен жауап­кершілікпен атқарған. 

Алматы облысындағы меншікті тілші­міз Болат Абаған – материалын жылдам әрі шапшаң ұсынатын бірден-бір жур­налист. Бір тапсырманы Болатқа айтсам, «жарайды» дейді де, жарты сағатта сол материал қолымызда болады. Болат біздің осы тапсырманы тапсыратынымызды қайдан біледі деп, мен кейде таңғалатын­мын. Аймақтағы журналистер айналада болып жатқан жаңалықтарды қалт жі­бер­мей, қадағалап, ұсынуға дайындап отыра­тын секілді. Бірақ редакциядан тапсырма берілсе, кез келген меншікті тілші мате­риа­лын кешіктірмейтін, материал кеші­гіп, уақытында шықпай қалды деген бол­ған емес. Тіпті, ойлағаннан да тез жететін.  

Біздегі ең бір жақсы нәрсе, «Литер-Медианың» бір жылдығында бар­лық меншікті тілшілерді шақырып алып, кездесулер мен әңгімелесулер өтті. Одан бөлек, журналистерді әр жыл тоқ­сынында бір рет шақырып, редакцияның жұмы­сымен, алдағы жоспарлармен таныс­тырып отыратын едік. Мұндай жиындар бас редактор Серік Жанболаттың кабине­тінде өтетін. Осындай пікір алмасудан әріптестеріміз, облыстағы меншікті тіл­ші­леріміз тың серпін алып қайтқаны рас ол кезде. Сондықтан аймақтағы тіл­шілер де редакциядағы жаңалықтардан хабардар болып отыратын. Мұның бәрі журналис­терге айрықша көңіл күй сый­лағаны анық.