Қытайдың өзінің электрлі көлік өнеркәсібін дамытуға көп ақша жұмсағаны туралы Quartz сайтында жарияланған материалға сүйенген Aikyn.kz бұл тұжырымның саяси және экономикалық себептерін талдайды.
Биыл Қытайдағы электрлі көліктердің сатылымы 10 миллионға жетеді деп күтілуде. Мұндай нәтижеге жету үшін Қытай өзінің электрлі көлік өнеркәсібіне мол қаржы жұмсаған. Осындай жылдам әрі үлкен жетістіктің артында не тұр, оның құны қанша?
Стратегиялық және халықаралық зерттеулер орталығының (CSIS) жаңа зерттеуіне сәйкес, электромобильдерді арзандатуға Қытай үкіметі 2009-2023 жылдар аралығында 230,8 миллиард доллар жұмсаған.
Вашингтондық орталық зерттеген алғашқы 2009-2018 жылдары қаржыландыру жылына шамамен 6,74 миллиард долларды құраса, 2019-2021 жылдары жылына 20 млрд долларға өскен. Ал 2021 жылдан бастап тағы да айтарлықтай өскен.
CSIS өз талдауын бес салаға негіздеген: ұлттық жеңілдіктер бағдарламалары, коммуналдық инфрақұрылымды мемлекеттік қаржыландыру, электромобиль өндірушілеріне арналған ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық бағдарламалар, электрлі көліктерді мемлекеттік сатып алу және Қытайдың 10% сату салығынан босату. 2023 жылға дейін қолданылған сатып алушыларға берілген жеңілдіктер мен өндірушілерді сату салығынан босату Бейжіңнің негізгі қолдау құралдары болған.
Қытай нарығында 200 электромобиль өндірушісі бар. Олардың ішінде смартфондар шығаратын Huawei мен Xiaomi де бар. Фото auto.onliner.by сайтынан алынды. Авторлығы: Xiaomi / chinadaily.com.cn
Бір қызығы, CSIS өзінің ұсынған болжамды деректердің «өте консервативті бағалау» екенін айтады. Өйткені ол бірқатар факторларды есепке алмайды. Бұған Шанхай және Шэньчжэнь сияқты жергілікті үкіметтердің жеңілдік бағдарламалары, сондай-ақ электромобиль компанияларына арзан жер, несие және электр қуатын беру де кіреді.
CSIS сондай-ақ Үкіметтің аккумуляторлар жасауға қолданылатын шикізат өндірушілерге берілетін жеңілдіктерді және аккумуляторлар әзірлейтін компанияларға берілетін субсидияларды да есептемеген.
Әлемдегі электрлі көліктердің аккумуляторының үштен бірін шығаратын электр индустриясының алпауыты CATL компаниясы бес жыл бұрын Қытай үкіметінен 76,7 миллион доллар субсидия алса, 2023 жылы оның көлемі 809 млн доллардан асқан.
Қытай нарығында 200 электромобиль өндірушісі бар. Тіпті олардың ішінде смартфондар шығаратын Huawei мен Xiaomi де бар. Осылайша, өндіріс пен бәсекелестік күшейіп, баға соғысына және экспорттың артуына әкелді. Еуропалық одақ пен Америка Құрама Штаттары өздерінің отандық автоөндірушілеріне қысымды жеңілдету үшін алдағы екі айда қытайлық электр көліктерінің экспортына әртүрлі деңгейдегі тарифтер енгізді. Үлкен саясат мәселелерінен туындаған бәсекеге байланысты Aikyn.kz бірнеше материал жариялады:
«Президент Байден қытайлық Rolls-Royce-тен қорқады» және «Еуроодақ қытайлық электр көліктеріне тарифтерді 2 есе өсіреді».
Қаржы министрі Джанет Йеллен АҚШ-тың 2000 жылдардың басындағы «Қытай сілкінісінің» екінші толқынына жол бермейтінін айтты, бұл кезде арзан қытай импортының тасқыны АҚШ-тың 2,4 миллионға жуық өндірістік жұмыс орнын жойып жіберген еді.
Еуропалық комиссия болса қытайлық электр көлік өндірушілерге қазіргі 10%-дық тарифті 38%-ға дейін өсіретінін мәлімдеді. Осы айдың басында Еуроодақ реттеушісі Қытайдың «аккумуляторлық электр көлігінің құн тізбегі еуропалық компанияларға экономикалық зиян келтіру қаупін тудыратын әділетсіз субсидиялардан пайда көреді» деп мәлімдеді.
CSIS зерттеушісі Скотт Кеннеди: «Бұл субсидиялардың [ұзақтығы] бұл саланы жаһандық деңгейде үстемдік ету үшін әдейі жасалған жоспардың бөлігі емес», керісінше, мұндай «қолдау Қытайдың тиімсіз өнеркәсіптік саясат жүйесінің жанама өнімі» дейді.
Қалай болғанда да өзінің дамуын 100, 1000 жылдық горизонтта жоспарлайтын Қытай билігі әлемдік үстемдікке жақындауға барлық құралдарды қолданатынына күмән болмауы тиіс. Қытаймен 1 780 шақырым ортақ шекарасы бар Қазақ елі үшін мұндай үстемдіктің қандай пайдасы мен зияны бар екенін біз де 1000 жыл бұрын болжауымыз керек. Сіз қалай ойлайсыз?
Сараптама, зерттеу мақала, күнделікті өзекті ақпаратты «Айқынның» TELEGRAM арнасынан табасыз.