АЭС салудағы ең күрделі мәселе – экологиялық ахуал. Радиоактив ластанудан қоршаған ортаны қалай қорғаймыз? АЭС-тің экологиялық маңызы қандай? Көптің көкейінде күмән ұялатқан АЭС неге "жасыл"? Осы және өзге де сауалдарды ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігіне қойған едік. Aikyn.kz сайтының ресми сауалына Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар вице-министрі Жомарт Әлиев жауап берді.
Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрлігі (бұдан әрі – Министрлік) АЭС құрылысына қатысты өтінішіңізді қарастырып, өз құзыреті шегінде келесіні хабарлайды.
Жыл сайын қазақстандық жылу электр орталығы (ЖЭО) мен мемлекеттік аймақтық электростанциясы (МАЭС) электр энергиясын алу үшін шамамен 60 миллион тонна көмір жағады. Бұл станциялардың шығарындылары қоршаған орта жағдайына теріс әсер етеді, атмосфералық ауа мен топырақты ластайды, климаттың өзгеруіне әкелетін парниктік газдарды шығарады, судың термиялық ластануына әкеледі.
Қазақстандық энергияның шамамен 70%-ы көмір жағу есебінен өндірілетінін ескерсек, жағдай нашарлап барады. МАЭС пен ЖЭО-да генерациялайтын жабдықтың тозуы, олардың жартысынан көбінің 40 жылдан астам жұмыс істеуі мәселені күрделі қылып отыр.
Сонымен қатар, Қазақстан көмірді баламалы және жаңартылатын энергия көздерімен кезең-кезеңімен алмастыруды көздейтін 2060 жылға дейінгі көміртегі бейтараптығына қол жеткізу стратегиясын бекітті.
Мәселен, Қазақстанның климаттың өзгеруіне жаһандық ден қоюға қосқан жаңартылған Ұлттық үлесі шеңберінде парниктік газдар шығарындыларын 2030 жылға қарай 1990 жылғы деңгейден 15%-ға қысқарту жөніндегі міндетті мақсат қойылды.
Атом энергетикасымен қатар жаңартылатын энергия көздерін пайдалану – электр энергиясын өндіру және экологиялық қауіпсіздік тұрғысынан да белгіленген мақсаттарға қол жеткізудің жалғыз мүмкін жолы болып табылады.
Атом электр станциялары зиянды заттардың шығарындыларынсыз жұмыс істесе, жылу электр станциялары 1 Гвт электр қуатын өндіруде ондаған және жүздеген мың тонна зиянды заттардың шығарындыларын шығарады: күкірт, күл, күл, көмірқышқыл газы, азот оксидтері және біздің азаматтарымыздың экологиясы мен денсаулығына теріс әсер ететін улы металдар.
Жасыл энергетика ұғымы дәстүрлі түрде күн, жел және геотермалдық энергия сияқты көздерді қамтиды. Мұндай таза көздерге атом энергиясы да кіреді, себебі атом станциялары парниктік газдар шығарындыларынсыз электр энергиясын өндіреді, бұл оларды дәстүрлі көмірсутек көздерімен салыстырғанда экологиялық таза етеді. Атом энергиясы – орнықты энергия көзі ретінде тұрақты энергетикалық жүйеге көшудің негізгі құрамдас бөлігі.