Негізінен, елімізде жыл сайын жол-көлік апаттары салдарынан көптеген оқыс оқиға болып жатады. Соның салдарынан бір отбасы асыраушысынан айырылса, енді бір жанұяның жалғызы ажал құшып, қара жамылып қалады. Өрімдей балалардың өмірін жалмап жатқан жайттар қаншама?
Жан түршігерлік жағдайға алып келетін жол апатының статистикалық мәліметіне көз жүгіртсеңіз, тіпті сұмдық. Жыл басынан бері жол апатынан еліміз бойынша 1 300-ден астам адам қаза болған. Ал 16 мыңнан астам адам түрлі дене жарақатынан зардап шегіпті. Осы орайда елімізде балаларға қатысты 3,5 мыңнан астам жол апаты тіркелгені мәлім болып отыр. Соның салдарынан 165 кәмелетке толмаған жасөспірім ажал құшып, түрлі деңгейде дене жарақатын алған балалар саны 4 мыңнан асып жығылады.
Бұл тұрғыда Сыр өңіріндегі ахуал да алаңдатарлық күйде тұр. Атап айтқанда, биылғы жылдың 9 айында өңірде жол-көлік оқиғаларынан қайтыс болғандар саны 15,6 пайызға төмендегенімен, жол апаттары 39,1 пайызға артып, одан жарақат алғандар 41,6 пайызға өскен. Соған орай қоғамдық тәртіп пен жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында бірқатар профилактикалық жұмыс жүргізілген. Бұл мәселе ведомствоаралық комиссия отырысында да қаралып, апаттың өсім алу себептері анықталып, оның алдын алудағы нақты іс-шаралары белгіленген.
Бүгінде жол-көлік оқиғасының болу себебі сан алуан. Қызылорда облысы Полиция департаментінің талдау дерегіне сәйкес, жол-көлік оқиғаларының өсуінің басты себебінің бірі – жол қозғалысына қатысушылардың жеке басының мәдениетсіздігінен деп түсіндіреді. Бұған қоса, өңірдегі 2 категориялы 566 шақырымдан тұратын «Қызылорда – Ақтөбе» тасжолы кері әсерін тигізіп тұрғанын алға тартады. Бүгінде тәулігіне 9 мың автокөлік жүріп өтетін бұл автожол 2 категориялы болғанымен, соңғы 5 жылда тіркелген көлік санының өсуі талапқа сай емес екені байқалып отыр.
«Аймақта айтып келмейтін апаттың алдын алу бағытында 17 жедел профилактикалық іс-шаралар ұйымдастырылды. Жүргізушілермен жол қауіпсіздігін қатаң сақтау бағытында түсіндірме жұмыстары жүргізіліп, оны халық арасында кеңінен насихаттау шарасы жолға қойылды. Негізінен, Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауында полиция жұмысына сервистік тәсілдерді енгізу арқылы қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етудің тиімді жағдайларын құру міндеттеліп отыр. Бұл бірінші кезекте белгілі аумаққа жақын орналасқан учаскелік пункттерді, мобильді бекеттерді оңтайлы орналастыру және цифрлық технологияларды қолдануды қамтиды. Соған орай, Қызылорда облысы Полиция департаментіне қарасты 7 аудандық полиция бөліміне бағдарламалық қамтамасыз ету және жабдықтардың ең аз пакетімен жедел басқару орталықтарын құру үшін қаражат бөлінді. Бұл бағыттағы жұмыстар алдағы уақытта тұрақты түрде жүргізілетін болады», – деп түсіндірді Қызылорда облысы Полиция департаменті жергілікті Полиция басқармасының бастығы Ердәулет Жаукеев.
Облыстық Полиция департаментінің дерегіне сәйкес, жол апатының алдын алу бағытында ауқымды жұмыстар кезең-кезеңімен атқарылуда. Атап айтқанда, республикалық маңызы бар тасжолға түн мезгілінде көлік жүргізушілердің назарын аудару мақсатында 6 дана жарқылдауық маяк, 9 жерге «Әкетай асықпа!», «Құрметті жүргізуші! Жылдамдықты шамадан тыс асырма» мәтінінде панолар, 7 жерге бейнекамералардың және 10 дана қызметтік автокөліктер макеттерінің муляждары орнатылса, 7 аудан тұсына 2 данадан жылдамдықты автоматты түрде тіркейтін өлшегіш құралдарын орнату жоспарланып отырғанын мәлімдеді.
Осы орайда департамент ұсынған цифрларды сөйлетсек, есепті мерзімде өңірде жол ережелерін бұзудың 163 мың 795 дерегі анықталған. Оның ішінде 72 мыңға жуығы жол апатына тікелей әсер ететін өрескел құқықбұзушылықтар екен. Бұл тұрғыда автокөлікті мас күйінде басқару салдарынан 595, жылдамдықты шамадан тыс арттыруда 49 043, жаяу жүргіншілерге жол бермеу фактісімен 27 15, қарсы бағытқа шығуда 109, ұялы телефонмен сөйлесуде 2 617, қауіпсіздік белдігін тақпаған 11 761 дерек анықталған. Сол сияқты жаяу жүргіншілер 6 145 жол ережесін бұзыпты.
«Негізінен, жол қауіпсіздігін арттыру мақсатында тиісті жұмыстар тұрақты түрде жүргізіліп тұрады. Соның нәтижесінде жол қауіпсіздігі саласында 1 млрд 870 млн 982 мың теңге айыппұл салынып, оның 1 млрд 626 млн 891 мың теңгесі, яғни 87 пайызы өндірілді. Осы орайда айта кеткен абзал, кей жағдайда республикалық маңызы бар тасжолда жол-көлік оқиғалары үй жануарларының салдарынан да болып жатады. Нақты айтқанда, бұған дейін үй жануарларының қатысуымен 99 жол-көлік оқиғасы тіркеліп, салдарынан 2 адам қаза болды. Бұған қоса, 14 адамның түрлі дене жарақатын алу фактілері тіркелді. Осындай қауіптің алдын алу мақсатында үздіксіз жүргізілген жұмыстар нәтижесінде иесіз жайылып жүрген 929 үй жануары иелеріне ҚР Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы кодексінің 408-бабы Ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қағидаларын бұзу бойынша шара қолданылды. Соған орай тұрғындарды үй жануарларына абай болуға шақырамыз», – деп ойын толықтырды жергілікті Полиция басқармасының бастығы.
Қорыта айтқанда, автожолдағы апаттың шығу себебі көп жағдайда жол-көлік инфрақұрылымының талапқа сай болмауынан, интеллектуалдық жүйенің енгізілмеуінен болатыны жасырын емес. Бұған қоса, кейбір көлік жүргізушілердің жауапсыздығы қайғылы жағдайға жиі соқтырып жатады. Сондықтан да темір тұлпар тізгіндегендер тәртібін түзесе, қара жолдағы қасірет те азаяр еді.
Ербақыт ЖАЛҒАСБАЙ,
Қызылорда облысы