Атырау облысы бойынша Экология департаменті басшысының міндетін атқарушы Ерлан Есеновтің айтуынша, қазір Атырау мұнай өңдеу зауытының аумағында күкіртті сақтау дерегіне байланысты тексеріс басталған.
«АМӨЗ-ге қатысты қоғамдық тыңдау кезінде қала тұрғындарының бірі зауыт аумағында қала орталығында күкірт сақталғанын хабарлады. Біз оқиға орнына дереу бардық. Арнайы дронның көмегімен Атырау қаласы Әуезов көшесі №91 үй мекенжайындағы зауыт базасында күкірт тәрізді заттың қаптарда сақталғанын көрдік. Қазір тексеріс жүріп жатыр. Нәтижелер жұртшылыққа хабарланады», – деді Ерлан Есенов.
Спикердің айтуынша, егер сақталған заттар тауарлық күкірт болса, оны сақтауға ресми рұқсат талап етілмейді. Ал егер мұның қалдықтар екені анықталса, ондай жағдайда компания жауапкершілікке тартылады.
Бұл жағдай туралы Атырау мұнай өңдеу зауытының өзі не дейді? Айтуларынша, зауыт базасындағы ашық алаңда арнайы қапқа салынған күкірттің еш зияны жоқ. Атырау мұнай өңдеу зауытының жетекші инженер-экологы Абзал Теміровтің сөзіне сүйенсек, кәсіпорында түйіршіктелген күкірт шығаратын екі қондырғы бар. Онда күніне 12-16 тонна аралығында күкірт шығарылады.
«Әлеуметтік желіде күкіртті сақтау мәселесіне байланысты ақпарат шықты. Күкірт сақталған қойма зауыттың меншігінде тұр. Бұл қойма мердігер мекемеге жалға берілді. Жалға беру шарты бар. Биыл ашық қойманы «Трэйд Ойл Ресурс» ЖШС жалға алды. Бұл компания зауыттан шығарылған күкіртті сатып алып, келесі тарапқа жеткізеді», – деді Абзал Теміров.
Спикердің айтуынша, ашық алаңда тұрған күкірттің нақты көлемі қандай екені белгісіз. «Түйіршіктелген күкірт арнайы герметикалық қаптарға салынады. Әр қаптың көлемі – 1 тонна. Күкірттің бұл түрі қалдыққа жатпайды. Оның қоршаған ортаға зияны жоқ», – деп нақтылады зауыттың инженер-экологы Абзал Теміров.
Қойманы жалға алған «Трэйд Ойл Ресурс» ЖШС-ның бас кеңсесі Алматыда орналасқан екен. Компанияның қаржы директоры Жайық Омаровтың айтуынша, ашық алаңы бар қойма жыл соңына дейін жалға алынған.
«Герметикалық қаптарға салынған күкірттің қоршаған ортаға зияны жоқ. Бұл – түйіршіктелген күкірт. Зауыттан айына шамамен 500-700 тонна күкірт шығарылады. Оны өткізу оңай емес. Кейде тұтынушы табылмайды. Мәселен, жаз айларында күкірт алушылар болмады. Тек қазан айында «Казфосфат» ЖШС-ға 1 мың тоннадан астам күкірт жөнелттік. Енді осы айда Ресей Федерациясындағы тұтынушыға 2 000 тонна күкіртті жіберуге келісімшарт жасалды. Сол кезде жинаулы тұрған күкірттен толық арыламыз», – дейді «Трэйд Ойл Ресурс» ЖШС қаржы директоры Жайық Омаров.
Атырау мұнай өңдеу зауытының баспасөз-қызметінің нақтылауынша, зауыт түйіршіктелген күкірт өнімнің қауіпсіз тасымалдануына жағдай жасап отыр. Яғни, түйіршіктелген күкірт механикалық, температуралық және химиялық әсерлерге тығыз төзімді полипропиленнен жасалған арнайы герметикалық ыдысқа салынады. Бұл ыдыстар түйіршіктелген күкірт өнімінің қоршаған ортаға таралуына жол бермейді. Дегенмен тексеріс әлі жүріп жатыр. Күкірт «қоймасына» байланысты нақты байлам тексеріс қорытындысы жарияланған соң белгілі болады.
Естеріңізге сала кетсек, бір кездері NCOC компаниясында осындай ашық күкірт сақтау жағдайы болып, нәтижесінде Экология және табиғи ресурстар министрлігі компанияға 5,1 млрд доллар көлемінде айыппұл салған болатын.
Айтпақшы, осыдан екі жарым жыл бұрын Атырауға Түркиядан инвесторлар келіп, күкірт бетонитін өндіретін өнеркәсіп орнын ашуға дайын екенін жеткізген болатын. Шамамен 10 млн АҚШ долларын жұмсауға ниет білдірген түркиялық инвесторлар сол кездің өзінде Атырау ғана емес, жалпы Қазақстан көлемінде күкірттің жеткілікті қоры бар екенін атап өткен еді.
«Біз үшін де, жалпы ел үшін де шикізатты терең өңдеуді ұйымдастыру, дайын өнімді күкірт бентониті түрінде шығарып, шетел нарығына экспорттау әлдеқайда тиімді. Логистикалық тұрғыдан алғанда, Атырау облысы – бұл жобаны жүзеге асыру үшін өте ыңғайлы инвестициялық алаң. Осы облыстан Қытай, Еуропа мен Ресей нарығына шығудың тиімді тұсы көп», – деген еді инвестор Мунип Нурдоғду.
Бірақ содан кейін де екі жылдан астам уақыт өтті. Әзірге Атырауда күкірт бетонитін өндіретін зауыт салу мәселесі талқылау деңгейінде ғана қалып отыр. Қазір түйіршіктелген күкіртті тасымалдаумен айналысып отырған «Трэйд Ойл Ресурс» ЖШС қаржы директоры Жайық Омаровтың күкірттерді үлкен қиындықтармен жөнелтіп отырғаны туралы айтқан сөзін келтірдік. Атырауда бір АМӨЗ емес, бірнеше мұнай компаниясының кен орындарын игеріп отырғанын ескерсек, әлі қанша күкірт қорының ашық немесе жасырын күйде сақталып тұрғанын дөп басып айту оңай емес. Тіпті, ең алпауыт деген «Теңізшевройл» компаниясының өзі ашық тұрған күкірттен жылдап отырып әрең құтылған болатын. Экологиялық ахуалы онсыз да оңып тұрмаған Атырау облысында күкіртті түпкілікті жою мәселесінің толыққанды қашан шешілетіні белгісіз.
Баян ЖАНҰЗАҚ,
Атырау облысы